Đẩy mạnh chuyển đổi số, tạo đột phá trong công tác quản lý cửa khẩu, bảo vệ biên giới

Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng kiểm soát phương tiện xuất nhập cảnh tại Cửa khẩu cảng Hải Phòng.

Những bước tiến này góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ biên giới, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giao thương, xuất nhập khẩu và hội nhập quốc tế.

Cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số

Thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về Đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, đối với lĩnh vực quốc phòng, quân sự nói chung và công tác quản lý cửa khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh nói riêng, đã có tác động mạnh mẽ, toàn diện, mở ra cơ hội và thời cơ để cải cách thủ tục hành chính, gắn liền với chuyển đổi số, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội và hội nhập quốc tế.

Thiếu tướng Đỗ Ngọc Toàn, Cục trưởng Cục Cửa khẩu, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng cho biết, nhận thức rõ đặc thù của nhiệm vụ trọng yếu, Cục Cửa khẩu với vai trò nòng cốt, chủ trì bảo đảm an ninh trật tự ở khu vực biên giới, cửa khẩu; chuyên trách trong việc quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia tại các cửa khẩu đã tập trung triển khai ứng dụng công nghệ thông tin và các hệ thống thông minh giúp nâng cao khả năng giám sát, quản lý biên giới, cửa khẩu, phát hiện sớm các hành vi vi phạm, tăng cường an ninh biên giới. Trong đó, chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý cửa khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính xây dựng cửa khẩu số, chính quy, thông minh.

Lực lượng Bộ đội Biên phòng kiểm tra xuất nhập cảnh tại Cửa khẩu cảng Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.

Thời gian qua, lực lượng cửa khẩu Bộ Đội Biên phòng đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành Trung ương triển khai thực hiện hiệu quả chương trình cải cách thủ tục hành chính, thực hiện thủ tục biên phòng điện tử; phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh, xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030; đồng bộ kết quả xử lý hồ sơ thủ tục biên phòng điện tử lên cổng dịch vụ công Bộ Quốc phòng; triển khai xây dựng phần mềm thí điểm cấp các loại giấy phép trực tuyến xác thực bằng chữ ký số tại một số đơn vị cửa khẩu cảng biển…

Đáng chú ý, những năm gần đây, Cục Cửa khẩu có bước đột phá trong công tác và đạt được những kết quả nổi bật là: Thực hiện nghiêm các Hiệp định về cửa khẩu và Quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền và các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; tích cực tham mưu cho quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng xây dựng và hoàn thiện thể chế về xuất nhập cảnh, phối hợp triển khai xây dựng thí điểm mô hình cửa khẩu thông minh, nền tảng cửa khẩu số tại cửa khẩu Hữu Nghị, Tân Thanh (tỉnh Lạng Sơn), Kim Thành (tỉnh Lào Cai) và một số cửa khẩu trọng điểm, chủ động phối hợp với các bộ, ngành, địa phương mở, nâng cấp cửa khẩu, đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa, qua đó thúc đẩy năng lực thông quan, tạo thuận lợi lưu thông cửa khẩu.

Xây dựng mô hình “Cửa khẩu thông minh”

Mô hình “Cửa khẩu thông minh” được triển khai thí điểm đầu tiên tại cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (tỉnh Lạng Sơn)-Hữu Nghị Quan (Trung Quốc). Hệ thống tích hợp đồng bộ giữa hạ tầng kỹ thuật hiện đại và công nghệ số tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), nhận dạng biển số xe và khuôn mặt, xe vận chuyển container tự hành, hệ thống camera giám sát tập trung 24/7, nền tảng khai báo điện tử, cùng với kết nối dữ liệu liên thông giữa các cơ quan chức năng của Việt Nam và Trung Quốc, đã mang lại hiệu quả cao.

Cụ thể: Thời gian thông quan được rút ngắn từ 3-5 ngày xuống còn chưa đầy 1 ngày; giảm chi phí logistics; tăng năng lực thông quan. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ điều hành thông minh còn giúp giảm tình trạng ùn tắc, hư hỏng hàng hóa, đồng thời tăng cường khả năng giám sát, phát hiện sớm các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, xuất nhập cảnh trái phép...

Trong giai đoạn 2021-2025, các đơn vị Biên phòng cửa khẩu đã tiếp nhận và giải quyết tổng số 500 nghìn hồ sơ, với 100% số hồ sơ đều được giải quyết đúng hẹn; thực hiện thủ tục xuất nhập cảnh cho hơn 80 triệu lượt người và hơn 9 triệu lượt phương tiện xuất nhập cảnh.

Trung tá Vũ Anh Linh, Chính trị viên Đồn Biên phòng Cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (tỉnh Lạng Sơn) cho biết, từ năm 2019, khi triển khai kết nối với Cổng thông tin một cửa quốc gia, thực hiện 5/6 thủ tục biên phòng điện tử, đã tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp, rút ngắn thời gian kiểm tra đối với mỗi hành khách từ 35-40 giây xuống chỉ còn khoảng 10 giây.

Cán bộ, chiến sĩ Biên phòng Cửa khẩu cảng Hải Phòng kiểm soát phương tiện xuất nhập cảnh.

