Dễ như 'khởi nghiệp' với thực phẩm chức năng

Đặt gì cũng có!

Trong một nhóm chuyên về TPCN và mỹ phẩm với hơn 10.000 thành viên trên Facebook, chúng tôi liên hệ một tài khoản Facebook tên Y. với nhu cầu muốn đặt hàng sản xuất thuốc bổ xương khớp. Y. tự giới thiệu là chuyên viên tư vấn của “hệ thống nhà máy chuẩn quốc tế FDA, GMP” tại TPHCM, chuyên gia công thực phẩm và thực phẩm bổ sung. Chúng tôi đưa ra yêu cầu sản phẩm phải chứa glucosamine kết hợp thảo dược, còn thành phần phối trộn do nhà máy tùy ý xử lý. Theo tư vấn của Y., sản phẩm này nên đóng gói ở dạng bột với nhiều hương vị để tiếp cận khách hàng tốt hơn. Giá thành dao động từ 3.000 đồng - 5.000 đồng/gói bột thành phẩm.

Trường hợp khách hàng chưa có công thức sản phẩm, Y. sẽ hỗ trợ tư vấn công thức độc quyền chuyển giao từ Nhật, Mỹ với đội ngũ bác sĩ, dược sĩ giàu kinh nghiệm. Hấp dẫn hơn, với đơn hàng gia công trên 100 triệu đồng, phía nhà máy sẽ lo trọn gói hồ sơ công bố sản phẩm theo quy định. Nếu đơn hàng có giá trị thấp hơn, khách hàng chỉ cần chi thêm 4-5 triệu đồng cho dịch vụ hồ sơ công bố sản phẩm. Tuy nhiên, khi chúng tôi đặt lịch đi thực tế, Y. lại khước từ với lý do nhà máy đang nhận một đơn hàng lớn và trong giai đoạn mở rộng nhà xưởng. Dù liên tục khẳng định nhà máy được chứng nhận FDA (Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ) và GMP (thực hành sản xuất tốt) nhưng Y. không thể cung cấp giấy chứng nhận mà hẹn sẽ bổ sung sau.

Một mẫu TPCN do nhà máy gia công trọn gói được tài khoản tên Y. giới thiệu cho khách hàng. Ảnh: MINH KHUÊ

Tại một nhóm khởi nghiệp TPCN khác, một tài khoản cũng nhận lo trọn gói thủ tục đăng ký hộ kinh doanh, nhãn hiệu sản phẩm và hồ sơ công bố với chi phí khoảng 6 triệu đồng. Hàng loạt tài khoản còn công khai cung cấp nguồn TPCN với vô vàn mẫu mã, thương hiệu, công dụng, từ bổ não đến bổ xương khớp, từ viên nén đến trà túi lọc... Một người tên H. quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe công dụng thải độc gan với thành phần sylimarin và cao actiso, giá 52.000 đồng/hộp, đảm bảo đầy đủ giấy tiếp nhận công bố sản phẩm của Bộ Y tế. Đồng thời, H. tư vấn khách hàng có thể bán lẻ với giá khoảng 200.000 đồng/hộp để bù cho chi phí quảng cáo, vận chuyển, phí sàn thương mại điện tử mà vẫn đảm bảo lợi nhuận.

Với nhu cầu mở cửa hàng bán lẻ TPCN, chúng tôi dễ dàng kết nối với một người chuyên phân phối thực phẩm bảo vệ sức khỏe của một công ty tại Vĩnh Phúc. Trong danh mục hơn 30 sản phẩm người này cung cấp, giá thành mỗi sản phẩm rẻ đến bất ngờ, dao động từ 25.000 đồng đến khoảng 50.000 đồng/hộp TPCN. Điều gây ngạc nhiên là giá bán lẻ (công khai trên website) cao gấp nhiều lần giá nhà phân phối nhập về. Ví dụ, sản phẩm giải độc gan được báo giá 29.000 đồng/hộp còn giá bán lẻ là 220.000 đồng; sản phẩm hoạt huyết tiền đình 82.000 đồng/hộp và giá bán lẻ là 350.000 đồng; gel dạ dày, tá tràng 25.000 đồng/hộp và giá bán lẻ 175.000 đồng…

Chưa biết những thực phẩm này có chức năng thật hay không, nhưng người tiêu dùng chắc chắn phải tiêu tốn số tiền cao hơn nhiều lần giá trị thật của sản phẩm. Đáng lo ngại, với công nghệ bao trọn gói từ A đến Z, ai dám đảm bảo chất lượng và độ an toàn của hàng ngàn sản phẩm TPCN đã và đang công khai lưu hành trên thị trường?

Mù mờ nguồn gốc, chất lượng

Theo Hiệp hội TPCN Việt Nam, năm 2025, cả nước có hơn 3.000 cơ sở sản xuất, kinh doanh TPCN, hơn 12.000 sản phẩm lưu hành, trong đó có hơn 8.000 sản phẩm được sản xuất trong nước. Tuy nhiên, các đường dây sản xuất TPCN giả bị triệt phá thời gian vừa qua lại cho thấy một sự thật: nhiều sản phẩm dán mác hàng ngoại nhập nhưng được sản xuất ở nhà máy... ngoại thành. Sản xuất và gia công dễ dàng, hồ sơ bao trọn gói với giá rẻ, đây có thể là một phần nguyên nhân khiến thị trường TPCN hỗn tạp.

Bên cạnh đó, lợi dụng tâm lý nhẹ dạ và sự thiếu hiểu biết của người dân, nhiều doanh nghiệp TPCN chi rất mạnh tay cho quảng cáo thổi phồng công dụng. Không chỉ giới thiệu, buôn bán tràn lan trên mạng xã hội, TPCN còn được kinh doanh công khai trên nhiều sàn thương mại điện tử dù không có giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm theo quy định.

Mới đây nhất, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã yêu cầu 2 sàn thương mại điện tử Shopee và Lazada ngừng kinh doanh, gỡ bỏ thông tin về các sản phẩm như Omega 3-6-9 1600mg, Natto Kinase 4000fu, Estroven - Complete Multi - Sympton, Kirkland Glucosamine 1500mg & Chondroitin 1200mg; Glucosamine 1500mg with MSM 1500mg vì vi phạm trên. Đồng thời, phải rà soát lại việc kinh doanh, giao dịch điện tử các sản phẩm TPCN.

PGS Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở ATTP TPHCM, nhận định, dù các sản phẩm TPCN thực hiện theo cơ chế tự công bố hay công bố thì cũng chỉ là thực hiện trên giấy tờ, chất lượng sản phẩm vẫn sẽ không bảo đảm nếu công tác hậu kiểm không hiệu quả, thực chất. Tuy nhiên, để làm tốt hậu kiểm, cần phải thay đổi phương thức thanh tra, kiểm tra, tăng cường nguồn nhân lực, quyền hạn xử lý, chi phí kiểm định. Bà Phong Lan cho rằng, với thực trạng hiện nay của thị trường, cơ sở pháp lý, cơ quan quản lý và ý thức cộng đồng, thì hàng giả (nhất là sữa giả, TPCN giả) trước mắt vẫn là vấn nạn lớn.

“Việc giải quyết tận gốc hàng giả, nhất là thực phẩm giả là yêu cầu chính đáng của xã hội, đòi hỏi phải có thời gian và một bộ máy quản lý đang rất cần thay đổi”, bà Phong Lan nói.

GIAO LINH