Để xây dựng một nền báo chí hiện đại, chuyên nghiệp

Trong bối cảnh Việt Nam thực hiện sắp xếp bộ máy của hệ thống chính trị hiện nay, việc tinh gọn các đơn vị hành chính, cơ quan, tổ chức - trong đó có các cơ quan báo chí - là xu thế tất yếu. Do đó, các quy định của Đảng và Nhà nước, nhất là dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) lần này cũng được xây dựng theo xu thế đó.

Cơ sở chính trị khi sắp xếp các cơ quan báo chí

Nghị quyết 16-NQ/TW ngày 1-8-2007 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương khóa X) về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới, nhấn mạnh: “Báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị - xã hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật; phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng của hoạt động báo chí”. Như vậy, có thể thấy báo chí ở Việt Nam là báo chí cách mạng, được đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và là một lực lượng trong công tác tư tưởng của Đảng.

Đối với các cơ quan báo chí ở Trung ương, theo Quyết định 362 của Thủ tướng Chính phủ, có sáu cơ quan báo chí được xác định là “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”. Trong sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị vừa qua, các cơ quan báo chí ở Trung ương đã cơ bản được sắp xếp theo hướng này.

Đối với địa phương, Quy định 373-QĐ/TW ngày 23-9-2025 của Ban Bí thư quy định về cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, TP trực thuộc tỉnh ủy, thành ủy. Điều 3 Quy định 373 nêu: Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, TP có không quá sáu đơn vị cấp phòng; Hà Nội, TP.HCM có không quá bảy phòng”.

Tuân theo định hướng tại Quy định 373 nêu trên, khoản 7 Điều 16 dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) (bản cập nhật ngày 23-10-2025) quy định về cơ quan báo chí ở địa phương là: “Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy, có nhiều loại hình báo chí, sản phẩm báo chí”.

Trong khi đó, khoản 6 cũng quy định về cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện thì có cơ quan báo chí trực thuộc.

Có thể thấy theo dự thảo, “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” chỉ có ở cấp trung ương, còn ở tỉnh, TP sẽ không có loại hình này mà chỉ có “cơ quan báo và phát thanh, truyền hình”. Nếu dự thảo này được thông qua, đồng nghĩa với việc có những tờ báo ở các tỉnh, TP từng tạo dựng được uy tín, thương hiệu và thân quen với độc giả sẽ không còn.

Phóng viên tác nghiệp đưa tin ở TP.HCM. Ảnh: NGUYỆT NHI

Tính đa dạng của hoạt động báo chí

Trong bối cảnh hiện nay nếu đề xuất đi ngược với hướng tinh giảm đầu mối thì có thể sẽ khó được chấp nhận, thậm chí bị phản ứng, song các cơ quan có thẩm quyền cũng cần có sự xem xét thấu đáo trên nhiều khía cạnh đa chiều.

Nghị quyết 16-NQ/TW nhấn mạnh tính “đa dạng của hoạt động báo chí”. Điều này cho đến nay vẫn phù hợp với thực tiễn và vẫn mang tính thời sự nóng hổi, nhất là trong bối cảnh mạng xã hội đang bùng nổ.

Trong thực tế, có rất nhiều nội dung hiện nay đã và đang bị mạng xã hội thao túng và dẫn dắt dư luận hiểu sai vấn đề.

Sau sáp nhập, hiện nay địa bàn của một tỉnh, TP rộng hơn trước rất nhiều. Với một xã hội sôi động với rất nhiều vấn đề trong đời sống, nếu quy định mỗi tỉnh, thành chỉ có một cơ quan báo và phát thanh, truyền hình rất có thể có nhiều nội dung, nhiều trận địa thông tin bị bỏ sót. Ngoài ra, có những tờ báo chuyên sâu về các lĩnh vực khác nhau, đã xây dựng được uy tín, có vị trí nhất định trong hoạt động báo chí khi bị tích hợp vào trong một cơ quan thì có thể lĩnh vực chuyên sâu sẽ không còn được chú trọng như trước.

Vì lẽ đó, cần cân nhắc bổ sung cơ quan báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương, nhất là Hà Nội, TP.HCM hoặc một số đơn vị đã xây dựng được uy tín, có vị trí nhất định trong hoạt động báo chí.

Khoản 8 Điều 16 dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) quy định: “Chính phủ quy định chi tiết cơ chế đặc thù về tài chính đối với từng cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện phù hợp với mức độ tự chủ”. Như vậy, nếu các cơ quan báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện ở một số địa phương tự chủ được tài chính thì cũng cần quy định theo hướng mở để tạo nên sự sôi động của hoạt động báo chí. Điều này không chỉ phù hợp với thực tiễn mà còn đảm bảo theo định hướng được nêu tại các văn bản của Đảng về hoạt động báo chí đã nêu trên.

TS VŨ TRUNG KIÊN, Học viện Chính trị khu vực II