Hiện nay, các đơn vị Biên phòng cửa khẩu tiếp tục tăng cường trang bị các thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ như: Máy kiểm tra và giám định hộ chiếu, giấy tờ; Cổng kiểm soát xuất nhập cảnh tự động; hệ thống camera giám sát, kiểm soát bằng mã vạch, thực hiện chữ ký số trong giải quyết thủ tục hành chính và phối hợp thực hiện triển khai Dự án thành phần số 4 thuộc Đề án “Sản xuất và phát hành hộ chiếu điện tử Việt Nam”, Dự án “Ứng dụng, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước công dân phục vụ công tác quản lý bảo vệ biên giới và kiểm soát xuất nhập cảnh’’ thuộc Đề án 06 nhằm hiện đại hóa công tác xuất nhập cảnh tại các cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý.

Phối hợp chặt chẽ, tăng cường hợp tác quốc tế

Cùng với việc tích cực đổi mới về công tác nghiệp vụ, Cục Cửa khẩu đã tham mưu cho Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng nâng cao hiệu quả công tác phối hợp và hợp tác quốc tế và công tác nghiên cứu khoa học như: Duy trì, hoạt động hiệu quả cơ chế hợp tác Ủy ban hợp tác quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam-Trung Quốc;

Tích cực phối hợp với Trung Quốc, Lào và Campuchia trong việc thúc đẩy mở, nâng cấp, tạo thuận lợi thông quan cửa khẩu, kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc tại cửa khẩu, tạo điều kiện thuận lợi lưu thông cửa khẩu;

Chủ động tham mưu Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng phối hợp với Cục Quản lý di dân quốc gia (Bộ Công an Trung Quốc), Tổng cục Hải quan Trung Quốc và Tổng cục An ninh (Bộ An ninh Lào), Tổng cục Di trú (Bộ Nội vụ Campuchia) trong thực hiện các điều ước quốc tế về biên giới, cửa khẩu và phối hợp trong việc nâng cấp cửa khẩu, tạo điều kiện thông thoáng xuất nhập cảnh, xuất, nhập khẩu hàng hóa.

Ngoài ra, phối hợp với Đại sứ quán Hoa Kỳ, Anh, Australia và các tổ chức quốc tế như: IOM, UNODC... về lĩnh vực quản lý cửa khẩu và an ninh biên giới; ứng dụng công nghệ thông tin nhận diện hình ảnh phục vụ quản lý mẫu hộ chiếu, giấy tờ xuất nhập cảnh và hỗ trợ phát hiện hộ chiếu, giấy tờ giả tại các đơn vị cửa khẩu do Bộ đội Biên phòng quản lý; nghiên cứu, xây dựng bản đồ số hệ thống cửa khẩu do Bộ Quốc phòng quản lý…

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác cửa khẩu vẫn còn một số hạn chế, đó là: Biên chế tổ chức, cơ sở hạ tầng tại các cửa khẩu chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ và sự phát triển hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng; chất lượng cán bộ cửa khẩu tuy đã được chuẩn hóa và nâng cao, nhưng chất lượng chưa đồng đều; một số hệ thống trang thiết bị cửa khẩu được đầu tư từ nhiều năm trước, công nghệ đã lạc hậu xuống cấp, thiếu đồng bộ vì vậy hiệu quả còn hạn chế; hạ tầng công nghệ thông tin còn khó khăn, bất cập, nhất là tại các khu vực cửa khẩu trên địa bàn vùng sâu, vùng xa dẫn đến việc chuẩn hóa, xây dựng cửa khẩu số, cải cách thủ tục hành chính còn gặp nhiều khó khăn.

Để đáp nâng cao hiệu quả công tác và đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Thiếu tướng Đỗ Ngọc Toàn cho biết: Đảng ủy, Chỉ huy Cục Cửa khẩu tiếp tục tích cực tham mưu, đề xuất Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đề ra nhiều chủ trương, giải pháp và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả công tác cửa khẩu của Bộ đội Biên phòng trong điều kiện có nhiều khó khăn, thách thức, trong đó, đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao chất lượng công tác quản lý cửa khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh và đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính gắn với chuyển đổi số, xây dựng cửa khẩu chính quy, thông minh. Thiếu tướng cũng đề xuất một số giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo cụ thể như sau:

Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo rà soát, hoàn thiện thể chế về công tác kiểm soát xuất nhập cảnh khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp; phối hợp sửa đổi các điều ước quốc tế song phương phù hợp với xu thế hội nhập và sự phát triển của hệ thống cửa khẩu; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nói chung và lực lượng cán bộ làm công tác cửa khẩu nói riêng. Ngoài trình độ chuyên môn nghiệp vụ cần phải tiếp tục đào tạo nâng cao trình độ ngoại ngữ và công nghệ thông tin; khai thác, sử dụng hiệu quả các trang thiết bị nghiệp vụ được trang cấp phục vụ nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới và quản lý cửa khẩu, kiểm soát xuất nhập cảnh.

Cùng với đó, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt chương trình kế hoạch của Chính phủ, Bộ Quốc phòng về cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số, quan tâm đầu tư trang bị, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ đồng bộ, hiện đại để từng bước tự động hóa trong công tác kiểm soát xuất nhập cảnh đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển kinh tế của đất nước.

THANH HỒNG