Để mọi bệnh nhân đều được cấp cứu trong 'thời gian vàng'

Hiện Bộ Y tế đang xây dựng Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030. Đây được coi là bước khởi động quan trọng để Việt Nam có một hệ thống phản ứng khẩn cấp hiện đại, tiệm cận chuẩn quốc tế.

Cần xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh và toàn diện

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, vai trò của cấp cứu ngoại viện rất quan trọng trong hệ thống y tế, đặc biệt trong việc bảo vệ tính mạng và sức khỏe người dân ngay tại cộng đồng hoặc hiện trường tai nạn. Cấp cứu ngoại viện hiệu quả giúp cứu sống người bệnh trong “thời gian vàng” là thời điểm quyết định sự sống còn; giúp can thiệp sớm, duy trì chức năng sống trước khi vào bệnh viện; giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng về thần kinh, tim mạch, hô hấp...

Cấp cứu ngoại viện góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và niềm tin cộng đồng về sự sẵn sàng và hiệu quả của hệ thống y tế, là một trong những tiêu chí quan trọng trong đánh giá năng lực của hệ thống y tế. Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh: "Chỉ một mắt xích chậm trễ là cái giá phải trả có thể là sinh mạng con người, là di chứng nặng nề".

Một ca phối hợp cấp cứu ngoại viện của các bác sĩ Bệnh viện E (TP Hà Nội). Ảnh: THANH XUÂN

Trong Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 do Bộ Y tế đang xây dựng cũng nêu rõ, tại Việt Nam, mạng lưới cấp cứu ngoại viện bước đầu đã được hình thành. Ở một số địa phương đông dân cư, các trung tâm cấp cứu độc lập ngoài bệnh viện, thường được gọi là Trung tâm Cấp cứu 115, đã được thành lập. Một số tỉnh, thành phố khác phân công bệnh viện đa khoa chịu trách nhiệm điều phối hoặc có sự tham gia của các đơn vị tư nhân. Tuy nhiên, hệ thống này vẫn bộc lộ nhiều bất cập. Việt Nam hiện chưa có một khung pháp lý hoàn chỉnh và toàn diện dành riêng cho cấp cứu ngoại viện, chưa ban hành một chiến lược quốc gia hay kế hoạch dài hạn phát triển hệ thống này.

Bảo hiểm y tế chưa chi trả cho dịch vụ cấp cứu ngoại viện khiến việc vận hành và mở rộng gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ bao phủ dịch vụ còn thấp, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, người dân hầu như không được tiếp cận dịch vụ cấp cứu ngoại viện đúng chuẩn. Các Trung tâm Cấp cứu 115 mới chỉ đáp ứng được khoảng 10-20% nhu cầu thực tế, trong khi 80-90% trường hợp còn lại do người dân tự đưa đến bệnh viện hoặc nhờ vào các đội cấp cứu tình nguyện tự phát. Nguồn nhân lực cũng là một thách thức lớn. Hiện khoảng 80% nhân viên tham gia cấp cứu ngoại viện chưa được đào tạo chuẩn hóa và chưa có hệ thống chứng chỉ riêng. Việc đào tạo chưa được tổ chức thường xuyên, liên tục, trong khi trang thiết bị cấp cứu còn thiếu và chưa đạt yêu cầu...

Đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất

Theo số liệu từ nhiều quốc gia cho thấy, cấp cứu ngoại viện có tác động trực tiếp đến việc giảm tử vong và hạn chế mức độ nghiêm trọng của chấn thương. Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ tử vong và chấn thương nặng giảm 20-40% nhờ hệ thống này. Tại Đức, tỷ lệ tử vong do chấn thương giảm trung bình 35% nhờ can thiệp y khoa trước bệnh viện. Một số quốc gia khác như Anh, Kenya, Nigeria hay Tanzania cũng ghi nhận mức giảm đáng kể về tử vong do tai nạn giao thông sau khi triển khai hệ thống cấp cứu ngoại viện đồng bộ. Do đó, Tiến sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) khẳng định, Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 là bước đi quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý và cơ chế, chính sách đồng bộ để hoàn thiện mạng lưới cấp cứu ngoại viện tại Việt Nam trong những năm tới.

Trong dự thảo, đề án đặt mục tiêu đến năm 2030 có 100% tỉnh, thành phố kiện toàn hệ thống cấp cứu ngoại viện, kết nối vào nền tảng quản lý quốc gia; 100% nhân viên cấp cứu ngoại viện có giấy phép hành nghề, được đào tạo chuẩn quốc tế; 3 triệu người dân được tập huấn kỹ năng sơ cấp cứu cơ bản; 1,5 xe cứu thương/100.000 dân, toàn bộ phương tiện đạt chuẩn; thời gian tiếp cận hiện trường tối đa là 8 phút tại đô thị và 15 phút tại nông thôn.

Một điểm mới đáng chú ý là Bộ Y tế và Bộ Công an đề xuất xây dựng tổng đài quốc gia cấp cứu ngoại viện với một đầu số duy nhất, thay thế cho các số khẩn cấp hiện nay như 113, 114, 115. Tổng đài sẽ hoạt động 24/7, kết nối trực tuyến với lực lượng y tế, công an, phòng cháy, chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn. Tổng đài sẽ hoạt động 24/7, do Bộ Công an chủ trì, vận hành trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn để giúp định vị chính xác vị trí người gọi, phân loại mức độ khẩn cấp, kết nối ngay với đơn vị gần nhất. Theo TS Hà Anh Đức, giải pháp này được kỳ vọng sẽ rút ngắn “thời gian vàng” trong cứu sống bệnh nhân, yếu tố quyết định đối với các ca đột quỵ, nhồi máu cơ tim hay chấn thương nặng.

Theo TS Hà Anh Đức, hiện chương trình thí điểm đang triển khai tại Bắc Ninh, Hải Phòng, Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Khánh Hòa, An Giang. Giai đoạn này chủ yếu khảo sát thực tế, xây dựng mô hình và đào tạo nhân lực, chưa trực tiếp triển khai cấp cứu ngoại viện.

Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 được triển khai sẽ mang lại những hiệu quả hết sức quan trọng đối với kinh tế-xã hội và công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Việc triển khai đề án sẽ góp phần tăng cường bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ y tế, nhất là đối với người dân ở vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn, bảo đảm phương châm “không ai bị bỏ lại phía sau” trong chăm sóc sức khỏe.

Việc đầu tư và triển khai Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2025-2030 không chỉ mang tính chất cấp thiết trước mắt mà còn là định hướng chiến lược lâu dài, bền vững. Đây là nền tảng quan trọng phục vụ công tác quản lý, điều hành của ngành y tế, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện các chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước về ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong y tế; phát triển y tế thông minh và kinh tế số; thúc đẩy khu vực y tế tư nhân và mô hình hợp tác công-tư; hướng đến xây dựng một nền y tế Việt Nam hiện đại, chất lượng, hiệu quả và hội nhập quốc tế.

Theo QĐND