Để các công ty cho thuê tài chính hoạt động hiệu quả hơn

Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, ông Phạm Xuân Hòe, cho rằng CTTC không chỉ giúp doanh nghiệp và hộ kinh doanh tiếp cận nguồn vốn nhanh chóng, linh hoạt, mà còn góp phần thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất, từ đó cải thiện năng suất và khả năng cạnh tranh.

Thực tế, với CTTC, doanh nghiệp có thể sử dụng ngay máy móc, thiết bị hoặc phương tiện phục vụ sản xuất mà không cần bỏ ra khoản tiền lớn ban đầu. Hợp đồng thuê được thiết kế với thời hạn và lịch thanh toán phù hợp với dòng tiền kinh doanh, đặc biệt hữu ích cho SME và hộ kinh doanh trong việc mở rộng quy mô.

Theo ông Hòe, hành lang pháp lý cho hoạt động CTTC đã có bước tiến với Luật Các tổ chức tín dụng 2024 và Thông tư 26/2024/TT-NHNN. Các văn bản này đã mở rộng danh mục tài sản cho thuê, không còn giới hạn chỉ cho vay vốn lưu động phục vụ tài sản thuê, miễn lập phương án kinh doanh đối với hợp đồng dưới 100 triệu đồng, cho phép thẩm xét duyệt qua phương thức điện tử với món tiền tới 500 triệu đồng, và cho phép công ty tài chính phát triển hoạt động tư vấn về hoạt động ngân hàng.

Ông Phạm Xuân Hòe tại Tọa đàm chính sách hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam mới diễn ra gần đây

Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, quy mô thị trường CTTC ở Việt Nam vẫn còn rất nhỏ. Theo Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam, đến cuối tháng 6/2025, cả nước có 10 công ty CTTC được cấp phép, chỉ 8 công ty đang hoạt động, với tổng dư nợ khoảng 47.000 tỷ đồng. Tỷ lệ doanh nghiệp sử dụng dịch vụ mới đạt khoảng 1,5%.

“Quy mô này chưa phản ánh đúng vai trò mà CTTC có thể đóng góp cho nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh nhu cầu đầu tư đổi mới công nghệ và thiết bị của SME, hộ kinh doanh ngày càng cấp thiết”, ông Hòe nhận định.

Đồng quan điểm, ông Jinchang Lai - Chuyên gia trưởng, Trưởng nhóm Phát triển cơ sở hạ tầng tài chính khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Nhóm Tư vấn các định chế tài chính (IFC) đã thẳng thắn nhìn nhận, hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam đã xuất hiện gần ba thập kỷ, nhưng quy mô vẫn còn rất khiêm tốn.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, đại diện IFC cho rằng việc ban hành luật riêng là bước ngoặt giúp CTTC phát triển mạnh mẽ. Khoảng 30 quốc gia, trong đó có Ai Cập, UAE, Nga, Ukraine, Mông Cổ, Sri Lanka, Campuchia… đã xây dựng khuôn khổ pháp lý riêng cho hoạt động này. Các đạo luật đó không chỉ đưa ra định nghĩa và phạm vi điều chỉnh rõ ràng, mà còn bao quát các vấn đề như quyền và nghĩa vụ của các bên, danh mục tài sản cho thuê, cơ chế hợp đồng, xử lý vi phạm, thu hồi tài sản, và tích hợp CTTC vào hệ thống giao dịch bảo đảm hiện đại.

Một số chuyên gia đề xuất một khuôn khổ pháp lý đặc thù cho hoạt động cho thuê tài chính

Ông Jinchang Lai cho rằng luật riêng sẽ tháo gỡ nhiều vướng mắc hiện nay, từ việc định danh rõ hợp đồng CTTC hợp lệ, công nhận tài sản hình thành trong tương lai, cho đến quy định xử lý khi phá sản và thu hồi tài sản.

“Một khuôn khổ pháp lý đặc thù sẽ không chỉ bảo đảm quyền lợi các bên mà còn thúc đẩy sự ra đời của các sản phẩm, mô hình kinh doanh mới như cho thuê tiêu dùng, cho thuê tài sản hình thành trong tương lai, cho thuê xanh…”, ông Lai phân tích.

Theo các chuyên gia, khi luật riêng được ban hành và đi vào thực tiễn, số lượng công ty CTTC tại Việt Nam có thể tăng, tiệm cận thông lệ quốc tế, mở rộng khả năng tiếp cận vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, khuyến khích đầu tư đổi mới công nghệ, phát triển tài chính xanh và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đây sẽ là bước tiến quan trọng để biến tiềm năng của cho thuê tài chính thành động lực thực sự cho phát triển kinh tế.

Không chỉ câu chuyện về pháp lý, một trong những khó khăn mà ngành cho thuê tài chính hiện đang gặp phải là khách hàng ít biết đến hình thức cấp vốn này. Theo PGS.TS Lê Thị Kim Nhung - nguyên Trưởng khoa Tài chính - Ngân hàng, Đại học Thương mại, các doanh nghiệp trong ngành cần chủ động thiết kế sản phẩm cho thuê tài chính khác biệt hẳn với tín dụng ngân hàng truyền thông.

Bên cạnh tài trợ vốn, cần đi kèm các hình thức tài trợ phi tài chính để tạo dấu ấn riêng và có chiến lược chào bán phù hợp nhằm tiếp cận khách hàng. Vị chuyên gia dẫn chứng, cho thuê tài chính còn nhiều tiềm năng ở các lĩnh vực như thiết bị bay không người lái, máy móc cơ giới phục vụ nông nghiệp; hợp tác với các hãng sản xuất trong bối cảnh xu thế xe điện phát triển; hay liên kết với công ty bảo hiểm để chuyển giao rủi ro vận hành, qua đó tối ưu hiệu quả khai thác tài sản và mở rộng thị trường. Đồng thời, tăng cường đào tạo nhân lực để đội ngũ cán bộ hiểu rõ bản chất dịch vụ, từ đó tiếp cận và thuyết phục khách hàng hiệu quả hơn.

Hồng Sơn