Dạy thêm - học thêm: Nhìn nhận thấu đáo từ thực tiễn

Chủ trương siết chặt dạy thêm, học thêm đang tạo ra nhiều luồng ý kiến khác nhau trong xã hội. Từ góc nhìn của giáo viên và phụ huynh - hai lực lượng gắn bó trực tiếp với nhà trường, có thể thấy đây là một chính sách mang mục tiêu tích cực, song vẫn cần được nhìn nhận thận trọng, toàn diện, xuất phát từ thực tiễn lớp học.

Thực trạng khó có "hồi kết"

Phần lớn giáo viên đều thừa nhận rằng việc chấn chỉnh tình trạng dạy thêm tiêu cực là cần thiết. Thực tế nhiều năm qua cho thấy một số nơi đã xuất hiện hiện tượng ép buộc học sinh học thêm, cắt giảm nội dung dạy học chính khóa để "giữ bài", làm méo mó hình ảnh người thầy và gây bức xúc trong xã hội. Việc ban hành các quy định nhằm ngăn chặn những biểu hiện này là điều mà các giáo viên chân chính ủng hộ.

Tuy nhiên, từ thực tiễn giảng dạy, chúng tôi nhận thấy nếu áp dụng các quy định một cách cứng nhắc sẽ khó khả thi. Sĩ số lớp học đông, trình độ học sinh không đồng đều, trong khi thời lượng mỗi tiết học có hạn và chương trình giáo khoa mới yêu cầu áp dụng nhiều tiết học trải nghiệm lồng ghép khiến việc dạy học cá thể hóa gần như không thể thực hiện trọn vẹn.

Trong khi đó, nội dung đề thi ở các cấp học chưa đổi mới, thậm chí còn khó hơn trước với nhiều kiến thức hàn lâm. Nếu học sinh không học thêm và giáo viên không luyện tập bài bản thì sẽ khó đạt hiệu suất đào tạo theo yêu cầu của nhà trường. Không ít thầy cô nhận thấy học sinh còn hổng kiến thức, chưa theo kịp chương trình nhưng không có đủ điều kiện để hỗ trợ sâu hơn trong giờ chính khóa, mà cần có lớp dạy thêm.

Bên cạnh đó là bài toán thu nhập. Với mức lương hiện nay, đặc biệt là tại các đô thị lớn, việc chỉ sống bằng lương đối với nhiều giáo viên vẫn là một thách thức. Trong bối cảnh ấy, dạy thêm đối với một bộ phận giáo viên không chỉ nhằm cải thiện đời sống mà còn xuất phát từ mong muốn giúp học sinh học chắc hơn, vững vàng hơn trước các kỳ thi. Khi mọi hoạt động dạy thêm bị nhìn nhận đồng loạt dưới lăng kính tiêu cực, nhiều giáo viên cho rằng điều đó chưa thật sự công bằng.

Tinh giản chương trình học, đổi mới thi cử theo hướng nhẹ nhàng hơn sẽ giúp thay đổi tư duy về dạy thêm, học thêm. Ảnh: ĐẶNG TRINH

Cần giải pháp thay thế đồng bộ

Ở góc độ phụ huynh, chủ trương siết dạy thêm, học thêm trước hết nhận được sự đồng tình nhất định. Không ít cha mẹ mong muốn con em mình được giảm tải học tập, có thêm thời gian nghỉ ngơi, phát triển các kỹ năng khác ngoài sách vở. Việc không phải chạy theo các lớp học thêm cũng giúp giảm bớt áp lực tài chính cho nhiều gia đình.

Tuy nhiên, sự đồng tình ấy lại song hành với những lo lắng rất cụ thể. Chương trình học hiện hành được đánh giá là nặng, trong khi các kỳ thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học vẫn giữ vai trò quyết định. Nhiều phụ huynh băn khoăn liệu chỉ học trong giờ chính khóa thì có đủ để con em họ đáp ứng yêu cầu học tập và thi cử hay không?

Cần có một giải pháp thay thế đồng bộ, một sự đổi mới giáo dục toàn diện và thực chất hơn. Dù xuất phát từ những vị trí khác nhau, giáo viên và phụ huynh lại gặp nhau ở điểm chung: Mong muốn môi trường giáo dục lành mạnh, nơi học sinh được học thật, hiểu thật, không chịu áp lực ngầm từ dạy thêm, học thêm.

Cả giáo viên và phụ huynh đều không ủng hộ việc dạy thêm mang tính ép buộc hay trục lợi. Song, họ cũng cho rằng nhu cầu học thêm tự nguyện, xuất phát từ yêu cầu thực tế của người học, là điều khó có thể phủ nhận trong giai đoạn hiện nay.

Từ thực tế đó, nhiều ý kiến cho rằng vấn đề không nên dừng lại ở việc "cấm hay không cấm", mà cần tập trung vào các giải pháp đồng bộ: tinh giản chương trình học, đổi mới kiểm tra đánh giá, giảm áp lực thi cử. Bên cạnh đó, tổ chức các hoạt động phụ đạo, bồi dưỡng trong nhà trường một cách công khai, minh bạch và có cơ chế trả công phù hợp cho giáo viên. Song song với đó là việc cải thiện chính sách tiền lương để giáo viên có thể yên tâm sống bằng nghề.

Siết dạy thêm, học thêm là một chủ trương thể hiện mong muốn xây dựng môi trường giáo dục công bằng, kỷ cương và lành mạnh. Tuy nhiên, giáo dục là lĩnh vực đặc thù, gắn trực tiếp với con người và đời sống xã hội. Vì vậy, mọi chính sách nếu chỉ dựa trên mệnh lệnh hành chính mà thiếu sự lắng nghe từ thực tiễn thì rất dễ rơi vào hình thức.

Nguyễn Thị Ngọc Diệp