Đề phòng đột quỵ khi thời tiết giao mùa

Chăm sóc, điều trị bệnh nhân nhập viện do đột quỵ. Ảnh: BVĐK tỉnh Phú Thọ.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận gần 200.000 ca đột quỵ mới và gần 170.000 trường hợp tử vong, xếp thứ 4 trong khu vực Đông Nam Á. Điều đáng lo ngại, bệnh không chỉ xuất hiện ở người cao tuổi mà đang ngày càng “trẻ hóa”, với nhiều ca chỉ mới 30 - 40 tuổi đã phải đối mặt với di chứng liệt nửa người hoặc suy giảm trí nhớ nặng.

Ông Nguyễn Hữu Tú - Phó Chủ tịch thường trực - Tổng Thư ký Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam cảnh báo: Đột quỵ không còn là căn bệnh của tuổi già. Sự trẻ hóa của bệnh phản ánh lối sống thiếu kiểm soát, căng thẳng kéo dài và chủ quan trong phòng ngừa sức khỏe tim mạch của người Việt hiện nay.

Tại Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á (TPHCM), các bác sĩ vừa cứu sống một thanh niên 30 tuổi bị đột quỵ khi đá bóng, nhờ được cấp cứu kịp thời trong “khung giờ vàng”. Trường hợp này là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc phát hiện sớm và cấp cứu đúng thời điểm, bởi trong điều trị đột quỵ, mỗi phút trôi qua là hàng triệu tế bào não chết đi.

Trong khi đó, bối cảnh thời tiết giao mùa như hiện nay càng làm nguy cơ đột quỵ trở nên hiện hữu. BS Nguyễn Ngọc Cảnh - Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu (Bệnh viện Châm cứu Trung ương) nêu thực trạng, thời điểm giao mùa là “điểm nóng” của các ca đột quỵ. Khi không khí lạnh tràn về, mạch máu co lại, huyết áp tăng cao, dễ dẫn tới vỡ mạch máu não hoặc hình thành cục máu đông gây tắc mạch.

Các chuyên gia phân tích, nguy cơ đặc biệt cao ở nhóm người mắc bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu. Tuy nhiên, thói quen sinh hoạt thiếu thận trọng – đặc biệt là ra ngoài tập thể dục sớm khi trời lạnh cũng khiến nhiều người khỏe mạnh rơi vào nguy hiểm.

Các sai lầm thường gặp vào buổi sáng như ra ngoài khi trời còn lạnh, tập thể dục khi bụng đói, uống cà phê hoặc rượu bia trước khi ăn sáng đều làm tăng nguy cơ đột quỵ. Khi cơ thể chưa “tỉnh hẳn” sau giấc ngủ, máu đặc hơn và huyết áp dễ tăng đột ngột. Nếu lại tiếp xúc với luồng khí lạnh hoặc vận động mạnh, sự thay đổi nhiệt độ và nhịp tim nhanh có thể khiến mảng xơ vữa bong ra, gây tắc mạch máu não hoặc nhồi máu cơ tim.

BS Đoàn Dư Mạnh – Phó Giám đốc Trung tâm Tim mạch và Đột quỵ Quốc tế Phương Đông khuyến cáo: “Trước khi ra ngoài buổi sáng, nên uống một cốc nước ấm, ăn nhẹ để ổn định đường huyết, và đặc biệt mặc đủ ấm, nhất là vùng cổ, ngực, bàn tay, bàn chân – những nơi dễ mất nhiệt nhất. Người lớn tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch chỉ nên ra ngoài sau 6 giờ sáng, khi nhiệt độ đã ổn định hơn.”

Ngoài việc giữ ấm, kiểm soát huyết áp và lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa đột quỵ. Người có tiền sử cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu cần theo dõi huyết áp thường xuyên, dùng thuốc theo chỉ định, tránh bỏ liều hoặc tự ngưng. Việc duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, ít muối, hạn chế rượu bia, không hút thuốc, cùng với vận động điều độ, ngủ đủ giấc sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát đột quỵ tới 50%.

Theo các chuyên gia, đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nhưng tần suất cao nhất là vào sáng sớm hoặc ban đêm – thời điểm nhiệt độ chênh lệch lớn. Do đó, việc “lắng nghe cơ thể” là điều quan trọng nhất. BSCKII Đỗ Gia Quý - Trưởng khoa Phục hồi chức năng (Bệnh viện Châm cứu Trung ương) khuyến cáo: Khi thay đổi nhiệt độ đột ngột sẽ làm thay đổi huyết áp của bệnh nhân. Đột quỵ thường xảy ra khi huyết áp thay đổi đột ngột. Cần giữ ấm, tránh gió lùa. Tránh trường hợp bệnh nhân ra ngoài tập thể dục quá sớm, bị nhiễm lạnh, nguy cơ đột quỵ sẽ tăng lên.

Khi có dấu hiệu bất thường như chóng mặt, méo miệng, yếu hoặc tê nửa người, nói khó, cần gọi cấp cứu ngay thay vì chờ “tự khỏi”. Mỗi phút được cấp cứu sớm là thêm cơ hội phục hồi.

Đức Trân