ĐBQH đề nghị nâng chuẩn tư vấn, bắt buộc phản biện độc lập trong quy hoạch

Quy định khung tiêu chí năng lực với tổ chức tư vấn

Đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân của đoàn thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) nhận xét, chất lượng tư vấn lập quy hoạch thời gian qua chưa đồng đều; nhiều nơi tiến độ quy hoạch kéo dài, nội dung thiếu tính khả thi hoặc phải điều chỉnh nhiều lần do chất lượng không cao. Nguyên nhân chính là do năng lực của một số đơn vị tư vấn còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm, thiếu công cụ phân tích hiện đại và chưa đáp ứng yêu cầu tích hợp quy hoạch theo phương pháp mới.

Vì vậy, về tổ chức tư vấn lập quy hoạch (Điều 20), đại biểu đoàn TP.HCM kiến nghị, cần quy định chặt chẽ hơn về khung tiêu chí năng lực tối thiểu đối với tổ chức tư vấn, bao gồm năng lực chuyên môn với đội ngũ chuyên gia có kinh nghiệm, năng lực tài chính, năng lực ứng dụng công nghệ số... Đồng thời, việc lựa chọn tư vấn phải được thực hiện theo quy trình cạnh tranh, minh bạch để bảo đảm tính khách quan và nâng cao chất lượng ngay từ khâu đầu vào, và giao Chính phủ quy định chi tiết khung tiêu chí năng lực này.

ĐBQH Nguyễn Thị Ngọc Xuân, đoàn TP.HCM (Ảnh: Quốc hội)

Cùng chung ý kiến, đại biểu Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) cho rằng, cần nâng tiêu chuẩn lựa chọn tư vấn, gắn với trách nhiệm pháp lý. Đại biểu phân tích, năng lực tư vấn quyết định chất lượng quy hoạch nhưng dự thảo chưa quy định trách nhiệm khi tư vấn gây sai lệch dữ liệu. Từ đó, đại biểu kiến nghị, quy định tiêu chí năng lực tư vấn, bổ sung chế tài buộc tư vấn chịu trách nhiệm pháp lý và tài chính khi hồ sơ lập quy hoạch sai lệch, gây thiệt hại cho địa phương.

Với Điều 32 quy định: Trường hợp cần thiết, Hội đồng thẩm định quy hoạch có thể lựa chọn tư vấn phản biện độc lập, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân cho rằng, với quy hoạch có ảnh hưởng chiến lược quy mô quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh yêu cầu phải có phản biện độc lập. Nếu không quy định bắt buộc thì có thể dẫn đến xung đột lợi ích. Việc bổ sung quy định phản biện độc lập mang tính bắt buộc vào dự án luật đối với quy hoạch quan trọng sẽ nâng cao chất lượng thẩm định, giảm rủi ro và tiệm cận với thông lệ quốc tế, đảm bảo tính khả thi của quy hoạch.

Mở rộng trường hợp điều chỉnh quy hoạch

Về thẩm quyền và nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch (Điều 50, Điều 51), đại biểu Nguyễn Thị Sửu (đoàn TP Huế) cho rằng, quy định thẩm quyền điều chỉnh thuộc về cơ quan phê duyệt quy hoạch là hợp lý, nhưng cần làm rõ trách nhiệm phối hợp giữa cơ quan lập quy hoạch và cơ quan phê duyệt. Thực tế cho thấy, nhiều cơ quan lập quy hoạch đưa ra đề xuất điều chỉnh nhưng thiếu tham vấn đầy đủ, dẫn đến mâu thuẫn giữa các quy hoạch.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định: Cơ quan lập quy hoạch phải có trách nhiệm giải trình bằng văn bản về căn cứ điều chỉnh; Cơ quan phê duyệt phải tổ chức tham vấn các bộ, ngành, địa phương liên quan trước khi ra quyết định; Hội đồng thẩm định cần có vai trò độc lập trong việc kiểm tra tính hợp pháp và hợp lý của đề xuất điều chỉnh.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu, đoàn TP Huế (Ảnh: Quốc hội)

Theo đại biểu đoàn TP Huế, nguyên tắc điều chỉnh quy hoạch tại Điều 51 đề cập mối quan hệ giữa các quy hoạch, nhưng cần nhấn mạnh thêm nguyên tắc không làm thay đổi mục tiêu phát triển tổng thể, trừ trường hợp có biến động đặc biệt như thiên tai, chiến tranh, dịch bệnh. Điều này sẽ tránh tình trạng điều chỉnh tùy tiện làm mất tính ổn định của hệ thống quy hoạch.

ĐBQH Hà Sỹ Đồng, đoàn Quảng Trị (Ảnh: Quốc hội)

Tuy nhiên, đại biểu Hà Sỹ Đồng lại cho rằng, dự án luật nên mở rộng trường hợp áp dụng điều chỉnh quy hoạch để phù hợp thực tiễn biến động nhanh. Hiện nay, mới chỉ điều chỉnh quy hoạch khi mâu thuẫn. Trong khi thực tế với sự phát triển và thay đổi nhanh theo công nghệ, cơ hội đầu tư và biến động thị trường. Vì vậy, đại biểu kiến nghị bổ sung điều kiện điều chỉnh rút gọn khi xuất hiện dự án động lực, cơ hội chiến lược lớn, sai số dữ liệu đo đạc hoặc cập nhật GIS, thay đổi công nghệ.

"Luật sửa đổi lần này cần tạo bước chuyển thực chất, tháo gỡ điểm nghẽn, mở rộng không gian phát triển để quy hoạch thực sự trở thành động lực cho tăng trưởng quốc gia", đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu ý kiến.

Xác định thời hạn xử lý khi có mâu thuẫn giữa các quy hoạch

Xử lý trường hợp có mâu thuẫn giữa các quy hoạch (Điều 6), đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng, mặc dù dự thảo đã xác định thứ bậc ưu tiên nhưng cơ chế điều chỉnh vẫn thiên về giải thích hành chính. Thực tiễn cho thấy, có những trường hợp các quy hoạch ngành, quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất chưa thống nhất dẫn đến chậm triển khai dự án và gia tăng chi phí liên quan của nhà đầu tư. Vì vậy, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc nghiên cứu bổ sung cơ chế điều phối và kết luận cuối cùng khi phát sinh xung đột quy hoạch giữa các cấp, các ngành; xác định thời hạn xử lý rõ ràng, trách nhiệm giải trình cụ thể. Cơ chế này không thay thế thẩm quyền của bất kỳ cơ quan nào, nhưng bảo đảm các bất đồng được xử lý dứt điểm, kịp thời, tránh tình trạng hồ sơ phải xin ý kiến nhiều vòng, kéo dài tiến độ thực hiện dự án.

ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng, đoàn TP.HCM (Ảnh: Quốc hội)

Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, xử lý trường hợp có mâu thuẫn giữa các quy hoạch cần có cơ chế quyết định cuối cùng rõ ràng. Các điều khoản hiện hành mới liệt kê tình huống nhưng thiếu điểm kết thúc tranh chấp. Đại biểu phân tích khi không có cơ quan phân xử cuối, quy hoạch có thể kéo dài nhiều năm. Vì vậy, đại biểu kiến nghị dự án luật quy định theo hướng, Quy định Thủ tướng Chính phủ là cơ quan ra quyết định cuối cùng đối với các mâu thuẫn lớn, đồng thời đặt thời hạn xử lý để tránh trì hoãn.

Nguyễn Vân - Vân Anh /VOV.VN