Đẩy mạnh chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh

Tập huấn cho cán bộ y tế kỹ thuật lấy máu gót chân sàng lọc sơ sinh.

Kiểm tra kỹ lưỡng bằng chẩn đoán hình ảnh khi mang thai nên gia đình chị N.T.M ở xã Phú Thịnh, huyện Yên Bình đã rất vui mừng khi con gái lớn sinh ra mạnh khỏe, bụ bẫm. Cuộc sống gia đình mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng vẫn ngập tràn tình yêu thương. Tuy nhiên, đến năm 2 tuổi, cơ thể cháu bắt đầu có những biểu hiện khác lạ, chân tay bị khoèo, ngực lồi ra. Khó khăn thêm chồng chất khi cháu thứ 2 năm nay mới 3 tuổi mà các khớp xương tay cũng có những biểu hiện sưng to bất thường.

Còn gia đình chị H.T.K ở phường Tân An, thị xã Nghĩa Lộ, chồng không may mất sớm, một mình chị tần tảo nuôi 2 con nhỏ. Điều đáng buồn là con lớn của chị khi sinh ra mới phát hiện bị bại não bẩm sinh. Hiện nay, mọi sinh hoạt cá nhân đều do mẹ và em giúp đỡ. Mặc dù trong quá trình mang thai chị có đi siêu âm, song khi sinh ra mới phát hiện cháu bị khuyết tật.

Chia sẻ với chúng tôi, chị K cho biết: "Trong quá trình mang thai, tôi bị cảm cúm vài lần, đi khám thì bác sĩ nói thai nhi khỏe nhưng khi sinh ra thì cháu lại bị tật. Khi thấy dấu hiệu bất thường, gia đình cho cháu xuống Bệnh viện Nhi Trung ương kiểm tra. Tại đây, bác sĩ khám, xét nghiệm và chẩn đoán cháu bị bại não bẩm sinh”.

Được biết, toàn tỉnh có hàng nghìn trẻ dưới 16 tuổi bị khuyết tật, dị tật và các bệnh khác, như: bại não, tim bẩm sinh, trẻ suy giáp trạng bẩm sinh.... Một số bệnh trong nhóm này nếu phát hiện và điều trị sớm ngay giai đoạn bào thai và sơ sinh, có thể giúp cho trẻ phát triển bình thường hoặc tránh được những hậu quả, biến chứng.

Với các kỹ thuật siêu âm, xét nghiệm máu hoặc lấy bệnh phẩm từ thai nhi, như: chọc ối, đo độ mờ da gáy, xét nghiệm máu… sẽ giúp phát hiện sớm thai kỳ có nguy cơ về bệnh Down, dị tật ống thần kinh, não úng thủy, hay dị dạng ở các bộ phận trên cơ thể và các dị tật bẩm sinh khác. Với sàng lọc sơ sinh, ngay trong khoảng thời gian 24 - 36 giờ đứa trẻ sinh ra cần được lấy máu gót chân để có thể tầm soát bệnh suy giáp bẩm sinh, tăng sản tuyến thượng thận và thiếu men G6PD. Những căn bệnh này nếu được phát hiện và điều trị sớm, trẻ vẫn có thể phát triển bình thường.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh còn gặp không ít khó khăn như: một số địa phương chưa thực sự quan tâm; điều kiện tiếp cận các dịch vụ sàng lọc chưa thuận tiện; nhận thức của một số gia đình về sàng lọc sơ sinh còn hạn chế, tâm lý không muốn lấy máu gót chân do sợ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ; đội ngũ cán bộ phụ trách công tác dân số luôn thay đổi, kiêm nhiệm…

Bác sĩ Đào Văn Khang - Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Dân số và Trẻ em, Sở Y tế cho biết: "Để các hoạt động của chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh được triển khai tốt trên địa bàn tỉnh cần sự quan tâm của các cấp, ngành chức năng để hoạt động của mô hình từng bước đi vào đời sống xã hội, nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa và tầm quan trọng của mô hình, làm giảm tình trạng trẻ em sinh ra bị khuyết tật, dị tật, cũng là thiết thực góp phần nâng cao chất lượng dân số”.

Từ đầu năm đến nay, chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh đã triển khai ở 800/1.995 thai phụ được sàng lọc trước sinh, đạt 40,1% (đạt 80,2% so với kế hoạch và bằng 192,8% so với cùng kỳ năm 2024). Cùng đó, 900 trẻ thực hiện lấy máu gót chân sàng lọc sơ sinh, tỷ lệ sàng lọc sơ sinh đạt 44,5% (đạt 63,6% so với kế hoạch và bằng 182,4% so với cùng kỳ năm 2024). Chương trình sàng lọc trước sinh và sơ sinh nhằm can thiệp và điều trị bệnh ở giai đoạn bào thai và sơ sinh sẽ góp phần giảm thiểu tỷ lệ trẻ em sinh ra bị tàn tật, thiểu năng trí tuệ.

Trần Minh