Để mỗi ngày hè là một ngày vui

Diễn giả Minh Bon

Chào diễn giả Minh Bon! Ngày hè của trẻ hiện nay dường như không còn vui như trước, bởi các em không được ra ngoài chơi nhiều mà chủ yếu ở nhà, dán mắt vào các thiết bị số. Chị nghĩ sao về điều này?

Tôi thật sự rất lo lắng khi nghĩ đến điều này. Mùa hè lẽ ra phải là khoảng thời gian trẻ được tự do vận động, gắn bó với thiên nhiên và kết nối với bạn bè, nhưng bây giờ, hình ảnh những đứa trẻ chạy nhảy ngoài sân, tiếng cười nói rộn ràng dần trở nên xa vắng. Thay vào đó, các con lại dành phần lớn thời gian trong ngày trước màn hình điện thoại, máy tính bảng hay tivi.

Tôi tiếc cho một tuổi thơ thiếu gắn kết thật, thiếu những kỷ niệm sống động với thiên nhiên và bạn bè. Và tôi tự hỏi, liệu một thế hệ lớn lên sẽ ra sao trong một thế giới mà “trò chơi tuổi thơ” chỉ còn là những cú lướt tay trên màn hình cảm ứng?!

Rất nhiều trẻ ban đầu chỉ sử dụng thiết bị số một thời gian ngắn trong ngày, nhưng dần dần trở nên “nghiện” mà cha mẹ không nhận ra. Điều này ảnh hưởng thế nào đến trẻ và cha mẹ cần làm gì?

Nếu một đứa trẻ dành quá nhiều thời gian vào thiết bị số thì sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của trẻ. Về mặt thể chất, trẻ sử dụng thiết bị số thời gian dài thường có xu hướng giảm vận động thể lực, dẫn đến các hệ lụy như thừa cân, béo phì, suy giảm thị lực, rối loạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến hệ xương khớp. Đặc biệt, với trẻ nhỏ trong giai đoạn đang phát triển, điều này gây cản trở nghiêm trọng tới sự hoàn thiện về thể chất. Về mặt nhận thức tâm lý xã hội, việc tiếp xúc quá nhiều với nội dung số, nhất là nếu không được kiểm soát, có thể khiến trẻ giảm khả năng tập trung, tư duy kém linh hoạt, dễ xao nhãng và lệ thuộc vào kích thích nhanh. Đồng thời, trẻ dễ gặp các biểu hiện như cáu gắt, giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, hoặc thậm chí hình thành hành vi bạo lực nếu tiếp xúc với nội dung không phù hợp.

Trẻ em tham gia trải nghiệm Ngày hội sắc màu cùng cha mẹ vào ngày cuối tuần

Về mặt kỹ năng xã hội, một hệ quả khác ít được chú ý nhưng vô cùng quan trọng là sự hạn chế trong phát triển kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội. Trẻ có xu hướng thu mình, giảm nhu cầu kết nối với người xung quanh, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển về mặt cảm xúc và kỹ năng sống.

Công nghệ không xấu, vấn đề là cách sử dụng. Nhiệm vụ của cha mẹ không phải là loại bỏ hoàn toàn thiết bị khỏi cuộc sống của trẻ, mà là hướng dẫn và đồng hành để trẻ sử dụng công nghệ một cách lành mạnh, cân bằng và hiệu quả, đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần và nhân cách. Cha mẹ có thể thiết lập nguyên tắc rõ ràng và kiên định về giờ giấc các con được dùng thiết bị điện tử. Đồng thời, đồng hành cùng con trong môi trường số, giúp con lựa chọn nội dung phù hợp với độ tuổi và tăng cường kết nối cảm xúc trong gia đình. Khi cha mẹ dành nhiều thời gian cho con, con cảm thấy được yêu thương, được kết nối, con sẽ ít cảm thấy thiếu thốn tình cảm và ít có xu hướng tìm đến thiết bị số như một cách bù đắp.

Chị có thể gợi ý những hoạt động ngoài trời thú vị để cha mẹ cùng chơi với con, giúp trẻ rời xa thiết bị số và kết nối nhiều hơn?

