ĐBQH: Ưu đãi lớn mà không kèm chuyển giao công nghệ thì 'mãi làm công xưởng'

Sáng 27/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Phát biểu ý kiến, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) góp ý về việc bảo đảm quyền chuyển tài sản của nhà đầu tư nước ngoài ra nước ngoài. Đại biểu cho rằng luật đã xác lập quyền hợp pháp của nhà đầu tư nhưng chưa có yêu cầu kiểm toán minh bạch, báo cáo giao dịch liên kết trước khi chuyển lợi nhuận.

"Trong bối cảnh chuyển giá ngày càng tinh vi, nếu không bổ sung cơ chế kiểm toán bắt buộc, cơ quan quản lý sẽ khó kiểm soát dòng tiền, dẫn đến dễ bị thất thu ngân sách", ông Đồng nêu ý kiến.

Từ đó đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị bổ sung quy định chỉ cho phép chuyển lợi nhuận sau khi đã có kiểm toán, vốn đầu tư và công khai chi phí liên kết.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại nghị trường (Ảnh: Media Quốc hội).

Về Điều 13 (bảo đảm đầu tư kinh doanh), ông đồng ý về nguyên tắc bảo đảm ổn định chính sách nhưng nhấn mạnh không thể duy trì ưu đãi với những dự án gây ô nhiễm hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường. Đại biểu đề nghị bổ sung điều khoản cho phép thu hồi ưu đãi dự án phát thải vượt chuẩn trong 6 tháng liên tục.

Về ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, đại biểu Hà Sỹ Đồng coi đây là xương sống của chính sách thu hút đầu tư. Tuy nhiên, ông Đồng cảnh báo nếu ưu đãi lớn mà không kèm điều kiện chuyển giao công nghệ thì "chúng ta mãi làm công xưởng".

Dự thảo quy định ưu đãi đặc biệt đối với dự án có vốn từ 3.000 đến 6.000 tỷ đồng là bước tiến nhưng chưa ràng buộc cam kết chuyển giao công nghệ. Do đó, ông Đồng đề nghị bổ sung điều kiện tối thiểu: Dự án hưởng ưu đãi đặc biệt phải chuyển giao công nghệ đạt cấp độ hai trở lên và đào tạo ít nhất 200 lao động bậc cao cho Việt Nam mỗi năm. Nếu không hoàn thành cam kết, cần thu hồi ưu đãi và có thể xử lý phạt bội hoàn gấp đôi số tiền ưu đãi đã được hưởng.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Ảnh: Media Quốc hội).

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn Tp.HCM) góp ý về nội dung ưu đãi và hỗ trợ đầu tư. Theo bà Trân, đây là nhóm quy định có ý nghĩa then chốt trong việc định hình môi trường đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn mới.

Nội dung này nếu được thiết kế đầy đủ, minh bạch và có tính tiên lượng cao sẽ trở thành đòn bẩy quan trọng để thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao, đồng thời nâng đỡ doanh nghiệp trong nước phát triển.

Về ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, đại biểu nêu rõ Điều 14 đã xác lập 2 công cụ chính sách quan trọng: ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, tạo khung pháp lý cho các hình thức khuyến khích doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đại biểu Trân cho rằng điều khoản này cần được hoàn thiện theo 3 hướng. Thứ nhất, phân biệt rõ bản chất giữa ưu đãi và hỗ trợ. Ưu đãi đầu tư là cơ chế "giảm gánh nặng" – chủ yếu thông qua thuế, đất đai. Hỗ trợ đầu tư là cơ chế "tăng năng lực" – như đào tạo nhân lực, hạ tầng, nghiên cứu phát triển.

"Dự thảo hiện nay chưa phân định rạch ròi hai công cụ này, dễ dẫn đến tình trạng các địa phương áp dụng ưu đãi trùng lặp hoặc hỗ trợ thiếu cơ sở. Đại biểu đề nghị tách rõ phạm vi áp dụng, tiêu chí và điều kiện của từng công cụ để bảo đảm đồng bộ chính sách", bà Trân nói.

Thứ hai, cần có giới hạn trần ưu đãi. Đại biểu đoàn Tp.HCM cho rằng, nhiều năm qua, Việt Nam chứng kiến tình trạng "đua nhau" ưu đãi để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, dệt may, lắp ráp đơn giản. Điều này làm xói mòn nguồn thu ngân sách nhưng không tạo giá trị gia tăng tương xứng.

"Điều 14 nên bổ sung quy định về ngưỡng tối đa đối với một số loại ưu đãi, đồng thời yêu cầu đánh giá tác động trước khi trao ưu đãi để bảo đảm kỷ luật tài khóa", đại biểu nói.

Thứ ba, bổ sung nguyên tắc gắn ưu đãi - hỗ trợ với hiệu quả thực. Bà Trân đề nghị làm rõ nguyên tắc "ưu đãi và hỗ trợ đầu tư phải gắn với cam kết và kết quả thực hiện của nhà đầu tư; trường hợp không đạt yêu cầu, cơ quan Nhà nước có quyền điều chỉnh, thu hồi hoặc yêu cầu bồi hoàn". Quy định này cần được đưa thẳng vào Điều 14 để tạo nền tảng chung cho các điều 15, 16 và 17 vận hành hiệu quả.

Nguyễn Thu Huyền