Để Sở Xây dựng công bố giá vật liệu xây dựng: Chưa hợp lý?

Liên quan đến bài viết “Đề xuất giải pháp mới dẹp đầu cơ, trục lợi giá vật liệu xây dựng”, thời gian qua nhiều địa phương đã gửi văn bản đến Bộ Xây dựng, kiến nghị sửa đổi chính sách theo hướng minh bạch, giảm lãng phí nguồn lực.

Nhiều vướng mắc trong công bố giá

Sở Xây dựng Hà Tĩnh cho rằng Bộ Xây dựng chưa ban hành hướng dẫn cụ thể về phương pháp khảo sát, thu thập dữ liệu, tính toán và công bố giá vật liệu xây dựng.

Thông tư 11/2021 chỉ nêu “giá vật liệu xây dựng được công bố phải phù hợp với giá thị trường”, song đây là khái niệm định tính, thiếu tiêu chí rõ ràng nên địa phương lúng túng trong thực hiện.

Ngoài ra, Thông tư 01/2025 quy định Sở Xây dựng phải khảo sát, thu thập thông tin, xác định giá vật liệu. Trong khi Luật Giá 2023 quy định vật liệu xây dựng không thuộc danh mục hàng hóa Nhà nước định giá, doanh nghiệp có quyền tự định giá theo cơ chế thị trường. Do đó, giao cho Sở Xây dựng công bố giá là chưa phù hợp, thực chất chỉ mang tính trung chuyển thông tin.

Thời gian qua, nhiều nhà thầu thi công dự án giao thông phải mua giá vật liệu với chi phí cao. Ảnh: V.LONG

Thực tế, Sở Xây dựng Hà Tĩnh chỉ tiếp nhận, tổng hợp giá do doanh nghiệp gửi, không thẩm định hay định giá. Việc này vừa làm phát sinh thủ tục, vừa tốn nguồn lực nhưng lại chưa phản ánh đúng biến động thị trường.

Sở Xây dựng Đắk Lắk cũng chỉ ra nhiều bất cập. Bộ Xây dựng từng hai lần lấy ý kiến về dự thảo phương pháp khảo sát, thu thập thông tin giá (11-2022 và 2-2024) nhưng đến nay vẫn chưa ban hành. Vì vậy, các địa phương lúng túng trong việc chọn danh mục vật liệu cần công bố, tiêu chí lựa chọn nguồn thông tin và cách xác định mức giá.

Việc công bố giá hàng tháng hiện chưa có kinh phí ngân sách. Sau khi sáp nhập địa giới, việc thu thập thông tin càng phức tạp với hàng trăm đầu mối cấp xã cùng hàng ngàn báo giá từ doanh nghiệp. Nhiều trường hợp kéo dài thời gian tổng hợp, công bố, và không kịp biến động thị trường.

Theo Sở Xây dựng Đắk Lắk, có doanh nghiệp gửi báo giá nhưng không đủ khả năng cung ứng theo nhu cầu, hoặc giá niêm yết gửi về khác với giá bán thực tế. Do đó, công bố giá hiện chỉ phản ánh một phần nhỏ, thiếu chính xác, gây khó khăn cho chủ đầu tư và nhà thầu khi lập dự toán, ký hợp đồng.

Cần cơ chế minh bạch, hiệu quả

Luật Giá 2023 quy định doanh nghiệp được quyền tự định giá, điều chỉnh giá theo quy luật thị trường và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Nhà nước quản lý, điều tiết giá theo cơ chế thị trường; tôn trọng quyền tự định giá, cạnh tranh về giá của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Vì vậy, Sở Xây dựng Đắk Lắk nhận định việc xác định giá thay doanh nghiệp là chưa thật sự phù hợp.

Trước thực tế này, Sở Xây dựng Đắk Lắk kiến nghị Bộ Xây dựng ban hành quy định, hướng dẫn cụ thể về phương pháp khảo sát, thu thập thông tin giá. Đồng thời, cần quy định rõ trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc công bố, cập nhật giá và có chế tài xử lý với trường hợp không cung cấp hoặc cung cấp sai lệch.

Một trong những đề xuất quan trọng là xây dựng cổng thông tin điện tử quốc gia về giá vật liệu xây dựng. Doanh nghiệp sẽ trực tiếp niêm yết, cập nhật giá theo thời gian thực và chịu trách nhiệm với thông tin công bố. Giải pháp này vừa bảo đảm minh bạch, vừa giúp cơ quan quản lý, chủ đầu tư và các đơn vị liên quan thuận tiện trong tham khảo, lập dự toán, quản lý chi phí đầu tư.

Cùng quan điểm, Sở Xây dựng Hà Tĩnh cũng đề nghị Chính phủ điều chỉnh Nghị định 10/2021 theo hướng bỏ quy định Sở Xây dựng phải khảo sát, công bố giá; thay vào đó, áp dụng cơ chế số hóa, xây dựng một nền tảng thống nhất toàn quốc để các doanh nghiệp trực tiếp công bố giá.

Các địa phương cho rằng Nhà nước nên tập trung vào vai trò giám sát, bảo đảm tính minh bạch và chống đầu cơ, trục lợi, thay vì trực tiếp tham gia khâu công bố giá vốn thuộc trách nhiệm của doanh nghiệp.

Đề xuất trên cũng được một số Ban quản lý dự án, tập đoàn xây dựng ủng hộ.

VIẾT LONG