Đề nghị tăng lương cơ sở ngay từ 1/1/2026 để công chức 'nhẹ lòng cống hiến'

Sáng 29/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về kinh tế - xã hội, sắp xếp tổ chức bộ máy...

Ý kiến của các ĐBQH đều khẳng định, sau gần 4 tháng đi vào hoạt động, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động cơ bản thông suốt. Song các đại biểu cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế và đề xuất giải pháp.

Cán bộ, công chức phải đi làm xa hơn

Ví "Việt Nam như mặt biển bình yên giữa cơn giông bão", ĐBQH Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) đánh giá cao kết quả tình hình kinh tế - xã hội 2025 trong bối cảnh kinh tế - chính trị thế giới có nhiều biến động.

Theo đại biểu, bên cạnh ổn định kinh tế vĩ mô, cải cách thể chế và tinh gọn bộ máy cũng đã tạo bước ngoặt quan trọng.

"Tuy nhiên, cử tri cả nước cũng mong muốn Đảng, Nhà nước quan tâm nhiều hơn đến những vấn đề căn cơ, nhất là chính sách tiền lương và đời sống của cán bộ, công chức, viên chức, để "bảo toàn động lực phục vụ nhân dân và vì nhân dân", điều làm nên sức mạnh bền vững của bộ máy nhà nước", ông nêu ý kiến.

Đại biểu Tuấn cho biết, sau gần 4 tháng, kể từ khi chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy hành chính đã "nhẹ hơn" về đầu mối, nhưng "nặng hơn" về công việc. Cán bộ, công chức ở nhiều địa phương, nhất là cấp cơ sở phải đi làm xa hơn, làm nhiều việc hơn, mà thu nhập không khá hơn.

ĐBQH Trần Quốc Tuấn (Ảnh: Media Quốc hội).

Theo báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp này, cử tri ở nhiều địa phương như Quảng Trị, Bình Thuận, Vĩnh Long phản ánh: Sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều cán bộ xã phải di chuyển xa hơn, có nơi từ 10 - 15 km mới đến trụ sở mới, trong khi phụ cấp đi lại, phụ cấp công vụ chưa được điều chỉnh.

Cử tri các tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng, Đồng Tháp đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với cán bộ vùng sáp nhập, bởi đời sống gặp nhiều khó khăn, chi phí đi lại, thuê nhà, sinh hoạt tăng, khiến thu nhập thực tế giảm từ 10–12% so với trước đây.

Bên cạnh đó, nhiều địa phương như Bắc Kạn, Cần Thơ và một số tỉnh đồng bằng sông Cửu Long cũng phản ánh tình trạng đội ngũ cán bộ cơ sở đang phải gánh thêm nhiều phần việc do tinh giản biên chế, nhưng thu nhập chưa được cải thiện, ảnh hưởng đến tâm lý, động lực và hiệu quả công tác của họ.

"Những phản ánh này không chỉ là con số, hay kiến nghị kỹ thuật, mà là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở – những người đang gánh trên vai phần việc nặng nề nhất của bộ máy Nhà nước. Nếu đời sống của họ không được bảo đảm, thì hiệu quả thực thi chính sách cũng sẽ khó đáp ứng yêu cầu", ông nhìn nhận.

Ông cũng cho biết, giá của nhiều nhóm hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, xăng dầu và chi phí thuê nhà đều tăng, gây áp lực lớn đến đời sống người dân.

Đặc biệt, thu nhập thực tế của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng rõ rệt, do mức lương cơ sở chưa được điều chỉnh tương ứng, trong khi chi phí sinh hoạt và đi lại tăng cao sau sắp xếp bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp.

Ông cho rằng, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng được áp dụng từ 1/7/2024 đến nay, và nếu so với mặt bằng giá sinh hoạt hiện tại, rõ ràng không còn phù hợp. Tính trung bình, chỉ riêng chi phí sinh hoạt tối thiểu (ăn uống, đi lại, tiền điện nước, học phí con cái) ở vùng đô thị đã vượt 4,5–5 triệu đồng/người/tháng.

Với mức lương cơ sở 2,34 triệu, dù có nhân với hệ số cao hơn, thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ "từ đầu tháng đến ngày thứ 20", còn 10 ngày cuối tháng, phải "chạy bằng niềm tin và mì gói".

Dẫn báo cáo của Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp ý kiến cử tri cũng thể hiện rõ:"Đời sống của một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong khu vực nhà nước vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt sau quá trình tinh giản biên chế, sáp nhập địa phương, trong khi giá cả, chi phí sinh hoạt tăng cao".

Từ đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026 mà không chờ đến giữa năm như các giai đoạn trước.

"Đây không chỉ là "câu chuyện về tiền lương", mà là sự gửi gắm của lòng dân, là nhịp đập chung của bộ máy đang cần được tiếp thêm sinh lực. Cán bộ có đủ sống, thì mới yên tâm phục vụ; công chức không bị nặng gánh cơm áo, gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến", ông Tuấn nhấn mạnh.

Sẵn sàng thay thế cán bộ không đáp ứng yêu cầu

Tham gia ý kiến, ĐBQH Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) cho hay, sau gần 4 tháng đi vào hoạt động, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động cơ bản thông suốt, tập trung giải quyết các thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, tập trung cho nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh ở địa phương cơ sở.

Bên cạnh kết quả đạt được, ông Hải chỉ ra sau khi đi vào vận hành, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp còn bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế.

ĐBQH Mai Văn Hải (Ảnh: Media Quốc hội).

Như một số nơi dù đã được điều chuyển cán bộ, công chức từ nơi thừa đến nơi thiếu nhưng vẫn còn tình trạng thừa, thiếu cán bộ, nhất là ở một số xã miền núi, biên giới, vùng sâu, vùng xa; năng lực một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số còn gặp khó khăn.

Việc bố trí sử dụng công sở ở một số nơi chưa thật hợp lý, chưa sử dụng hết công năng của các công sở xã cũ, còn gây lãng phí.

"Cán bộ, công chức phải giải quyết một khối lượng công việc nhiều, áp lực lớn nhưng chế độ, chính sách chưa được cải thiện", đại biểu nêu.

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đánh giá lại việc thực hiện phân cấp, phân quyền cho xã, phường, đặc khu trong thời gian vừa qua để có sự điều chỉnh phù hợp với mô hình xã hiện nay.

Chỉ đạo sớm thực hiện xác định vị trí việc làm, xây dựng chính sách tiền lương tương xứng với vị trí việc làm của cán bộ, công chức.

"Trước mắt, đề nghị sớm có chính sách đãi ngộ tiền lương đối với đội ngũ cán bộ, công chức xã hiện nay để họ an tâm công tác", ông Hải nói.

Đồng thời đề nghị, chỉ đạo việc ban hành quy chế đánh giá cán bộ, công chức theo kết quả công việc, có cơ chế để sàng lọc cán bộ, sẵn sàng thay thế đối với cán bộ không đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ.

Cùng với đó, tiếp tục quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng cho chuyển đổi số, công nghệ thông tin; chú trọng việc đào tạo, bồi dưỡng kiến thức công nghệ thông tin, chuyển đổi số cho cán bộ, công chức…

Hoàng Thị Bích