ĐBQH: 'Bắt cóc online' là thực trạng đáng báo động của thời đại số

Sáng 29/10, Quốc hội bắt đầu thảo luận tại hội trường, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025; dự kiến kế hoạch năm 2026, kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025 phát triển kinh tế - xã hội; cơ cấu lại nền kinh tế.

Góp ý tham luận về tình trạng "bắt cóc online", đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long cho rằng đây là thực trạng đáng báo động, việc này không còn là hiện tượng hiếm hoi mà đã trở thành nỗi lo thường trực của nhiều gia đình.

Trong thời gian qua, các đối tượng tội phạm công nghệ cao lợi dụng tin nhắn, email hoặc các nền tảng mạng xã hội để điều khiển nạn nhân từ xa. Từ đó buộc nạn nhân tự rút tiền, thuê chỗ ở, thậm chí là tự quay video cầu cứu theo kịch bản do kẻ xấu dựng sẵn.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long.

Bà Nhi cho rằng, các vụ việc gần đây ở Hà Nội, TP.HCM và nhiều địa phương cho thấy nạn nhân thường là học sinh, sinh viên, gây hoang mang trong dư luận, mất niềm tin vào môi trường mạng, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự xã hội.

Về nguyên nhân của tình trạng này, nữ đại biểu cho rằng, việc công nghệ ngày càng tinh xảo, trí tuệ nhân tạo (AI) làm nhái giọng nói và hình ảnh giả tạo giúp kẻ xấu mạo danh một cách thuyết phục.

Trong khi đó, các nền tảng xuyên biên giới chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm pháp lý tại Việt Nam và chưa có quy định chặt chẽ về kiểm soát, gỡ nội dung vi phạm. Nhận thức cộng đồng còn hạn chế. Nhiều phụ huynh, học sinh chưa đủ kỹ năng nhận diện rủi ro, dễ bị mắc lừa qua các chiêu trò tinh vi.

Trước thực trạng đáng báo động này, đại biểu Yến Nhi đề nghị Chính phủ chỉ đạo các ngành, các cấp vào cuộc một cách quyết liệt để có những giải pháp phòng ngừa cũng như kịp thời điều tra, xử lý các hành vi vi phạm, rủi ro.

ĐBQH tỉnh Vĩnh Long kiến nghị: "Cần xây dựng khung pháp lý chặt chẽ, hoàn thiện Luật An ninh mạng, Luật Tội phạm công nghệ cao, Bộ luật Hình sự nhằm quy định rõ hình phạt cho hành vi "bắt cóc online" với chế tài thật sự mạnh mẽ".

Cùng với đó, các quy định cần có chế tài đủ mạnh, yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới ký cam kết, báo cáo gỡ bỏ nội dung vi phạm và công khai số liệu xử lý. Áp dụng mức phạt tài chính hoặc bản quyền quảng cáo nếu các nền tảng này không thực hiện đúng quy định.

Nữ đại biểu cũng nhấn mạnh vai trò của công tác tuyên truyền. Theo đó, các ngành chức năng cần chỉ đạo tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền giáo dục, đẩy mạnh chiến dịch an toàn mạng qua truyền thông, trường học. Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề tại trường học, cộng đồng về nhận diện "bắt cóc online", cách bảo vệ thông tin cá nhân và phản ứng khi gặp dấu hiệu lừa đảo. Sử dụng các kênh truyền thông đại chúng, mạng xã hội để phát hành những video ngắn gọn, dễ hiểu hướng đến đối tượng là thanh niên, học sinh và phụ huynh.

Ngoài ra, cần hỗ trợ tâm lý, kể cả pháp lý cho nạn nhân và gia đình. Cung cấp các dịch vụ tư vấn, đảm bảo quyền lợi trong bồi thường, hỗ trợ tái hòa nhập xã hội, tránh để nạn nhân rơi vào các bẫy mới.

Nữ đại biểu đề nghị Chính phủ bổ sung vào nhiệm vụ từ nay đến cuối năm 2025 cũng như những giải pháp trọng tâm trong năm 2026 về công tác phòng chống tội phạm trong công nghệ cao, trong đó có "bắt cóc online".

Nêu ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Minh Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An cũng nhìn nhận, với sự ra đời của các công nghệ mới, như trí tuệ nhân tạo (AI), đã đặt ra nhiều thách thức trong công tác quản lý.

Theo ông Hiếu, với sự phát triển của công nghệ hiện nay, vấn đề đạo đức sẽ được quản lý như thế nào khi sử dụng AI, vấn đề pháp lý sẽ ra sao khi người sử dụng AI gây ra hậu quả. Do đó, ông đề nghị Chính phủ cần sớm nghiên cứu, có những giải pháp để đầu tư, phát triển ngành khoa học xã hội để phù hợp với bối cảnh mới.

Minh Ngọc