Đề xuất bỏ 8 tội danh có khung hình phạt tử hình

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, bên cạnh các kết quả đạt được sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) bộc lộ một số vướng mắc. Trong đó, các quy định về hình phạt tử hình còn nhiều bất cập; một số quy định chưa phù hợp tình hình kinh tế - xã hội và thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Qua đó, đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8/18 tội danh có khung hình phạt tử hình của Bộ luật Hình sự hiện hành. Đó là các tội, gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền Nhân dân; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; tội gián điệp; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ.

Dự thảo luật bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS, đang có nhiễm trùng cơ hội. Đồng thời, nâng mức phạt tù, phạt tiền đối với một số tội danh để bảo đảm tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, công dân, phù hợp các quy định pháp luật quốc tế, như: Tội phạm về thuốc chữa bệnh, phòng bệnh, ma túy, sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm.

Chính phủ nhận định, các mức định lượng và các khung hình phạt tử hình ở một số tội danh còn tương đối rộng (phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình). Điều này dẫn đến xác định căn cứ để áp dụng hình phạt tử hình còn gặp khó khăn. Thời gian qua cho thấy, một số tội danh có tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội không cần thiết phải duy trì hình phạt tử hình. Qua thực tiễn, tòa án cũng hạn chế tối đa, không áp dụng hình phạt tử hình đối với các tội danh này. Ngoài ra, quy định về hình phạt tử hình hiện nay chưa phù hợp quan điểm chỉ đạo mới của Đảng, công tác cải cách tư pháp về thu hẹp hình phạt tử hình, thực tiễn áp dụng hình phạt tử hình và hợp tác quốc tế về phòng chống tội phạm… Đối với những tội này, để thu hẹp hình phạt tử hình, cần bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án vẫn bảo đảm cách ly vĩnh viễn người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội, vẫn đáp ứng được yêu cầu phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm…

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, về dự kiến bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh có 2 loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất, tán thành bỏ hình phạt tử hình và thay bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án như đề xuất của Chính phủ. Loại ý kiến thứ hai, tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh trong Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, việc xem xét bỏ hình phạt này ở tội danh nào trong lần sửa đổi, bổ sung cần cân nhắc kỹ lưỡng, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm.

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với “Tội tham ô tài sản”, “Tội nhận hối lộ”, bởi tình hình tham nhũng hiện vẫn đang diễn biến phức tạp, trong khi công tác đấu tranh loại tội phạm này được Đảng và Nhà nước ta xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị. Thực tiễn đấu tranh vừa qua cho thấy, việc quy định hình phạt tử hình trong các tội danh về tham nhũng có tác dụng răn đe cao và đạt hiệu quả xử lý.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc không bỏ hình phạt tử hình đối với “Tội vận chuyển trái phép chất ma túy” vì chủ trương của Đảng, Nhà nước ta đang đẩy mạnh công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy. Đa số ý kiến tán thành với loại ý kiến thứ hai. Dự thảo luật nâng mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung lên gấp 2 lần đối với một số tội danh cụ thể của các tội phạm về môi trường, xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng.

Đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành với dự thảo luật về định hướng sửa đổi, bổ sung nói trên nhằm khắc phục những bất cập trong thực tiền thi hành Bộ luật Hình sự hiện hành. Mức phạt tiền là hình phạt chính và hình phạt bổ sung trong các tội danh của Bộ luật hình sự. Tình hình kinh tế - xã hội đã thay đổi, mức phạt tiền trong Luật Hình sự hiện không còn phù hợp, nâng mức phạt tiền là có cơ sở, vẫn đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

N.R