Đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục

Học sinh Thành phố Hồ Chí Minh tham gia cuộc thi ứng dụng chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục.

Đây không chỉ là một chủ trương mang tính định hướng, mà còn là mệnh lệnh của thực tiễn, đòi hỏi ngành giáo dục đổi mới tư duy, đổi mới phương pháp giảng dạy để hội nhập với xu thế phát triển toàn cầu.

Xác định phương châm “phát triển kỹ năng công dân số cho học sinh tiểu học-nền tảng hình thành con người số trong xã hội học tập và quốc gia số”, Trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, phường Sài Gòn, Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu bằng những bước đi căn cơ và thực chất, từ xây dựng hạ tầng, bồi dưỡng đội ngũ, đến đổi mới cách dạy, cách học để chuyển đổi số thật sự chạm đến từng lớp học, từng học sinh.

Theo đó, nhà trường đã quy hoạch, đầu tư hạ tầng công nghệ đồng bộ, hướng tới môi trường học tập thông minh và thân thiện. Trọng tâm là công trình “Phòng kỹ năng số - Digital Skill Classroom” với diện tích 48m2, thiết kế mở-linh hoạt hiện đại. Phòng được trang bị 40 máy tính bảng, smart TV, đường truyền internet tốc độ cao, hệ thống âm thanh, điều hòa, cùng poster, khẩu hiệu và mã QR học tập về an toàn mạng và nguyên tắc công dân số. Không gian ấy không chỉ là phòng học công nghệ, mà còn là một môi trường giáo dục giá trị sống trong thời đại số, nơi học sinh học cách làm chủ công nghệ, chứ không bị công nghệ chi phối.

Bà Đỗ Ngọc Chi, Hiệu trưởng Trường tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm, cho biết: Chuyển đổi số trong giáo dục không chỉ là trang bị thiết bị hay phần mềm, mà là hành trình chuyển hóa nhận thức, văn hóa và năng lực ở mỗi con người. Khi giáo viên biết làm chủ công nghệ, lấy công nghệ làm công cụ để khơi dậy sáng tạo; học sinh được học, được trải nghiệm và biết sử dụng công nghệ một cách an toàn, nhân văn; cha mẹ học sinh trở thành người đồng hành cùng con trong thế giới số, thì lúc đó chuyển đổi số mới thật sự đi vào đời sống giáo dục, trở thành sức mạnh mềm của một ngôi trường hạnh phúc và thông minh.

Các chuyên gia cho rằng, cách mạng công nghiệp 4.0 với AI làm trọng tâm, đang tạo ra một làn sóng chuyển dịch sâu sắc và toàn diện trên phạm vi toàn cầu. Giáo dục, nền tảng của mọi nền tảng, không chỉ là lĩnh vực chịu tác động mà còn là chủ thể có trách nhiệm định hướng cho chính sự phát triển này. Vai trò then chốt đó đã được Đảng xác định qua các Nghị quyết chiến lược gần đây.

Cụ thể, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đã chỉ rõ AI phải gắn chặt với phát triển con người Việt Nam toàn diện, bảo đảm đạo đức, an toàn và giá trị văn hóa dân tộc. Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo cũng nhấn mạnh việc chuyển đổi số và ứng dụng mạnh mẽ AI trong toàn ngành giáo dục và đào tạo. Như vậy, AI không chỉ đơn thuần là một công cụ, mà là “nút bấm” kích hoạt một hệ tư duy giáo dục mới. Trong kỷ nguyên này, giáo dục Việt Nam không thể chỉ chạy theo công nghệ, mà phải là lực lượng dẫn dắt sự phát triển công nghệ bằng chính giá trị nhân văn, đạo lý và bản sắc của con người Việt Nam.

Tiến sĩ Lê Thị Mai Hoa, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho rằng: Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ của hệ thống giáo dục theo hướng ứng dụng công nghệ cao và AI, việc phát huy tiềm năng của AI trong giáo dục và đào tạo không chỉ mang ý nghĩa khoa học và thực tiễn, mà còn là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, góp phần cụ thể hóa các mục tiêu của Nghị quyết số 71-NQ/TW.

Đồng thời, khẳng định quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước trong việc đưa giáo dục Việt Nam phát triển ngang tầm các quốc gia tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, tạo ra bước đột phá về chất lượng, hiệu quả và công bằng trong giáo dục. Để ngành giáo dục đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, khai thác tiềm năng của AI, hướng tới xây dựng hệ sinh thái giáo dục thông minh, nhân văn và bền vững, các chuyên gia đề xuất các cơ sở giáo dục cần xây dựng chương trình hiểu biết về trí tuệ nhân tạo quốc gia “AI Literacy quốc gia” dành cho học sinh và giáo viên ở các cấp học từ tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông.

Trong đó, năng lực hiểu biết về AI phải trở thành một năng lực cơ bản trong thế kỷ 21, tương tự như đọc, viết và tính toán. Chương trình này không chỉ cung cấp kiến thức nền về AI, mà quan trọng hơn là giúp người học hiểu và biết cách tư duy, làm việc và tương tác với hệ thống AI một cách có trách nhiệm và sáng tạo. Đồng thời, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về kỹ năng số và đạo đức sử dụng AI.

Điều này đặc biệt quan trọng vì đội ngũ giáo viên được xác định là lực lượng tiên phong của đổi mới và chuyển hóa thành hành động thực tiễn trong lớp học. Việc đào tạo giáo viên không chỉ dừng lại ở kỹ năng công nghệ, mà còn phải chú trọng đến năng lực đánh giá, định hướng, và bảo đảm an toàn học đường trong môi trường số, gắn với phẩm chất đạo đức nghề nghiệp.

Tiến sĩ Lê Thị Mai Hoa cho biết thêm: Ngành giáo dục và đào tạo phải chủ động, sáng tạo, và có tầm nhìn dài hạn trong việc phát triển năng lực số, năng lực AI cho học sinh, sinh viên và đội ngũ giáo viên, giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục. Đồng thời, đầu tư phát triển hạ tầng số và các nền tảng AI “Make in Vietnam” phù hợp với dữ liệu và ngôn ngữ tiếng Việt. Các công cụ học tập thông minh, hệ thống chấm điểm tự động, trợ lý học tập ảo cần được phát triển trong nước để bảo đảm “chủ quyền” dữ liệu, phù hợp với văn hóa, ngôn ngữ và bối cảnh Việt Nam.

Bài và ảnh: KHÁNH TRÌNH