Đề nghị quy trách nhiệm tình trạng quản lý lỏng lẻo, mua bán hóa chất dễ dàng

Đề nghị giao một đầu mối quản lý sản xuất, kinh doanh đối với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt

Báo cáo do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) Lê Quang Huy trình bày cho biết, thời gian qua, việc sử dụng một số hóa chất sai mục đích gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, trật tự an toàn xã hội, gây bức xúc trong cử tri, nhân dân, nhất là các hoạt động như mua, bán, sử dụng các hợp chất của xyanua sai mục đích và sử dụng khí nitơ ôxít (N2O - khí cười) vào mục tiêu giải trí…

Toàn cảnh phiên họp.

Do vậy, để tăng cường quản lý hóa chất độc hại, kiểm soát rủi ro mất an toàn, an ninh từ hóa chất, dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định so với Luật Hóa chất năm 2007. Trong đó, sửa đổi, bổ sung quy định quản lý hóa chất trong toàn bộ vòng đời, từ khi hóa chất được tạo ra hoặc đưa vào Việt Nam với mức độ chặt chẽ bảo đảm đồng bộ phù hợp với từng danh mục hóa chất; bổ sung quy định biện pháp kiểm tra đối với hoạt động nhập khẩu hóa chất cần kiểm soát đặc biệt, dịch vụ tồn trữ hóa chất cần kiểm soát đặc biệt...

"Hiện nay, một loại hóa chất có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do nhiều bộ cùng quản lý; điều này dễ dẫn tới tình trạng doanh nghiệp khai báo không trung thực mục đích sử dụng để lựa chọn cơ chế thông thoáng hơn", ông nêu thực tế.

Vì vậy, Thường trực Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu phương án và phân công hợp lý nhiệm vụ quản lý nhà nước giữa các bộ liên quan theo hướng giao một đầu mối quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh đối với hóa chất cần kiểm soát đặc biệt; các bộ khác quản lý hoạt động sử dụng hóa chất theo lĩnh vực; đồng thời, cần quan tâm tăng cường năng lực quản lý nhà nước đối với hoạt động hóa chất, nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong tổ chức thực hiện luật này và pháp luật khác có liên quan (thương mại, thanh kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính…).

Giá đỗ, hoa quả ngâm tẩm hóa chất, xyanua có thể mua online, trách nhiệm thuộc về ai?

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề cập tình trạng hoạt động quản lý hóa chất vẫn còn lỏng lẻo, hóa chất xả thải ra môi trường, hóa chất trong thực phẩm bày bán tràn lan... Nguyên nhân một phần do đầu mối quản lý chưa chặt chẽ, chưa làm tốt phân công, quản lý trong lĩnh vực này. Bà đề nghị dự thảo luật sửa đổi phải quy định rõ hơn nữa việc phân công đầu mối quản lý, xác định cơ quan chịu trách nhiệm chủ trì, cơ quan phối hợp.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu lấy ví dụ việc giá đỗ ngâm tẩm trong hóa chất, vấn đề này do cơ quan quản lý thị trường, ý thức của người sản xuất..., nhưng tại sao người sản xuất, nuôi trồng giá đỗ lại mua được hóa chất một cách dễ dàng? Hay Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới từng nêu các vụ đầu độc bằng xyanua, tại sao lại mua được dễ dàng như vậy, thậm chí có thể mua online?

"Việc này xảy ra, đầu mối là Bộ Công Thương, hay Bộ Y tế, hay Bộ Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm?", bà băn khoăn và cho rằng, tại phiên họp ngày 3/6, Chủ tịch Quốc hội cũng đã phát biểu mạnh mẽ về tiêu chuẩn hàng hóa và yêu cầu phải có cơ quan chịu trách nhiệm.

Liên quan thực phẩm ngâm tẩm hóa chất, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải dẫn trường hợp có những quả táo mua trong cửa hàng đắt tiền, để trên bàn mấy tháng không hỏng. Trong khi, trước đây về quê hái hoa quả, một hai ngày nẫu, ruồi nhặng bám luôn. "Bây giờ hoa quả đã được ngâm tẩm, ruồi nhặng cũng không thèm đậu. Vậy trách nhiệm ở đâu? Cơ quan thẩm tra bằng chuyên môn của mình, xem nên bổ sung quy định như thế nào", bà đề nghị.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cũng cho rằng, việc trao trách nhiệm cho bộ nào cũng là trao thẩm quyền cho bộ đó để điều hành và yêu cầu, kiến nghị các bộ, ngành khác trong việc xử lý; và chế tài với các bộ, ngành khác nếu không thực hiện. Đồng thời, quá trình xây dựng luật phải rà soát với các luật khác, như luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, luật về bảo vệ môi trường, luật vệ sinh an toàn thực phẩm..., đảm bảo chặt chẽ, không có sự chồng chéo, trùng lặp hay có khe hở...

