Để vốn đầu tư công là động lực thúc đẩy tăng trưởng

Sáng 21/10/2025, Quốc hội thảo luận ở tổ về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026; tình hình thực hiện ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương, kế hoạch đầu tư công... Ảnh: TTXVN

Tại phiên thảo luận Kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, vốn đầu tư công là nguồn lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội đất nước và giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ hết sức quan trọng trong thực hiện mục tiêu tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm cân đối cho nền kinh tế không chỉ cho năm 2025, mà còn đặc biệt quan trọng trong thời kỳ phát triển mới của đất nước…

Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, tiến độ giải ngân vốn đầu tư công thường chậm, không đạt mục tiêu đề ra và năm 2025 cũng trong tình trạng tương tự. Mặc dù Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo sâu sát, quyết liệt, nhưng kế hoạch giải ngân vấn đầu tư công của cả nước năm 2025 đến giữa tháng 10, mới đạt khoảng 50%, thấp hơn kế hoạch được Chính phủ giao. Đáng chú ý, đến ngày 16/10/2025, còn 29 bộ, cơ quan và 18 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước.

Có nhiều nguyên nhân được các đại biểu Quốc hội đề cập. Trong đó, nguyên nhân khách quan chủ yếu là những hạn chế, bất cập trong cơ chế, chính sách, nhất là các quy định, thủ tục không còn phù hợp trong Luật Đầu tư công và Luật Ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, các địa phương gặp nhiều vướng mắc trong tổ chức thực hiện sau khi sắp xếp lại bộ máy, vận hành chính quyền địa phương hai cấp. Tại một số địa phương, có dự án dù đã hoàn tất công tác chuẩn bị, nhưng buộc phải dừng triển khai để tránh lãng phí khi tiến hành sáp nhập và sắp xếp lại bộ máy…

Về chủ quan, vẫn còn tình trạng lãnh đạo địa phương, đơn vị không dám làm, sợ sai, sợ trách nhiệm hoặc năng lực yếu kém. Bởi thế, trong Công điện số 169/CĐ-TTg ngày 21/9/2025 về đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải “xử lý nghiêm theo quy định các tập thể, cá nhân cố tình làm chậm tiến độ phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công; thay thế ngay những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém, hạn chế về năng lực và trách nhiệm…".

Thi công công trình giao thông trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Ảnh: Tuấn Phi/TTXVN

Có đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi: Vì sao cùng một thể chế, có bộ, ngành, địa phương thực hiện giải ngân tốt, nhưng có bộ, ngành và địa phương lại để chậm tiến độ? Phải chăng do thiếu quyết liệt, thiếu sâu sát, chưa cụ thể, chưa quyết tâm cao trong chỉ đạo, điều hành?

Đại biểu đề nghị, các bộ, cơ quan trung ương, địa phương cần nghiêm túc nhìn nhận những tồn tại, hạn chế từ lâu chưa được giải quyết; đồng thời phải xác định rõ những khó khăn, vướng mắc mới phát sinh và chủ động đề xuất và có giải pháp ứng phó, tháo gỡ. Nếu không có giải pháp quyết liệt, kể cả về nhân tố con người, thì các mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công không những không đạt, mà có khi còn phải mất thêm tiền, thêm người và cả công sức để xử lý các hành vi tiêu cực, tham nhũng trong quản lý, sử dụng vốn đầu tư công.

Nhấn mạnh yêu cầu không thể tiếp tục chậm trễ giải ngân vốn đầu tư công, các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương, trong Công điện số 162/CĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương để chậm tiến độ giải ngân nghiêm túc thực hiện, bám sát chủ trương của Đảng, Quốc hội, các kết luận, nghị quyết của Chính phủ, bảo đảm tiến độ, chất lượng, chống tiêu cực, tham nhũng trong giải ngân vốn đầu tư công. Ưu tiên rà soát, tháo gỡ các điểm nghẽn, nút thắt trong hình thành, phân bổ và triển khai các dự án sử dụng vốn đầu tư công. Tập trung nguồn lực, linh hoạt trong thu hút vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế kết hợp với vốn đầu tư của Nhà nước để thực hiện dự án.

Gợi mở các giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ đề nghị các bộ, ngành, địa phương quán triệt phương châm lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, tăng cường hợp tác công tư, đồng thời xác định rõ vướng mắc, nguyên nhân giải ngân chậm của từng dự án để trực tiếp chỉ đạo, tháo gỡ kịp thời theo thẩm quyền, hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền nếu vượt thẩm quyền. Việc phân bổ vốn đầu tư công phải bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, phù hợp với khả năng thực hiện của địa phương, đơn vị và đúng quy định pháp luật. Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, phân công rõ trách nhiệm trên tinh thần nâng cao tính chủ động, linh hoạt, kịp thời kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, khó khăn ở đâu thì tháo gỡ ở đó. Kiên quyết ngăn chặn, xóa bỏ lợi ích nhóm, lợi ích ngành trong giải ngân vốn đầu tư công; xử lý kịp thời cán bộ yếu kém về năng lực, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, né tránh, không hoàn thành nhiệm vụ giải ngân…

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị toàn quốc lần thứ 4 về thúc đẩy đầu tư công năm 2025. Ảnh: Dương Giang/TTXVN

Xin được trích phát biểu của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về thúc đẩy đầu tư công năm 2025 (ngày 18/10/2025) để thấy rõ tầm quan trọng cũng như quyết tâm của Chính phủ trong giải ngân vốn đầu tư công: “Đã xác định là nhiệm vụ trọng tâm thì phải đầu tư công sức, lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra thường xuyên; rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, kịp thời giải quyết vướng mắc ngay từ cơ sở, dự án. Có như vậy, vốn đầu tư công mới phát huy hiệu quả, thực sự trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước”.

Yến Nhi