Dạy học ngày 2 buổi - cần xác định lộ trình cụ thể

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Lưu Văn Trung thăm và khảo sát điều kiện dạy và học tại Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm, phường Xuân Hương - Đà Lạt

Những tín hiệu tích cực ban đầu

Thực hiện Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 6/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ và hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngành giáo dục Lâm Đồng đã ban hành Công văn số 643/SGDĐT-GDTrH ngày 31/8/2025, hướng dẫn tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đối với giáo dục trung học.

Theo đó, dạy học 2 buổi/ngày không đơn thuần là tăng thời lượng học tập, mà hướng tới tổ chức lại hoạt động giáo dục theo hướng khoa học, nhân văn. Cụ thể, buổi 1 thực hiện đầy đủ chương trình Giáo dục phổ thông 2018; buổi 2 dành cho ôn tập, phụ đạo học sinh chưa đạt yêu cầu, bồi dưỡng học sinh giỏi, tổ chức hoạt động trải nghiệm, giáo dục STEM/STEAM, hướng nghiệp, kỹ năng sống, năng lực số, trí tuệ nhân tạo (AI), ngoại ngữ, thể thao, văn hóa - nghệ thuật… phù hợp với nhu cầu, năng khiếu của học sinh.

Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo, tính đến ngày 23/9/2025, năm học 2025 - 2026, toàn tỉnh có 142 cơ sở giáo dục trung học tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Trong đó, 100% trường phổ thông dân tộc nội trú; 45,08% trường THPT; 23,29% trường THCS và 7,69% trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên.

Tại những trường đủ điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị và đội ngũ, việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày đã mang lại những chuyển biến tích cực. Các hoạt động giáo dục kỹ năng sống, tư vấn tâm lý học đường, hướng nghiệp được lồng ghép linh hoạt; học sinh có thêm không gian phát triển năng lực, phẩm chất; giáo viên thể hiện tinh thần trách nhiệm, nỗ lực vượt khó, “giữ lửa” với nghề.

Đáng ghi nhận, những năm gần đây, nhiều trường ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đã được cải thiện hệ thống nhà vệ sinh, nước sạch, điện, góp phần nâng cao điều kiện học tập và sinh hoạt cho học sinh khi học tập cả ngày tại trường. Cụ thể, toàn tỉnh còn có 21 trường phổ thông dân tộc nội trú - nơi điều kiện phòng học và đội ngũ giáo viên cơ bản đáp ứng được việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày.

Khoảng trống cần lấp đầy

Theo đánh giá của Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Thị Thuận Bích, bên cạnh kết quả bước đầu, qua khảo sát thực tế tại trung tâm Đà Lạt và Gia Nghĩa, Phan Thiết, Đoàn khảo sát HĐND tỉnh nhận thấy còn nhiều hạn chế, khó khăn cần có giải pháp tháo gỡ kịp thời.

Trước hết, về công tác chỉ đạo, điều hành, Sở Giáo dục và Đào tạo chưa tham mưu đầy đủ các văn bản chỉ đạo cụ thể cho UBND tỉnh, dẫn đến việc triển khai Công văn số 4567/BGDĐT-GDPT chưa đồng bộ. Công văn số 643/SGDĐT-GDTrH tuy đã ban hành nhưng chưa xác định rõ lộ trình, khiến một số trường đủ điều kiện vẫn chưa mạnh dạn triển khai.

Đáng chú ý, ngân sách địa phương hiện chưa có dự toán riêng cho dạy học 2 buổi/ngày. Theo tổng hợp nhu cầu kinh phí của Sở Giáo dục và Đào tạo, tổng kinh phí cần thiết lên tới 4.279 tỷ đồng, trong đó 467 tỷ đồng cho các cơ sở trực thuộc sở và 3.812 tỷ đồng cho các cơ sở trực thuộc 124 xã, phường, đặc khu. Đây là con số rất lớn, đòi hỏi sự tính toán kỹ lưỡng, phân kỳ đầu tư hợp lý.

Về cơ sở vật chất, nhiều trường thiếu phòng học, thiếu quỹ đất mở rộng; một số phòng học xuống cấp; nhiều phòng chức năng chưa được đầu tư đồng bộ. Trang thiết bị dạy học còn thiếu, chưa đạt chuẩn theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Không ít trường có sĩ số học sinh/lớp vượt chuẩn, gây khó khăn cho việc tổ chức dạy học cả ngày.

Cụ thể, tỷ lệ phòng học bình quân toàn tỉnh hiện nhỏ hơn 1. Trong đó, khối THCS có 5.047 phòng học, đạt 0,81 phòng/lớp; khối THPT có 2.862 phòng học, đạt 0,95 phòng/lớp. Hệ thống phòng học bộ môn, phòng chức năng, thư viện, nhà đa năng tuy đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu triển khai đồng bộ dạy học 2 buổi/ngày theo chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Về đội ngũ, toàn tỉnh có 11.947 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên THCS; 6.621 cán bộ quản lý, giáo viên THPT và 351 cán bộ quản lý, giáo viên tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên. Dù đội ngũ cơ bản ổn định, song tình trạng thiếu giáo viên cục bộ, nhất là giáo viên các bộ môn đặc thù, vẫn là rào cản lớn.

Bên cạnh đó, nhiều trường còn lúng túng trong xây dựng kế hoạch, chưa khảo sát đầy đủ ý kiến phụ huynh, học sinh, chưa rõ nguồn kinh phí thực hiện; tình trạng thiếu giáo viên, nhân viên càng làm gia tăng áp lực khi triển khai dạy học 2 buổi/ngày.

Cần một lộ trình bài bản, khả thi

Từ thực tiễn trên, đoàn khảo sát Ban Văn hóa - xã hội HĐND tỉnh đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo quyết liệt hơn, yêu cầu Sở Giáo dục và Đào tạo sớm tham mưu ban hành đầy đủ các nội dung hướng dẫn triển khai dạy học 2 buổi/ngày; gắn việc đầu tư cơ sở vật chất với tiêu chí trường đạt chuẩn quốc gia; bố trí kinh phí trong dự toán chi thường xuyên cho giáo dục, có mục riêng cho dạy học 2 buổi/ngày; ưu tiên đầu tư cho những trường đã và đang triển khai mô hình này; đồng thời rà soát, bổ sung biên chế giáo viên.

Về phía Sở Giáo dục và Đào tạo, việc xác định lộ trình cụ thể là yêu cầu then chốt. Trên cơ sở rà soát, phân loại các trường theo điều kiện thực tế, cần xây dựng lộ trình phù hợp, tránh dàn trải, áp đặt. Cùng với đó là hướng dẫn các trường xây dựng kế hoạch, huy động nguồn xã hội hóa gắn với chủ trương miễn, hỗ trợ học phí; nhân rộng các mô hình, điển hình tổ chức tốt dạy học 2 buổi/ngày; tăng cường phối hợp với chính quyền cấp xã, nhất là ở bậc THCS.

Dạy học 2 buổi/ngày là hướng đi đúng nhưng chỉ phát huy hiệu quả khi được triển khai bài bản, có lộ trình, có nguồn lực bảo đảm. Từ thực tiễn Lâm Đồng, yêu cầu đặt ra không chỉ là “làm cho đủ”, mà là làm cho bền vững, thực chất, vì quyền lợi lâu dài của học sinh và sự phát triển của giáo dục tỉnh nhà.

Hà Nguyệt .