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát, chỉnh lý dự thảo luật cho gọn, rõ, quy định theo tư duy đổi mới xây dựng pháp luật hiện nay. Thường nói đến hóa chất, người ta nghĩ đến các chất độc hại, chất phụ gia, những nơi sản xuất hóa chất, cả người nông dân trồng lúa, hay trồng cây hoa trái, rau... đều sử dụng hóa chất. Do vậy, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần quy định chặt chẽ hơn về mua bán, vận chuyển, nhập khẩu hóa chất không rõ nguồn gốc...

"5 tiếng đồng hồ ở vựa sầu riêng, Tiktoker nổi tiếng có thể bán được 650 triệu USD"

Sáng cùng ngày, UBTVQH cũng đã cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo. Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội (UBVHXH) Nguyễn Đắc Vinh, có ý kiến đề nghị siết chặt quy định về người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người có ảnh hưởng theo hướng chỉ những người có chuyên môn liên quan đến sản phẩm mới được chuyển tải sản phẩm quảng cáo.

Tuy nhiên, Ủy ban cho rằng, hiện nay, trong cơ chế thị trường, việc tham gia hoạt động quảng cáo của người nổi tiếng là hoạt động thương mại có ý nghĩa tích cực, góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong hoạt động quảng cáo. Pháp luật về an toàn thực phẩm cũng quy định cụ thể về hoạt động quảng cáo của cơ sở y tế, nhân viên y tế… Do vậy, dự thảo luật xin giữ quy định không hạn chế quảng cáo đối với người có ảnh hưởng.

Thảo luận tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đồng tình với quan điểm này bằng dẫn chứng khi ông đi Trung Quốc, một phóng viên thường trú VTV cho biết, "chỉ cần 5 tiếng đồng hồ ở vựa sầu riêng, Tiktoker nổi tiếng có thể bán được 650 triệu USD"; hay trong quảng cáo xe ôtô, không phải ngẫu nhiên ông Phạm Nhật Vượng mời David Beckham quảng cáo cho xe Vinfast ở nước ngoài.

Điều đó cho thấy xu hướng thời đại mua sắm theo thần tượng, cũng như sức mạnh của truyền thông, người nổi tiếng là "không bỏ qua được". Điều quan trọng là phải đề phòng rủi ro, những vi phạm pháp luật như thời gian qua.

Khắc phục tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, hàng giả, hàng nhái

UBVHXH cũng đồng tình với ý kiến đề nghị làm rõ tính khả thi của quy định yêu cầu người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo phải có nghĩa vụ xác minh độ tin cậy của người quảng cáo (điểm a khoản 3 Điều 15a).

"Việc bổ sung các quy định cụ thể, rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là cần thiết, nhằm khắc phục tình trạng một số người nổi tiếng, người có ảnh hưởng có hành vi quảng cáo sai sự thật, quảng cáo hàng giả, hàng nhái. Trong đó, nghĩa vụ "xác minh độ tin cậy của người quảng cáo" nhằm tăng cường trách nhiệm của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo với cộng đồng, xã hội", Chủ nhiệm UBVHXH Nguyễn Đắc Vinh lý giải thêm.

Liên quan nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề cập thực tế vừa qua xảy ra tình trạng trục lợi từ hoạt động quảng cáo. Cơ quan soạn thảo đã bổ sung kịp thời một số quy định để siết chặt vấn đề này. Song, bà đề nghị cần chú trọng và có quy định tăng cường trách nhiệm cụ thể, rõ ràng trong các khâu kiểm duyệt quảng cáo, kiểm soát nội dung quảng cáo trên mạng xã hội, các phương tiện thông tin đại chúng. "Thanh tra, kiểm tra hoạt động quảng cáo nói chung và quảng cáo trên môi trường mạng. Có những cái biến hóa muôn hình vạn trạng, phải giao Chính phủ quyền này để kịp thời chấn chỉnh, xử lý", bà bổ sung.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan lưu ý, sau khi luật được thông qua, cần có hướng dẫn cụ thể, minh họa các tình huống điển hình trong xác minh sản phẩm. Bởi nhiều người có ảnh hưởng không phân biệt được ranh giới giữa đánh giá sản phẩm và nghe nói lại, hoặc quảng cáo có trả phí, dẫn đến rủi ro, vi phạm pháp luật. Cần công cụ hướng dẫn đơn giản, dễ tiếp cận như video, bộ hỏi đáp chi tiết... để phát huy kênh quảng cáo thương mại điện tử, hạn chế tối đa vi phạm.

Quỳnh Vinh