Đề nghị làm rõ thẩm quyền công bố tình trạng khẩn cấp khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội không thể họp

ĐBQH Tô Văn Tám (Kon Tum) dẫn quy định tại dự thảo luật, thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp thuộc về Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), thẩm quyền công bố tình trạng khẩn cấp là của Chủ tịch nước. Chủ tịch nước căn cứ vào quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp của UBTVQH để công bố tình trạng khẩn cấp.

ĐBQH Tô Văn Tám thảo luận tại hội trường.

"Đây là 2 hành vi khác nhau. Ban bố tình trạng khẩn cấp là quyết định của cơ quan có thẩm quyền, ở đây là UBTVQH, là căn cứ pháp lý phát sinh hiệu lực áp dụng tình trạng khẩn cấp, thực hiện các biện pháp đặc biệt. Còn công bố tình trạng khẩn cấp là việc thông báo công khai cho người dân và toàn xã hội về quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp để cơ quan, tổ chức và người dân thi hành", ông phân tích.

Ở khoản 1 và khoản 4 của điều này quy định, trong trường hợp UBTVQH không thể họp được thì Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp. Vấn đề ở đây là, nếu UBTVQH không thể họp thì không thể quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp. Mà nếu không có quyết định ban bố tình trạng cấp thì không có căn cứ để Chủ tịch nước công bố tình trạng khẩn cấp. Chỉ ra quy định bất hợp lý, đại biểu đề nghị chỉnh lý lại cho phù hợp theo hướng: "Trong trường hợp UBTVQH không thể họp được thì trao quyền cho Chủ tịch nước ban bố tình trạng khẩn cấp và công bố tình trạng khẩn cấp theo đề nghị của Thủ tướng Chính phủ".

ĐBQH Thạch Phước Bình nêu ý kiến.

Cùng suy nghĩ, ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) cho rằng, quy trình ban bố, công bố tình trạng khẩn cấp mà dự thảo luật xác định còn lặp lại, chưa làm rõ cơ chế điều phối trong tình huống khẩn cấp thực sự khi thời gian là yếu tố quyết định. Do đó, ông đề nghị bổ sung quy định về cơ chế tự động hóa một số thủ tục trong tình huống cấp bách, ví dụ quyền lâm thời của Chính phủ trong 24-48 giờ trước khi UBTVQH có thể nhóm họp. Đồng thời, luật còn thiếu quy định về chế độ báo cáo, đánh giá rủi ro định kỳ làm căn cứ đề nghị tình trạng khẩn cấp.

"Tôi kiến nghị bổ sung: Một, có điều khoản khẳng định việc đề xuất ban bố tình trạng khẩn cấp phải căn cứ vào báo cáo đánh giá rủi ro có xác nhận của cơ quan chuyên môn và được lập thành hồ sơ trình UBTVQH hoặc Chủ tịch nước. Hai, trong tình huống khẩn cấp không thể họp ngay thì bổ sung quy định Thủ tướng Chính phủ được quyền áp dụng lâm thời các biện pháp khẩn cấp trong thời hạn không quá 48 giờ, sau đó phải báo cáo Chủ tịch nước và UBTVQH để xem xét hợp thức hóa hoặc là đình chỉ", đại biểu tỉnh Trà Vinh góp ý.

ĐBQH Lê Xuân Thân chỉ rõ mâu thuẫn giữa quy định của luật và quy định của Hiến pháp.

ĐBQH Lê Xuân Thân (Khánh Hòa) cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu lại và chỉnh sửa cho rõ về thẩm quyền và trình tự, thủ tục của việc này. Về thẩm quyền, theo ông, Hiến pháp năm 2013 quy định Quốc hội quy định về tình trạng khẩn cấp, UBTVQH ban bố tình trạng khẩn cấp. Khoản 5 Điều 88 Hiến pháp quy định, Chủ tịch nước căn cứ vào nghị quyết của UBTVQH công bố, bãi bỏ tình trạng khẩn cấp. Trong trường hợp UBTVQH không thể họp được thì công bố bãi bỏ tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc ở từng địa phương.

"Như vậy, Hiến pháp đã dự liệu, trong tình trạng khẩn cấp mà UBTVQH không thể họp được thì Chủ tịch nước phải chủ động và công bố tình trạng khẩn cấp. Ở chỗ này, Hiến pháp quy định đây là quyền bản thân của UBTVQH và quyền của Chủ tịch nước mà không phải chờ theo đề nghị của ai. Còn Điều 9 dự án luật lại thiết kế là trên cơ sở đề nghị của Chủ tịch UBND cấp tỉnh, đề nghị của Bộ trưởng thì Thủ tướng ghi nhận, đề nghị UBTVQH hoặc đề nghị Chủ tịch nước", ông chỉ rõ mâu thuẫn giữa quy định của luật và quy định của Hiến pháp.

Bộ trưởng Phan Văn Giang phát biểu giải trình tại phiên thảo luận.

Từ đó, đại biểu đề nghị chỉnh sửa lại Điều 9 thành 2 khoản rõ ràng, minh bạch: Khoản 1 quy định về thẩm quyền của UBTVQH như Hiến pháp, đồng thời quy định về thủ tục, trình tự, căn cứ vào ý kiến của cơ quan có thẩm quyền, UBTVQH ban bố tình trạng khẩn cấp. Khoản 2 quy định về Chủ tịch nước, nếu UBTVQH họp được và có nghị quyết thì Chủ tịch nước ban bố tình trạng khẩn cấp. Còn nếu trong tình trạng UBTVQH không thể họp được thì Chủ tịch nước chủ động công bố tình trạng khẩn cấp. "Như vậy, điều luật sẽ ngắn gọn, rõ ràng, có 2 khoản và tuân thủ theo đúng nội dung của Hiến pháp" - ĐBQH Lê Xuân Thân bổ sung.

Phát biểu giải trình, tiếp thu tại phiên thảo luận, Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trân trọng ý kiến của các ĐBQH góp ý để dự thảo luật chặt chẽ hơn, thực hiện bài bản, chuẩn mực hơn và dễ giải quyết trong các trường hợp, tình huống khó xảy ra mà chúng ta phải xử lý, phản ứng một cách nhanh nhất để phòng và ngăn ngừa hậu quả.

Bộ trưởng Phan Văn Giang khẳng định sẽ tiếp thu ý kiến để trong trường hợp UBTVQH không họp được thì như thế nào và quy định thứ tự ra sao để trao quyền cho Chủ tịch nước. "Báo cáo với các đại biểu, trong này chúng tôi muốn cụ thể hóa thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, còn nếu ghi là cấp có thẩm quyền thì chúng tôi sẽ cụ thể hóa bằng nghị định. Tiếp thu ý kiến này, chúng tôi sẽ nghiên cứu, hoàn thiện cho chặt chẽ", Bộ trưởng thông tin thêm.

Bảo Quân