Đề nghị bổ sung hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi trong Luật Chuyển đổi số

Sáng 16/10, tiếp tục Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Chuyển đổi số.

Tờ trình do Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân trình bày cho biết, chủ trương của Đảng và Nhà nước về chuyển đổi số đã được xác lập nhất quán và thể hiện rõ trong các văn kiện chỉ đạo ở mức độ cao nhất, như Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Nghị quyết số 57 ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia...

Thứ trưởng Vũ Hải Quân trình bày tờ trình.

Việc xây dựng Luật Chuyển đổi số là cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số quốc gia, tạo hệ thống pháp lý liên ngành về chuyển đổi số trong ngành, lĩnh vực; đồng thời, điều chỉnh mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia các hoạt động trong môi trường số, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số toàn diện; tăng cường hợp tác quốc tế và hội nhập...

Qua thẩm tra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Chuyển đổi số với những đề xuất tại Tờ trình của Chính phủ; nội dung dự thảo luật cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan; bảo đảm tính khả thi.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn trình bày báo cáo thẩm tra.

Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đối chiếu dự án luật với các luật có liên quan trong các lĩnh vực như đầu tư, đấu thầu, ngân sách nhà nước...; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với Cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án luật đang được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (Luật Thương mại điện tử, Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, Luật An ninh mạng...) để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao nội dung dự thảo luật lần đầu tiên chúng ta ban hành, đã bám theo nội dung rất mới, rất mở là chuyển đổi số, và hiện nay vấn đề này vẫn đang diễn ra rất mạnh mẽ ở các bộ, ngành Trung ương và địa phương.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải thảo luận tại phiên họp.

Góp ý vào nội dung dự thảo luật, bà đề nghị cần rà soát để đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành. Dự thảo luật Chuyển đổi số quy định về hạ tầng, Chính phủ số, xã hội số số, các hành vi bị cấm, như cấm lợi dụng chuyển đổi số để xâm phạm an ninh quốc gia... Tuy nhiên, cần rà soát với một số luật vừa ra đời để trong khi đi vào vận hành, triển khai không gặp bất cập, chồng chéo, như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật An ninh mạng, Luật Viễn thông, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân...

Về một số khái nghiệm như "thiệt hại nghiêm trọng", "dữ liệu nhạy cảm"..., Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu cho rằng, cần quy định rõ hơn để khi thực thi không xảy ra tranh chấp pháp lý. Đồng thời, dự thảo luật chưa bao quát đầy đủ các hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi, chẳng hạn như chưa quy định cụ thể về tội phạm sử dụng AI tạo nội dung giả mạo, khai thác lỗ hổng blockchain, hoặc phát triển công cụ tấn công mạng...; do đó, cần rà soát, bổ sung để tránh dẫn đến bỏ lọt tội phạm, làm giảm hiệu quả phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi thảo luận tại phiên họp.

Trước câu chuyện AI lợi dụng để xâm hại như Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải vừa đề cập, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi cũng băn khoăn về tính pháp lý của các tư vấn số. Bởi, hiện nay rất nhiều chuyên viên, tổ chức, thậm chí là lãnh đạo dùng tư vấn của AI, có thể là một phần, thậm chí là quyết định trọn vẹn vấn đề. "Tính pháp lý của các sản phẩm tư vấn của AI ngày càng nhiều, từ trong các cơ quan, các đồng chí lãnh đạo, nhân lực tham mưu... Do đó, chúng ta cần nghiên cứu để hoạch định thêm", ông nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính cũng đề nghị cần bổ sung ở Điều 5 và rà soát các điều khác về việc cấm các tổ chức, cá nhân lợi dụng môi trường số xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác. "Trong nhiều chương, điều tiếp tục rà soát, làm sao xác lập cho rõ quyền và nghĩa vụ số của các bên tham gia. Đây là câu chuyện quan trọng mà cảm nhận cá nhân tôi thấy chưa thể hiện hết, cần tiếp tục nghiên cứu", ông bổ sung.

Quỳnh Vinh