Hè là thời gian các con cần được kết nối với cha mẹ để không cảm thấy cô đơn và tìm đến thiết bị điện tử. Cha mẹ có thể tạo môi trường sống phong phú, lành mạnh và cùng chơi với con, giúp con rời xa thiết bị số, như: cho con ra ngoài trời, đi thể dục, đi dạo cùng con vào mỗi buổi sáng sớm hoặc xế chiều, cùng con đạp xe, đá bóng, tham gia các sự kiện thể thao, nghệ thuật, sinh hoạt các câu lạc bộ, tạo thói quen đọc sách cho con… Hay có thể hướng dẫn con làm vườn, trồng cây, chăm sóc cây cùng con; đi dã ngoại, picnic cùng gia đình vào cuối tuần. Cho con tham gia các workshop, các lớp kỹ năng mềm để tăng sự kết nối với bạn bè và môi trường bên ngoài. Hiện, ở Huế tôi thấy Không gian Sách và Văn hóa Huế (23-25 Lê Lợi) có rất nhiều chương trình trải nghiệm dành cho các bé và cha mẹ. Phụ huynh có thể đưa con đến đó, cùng con tham gia những hoạt động để kết nối với con.

Theo chị, các trường học nên phối hợp tổ chức một số hoạt động ngoại khóa gì trong dịp hè để giúp trẻ tránh xa thiết bị điện tử?

Theo tôi, điều này rất cần thiết. Các trường học có thể có thêm những khóa học kỹ năng hay chương trình trải nghiệm cho các con. Những lớp học kỹ năng mềm này không chỉ giúp trẻ có thêm sự tự tin trong cuộc sống, mà còn giúp trẻ có thêm sự bận rộn để không sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều. Nhà trường cũng nên có nhiều hoạt động ngoài trời như các ngày hội, các workshop phù hợp, tạo sự hứng thú tham gia, vui chơi và kết nối cho trẻ. Bên cạnh đó, các trường nên thành lập nhiều câu lạc bộ phù hợp như: đọc sách, vẽ, âm nhạc, ẩm thực… để trẻ có thể tham gia sinh hoạt định kỳ.

Một số phụ huynh lại tranh thủ cho con học thêm kiến thức quá nhiều trong dịp hè. Theo chị, điều đó có phù hợp không?

Theo tôi, dịp hè là thời gian các con cần được nghỉ ngơi sau 9 tháng học chính khóa ở trường. Thay vì học thêm kiến thức, ba mẹ nên cho trẻ học kỹ năng sống, khả năng tự lập, giao tiếp, quản lý cảm xúc, nghệ thuật, thể thao… là những lĩnh vực cần thiết giúp trẻ phát triển toàn diện mà chương trình học chính khóa ít có điều kiện đào sâu. Nếu mùa hè bị “chiếm đóng” hoàn toàn bởi kiến thức sách vở, trẻ sẽ bỏ lỡ những cơ hội phát triển toàn diện và nuôi dưỡng thế giới nội tâm phong phú.

Cha mẹ cần cân bằng giữa chơi và học hè của trẻ. Trước tiên, cha mẹ cần hiểu đúng vai trò của “học hè”. Học hè nên là học trong không khí nhẹ nhàng, khám phá, sáng tạo, khác với học chính khóa. Nếu có học kiến thức, hãy chọn những lớp học bồi dưỡng kỹ năng học tập, tăng cường tư duy logic, đọc hiểu... Đặc biệt, hãy để trẻ được chọn những gì mình muốn học thay vì bị áp đặt.

Những trải nghiệm ngoài thực tế giúp trẻ phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề, kỹ năng hợp tác và tự lập. Đây chính là nền tảng vững chắc để trẻ học tốt hơn trong năm học mới. Hãy đảm bảo trẻ có thời gian ngủ đủ giấc, ăn uống lành mạnh, thư giãn, và được sống trong môi trường gia đình yêu thương, tích cực. Một tâm lý khỏe mạnh sẽ giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt hơn nhiều so với việc học trong trạng thái mệt mỏi và áp lực.

Một đứa trẻ biết cân bằng giữa học và chơi, sống trong môi trường tích cực, khỏe mạnh và hạnh phúc - đó mới là điều thực sự quan trọng và bền vững!

Xin cảm ơn chị!

Ngọc Hà (Thực hiện)