Dấu mốc quan trọng trong quan hệ Việt Nam - Liên bang Nga

Phóng viên: Xin Đại sứ cho biết tầm quan trọng và ý nghĩa chuyến thăm Việt Nam lần này của Tổng thống Nga Vladimir Putin đối với mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Nga cũng như trong việc hiện thực hóa Tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia đến năm 2030?

Đại sứ Đặng Minh Khôi: Chuyến thăm có ý nghĩa hết sức quan trọng, đó là làm sâu sắc hơn nữa quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Nga trên tất cả các lĩnh vực và nâng tầm mối quan hệ trong tình hình mới, đặc biệt trong bối cảnh hai nước đang nỗ lực hiện thực hóa Tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện đến năm 2030. Chuyến thăm này không chỉ là một sự kiện ngoại giao quan trọng mà còn thể hiện sự coi trọng và cam kết của Nga đối với mối quan hệ hợp tác nhiều mặt với Việt Nam. Đồng thời, chuyến thăm cũng thể hiện Việt Nam tích cực thực hiện đường lối đối ngoại theo tinh thần độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, vì lợi ích quốc gia, dân tộc và đóng góp vào hòa bình, ổn định trên thế giới. Điều này góp phần củng cố tình hữu nghị và sự tin cậy lẫn nhau, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của quan hệ hai nước trong tương lai.

Đại sứ Việt Nam tại Liên bang Nga Đặng Minh Khôi phát biểu tại Hội nghị Ngoại giao lần thứ 32, tháng 12-2023. Ảnh: TRÀ NGUYỄN

Việc Tổng thống Vladimir Putin thăm Việt Nam còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ về sự tôn trọng lẫn nhau giữa hai quốc gia. Đây là một biểu hiện rõ ràng của tình hữu nghị và sự đoàn kết, qua đó góp phần nâng cao vị thế của cả hai nước trên trường quốc tế, vì lợi ích chung của cả hai dân tộc và vì hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.

Đây cũng là dịp để hai nước trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới.

Phóng viên: Năm 2024 đánh dấu 30 năm hai bên ký Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản trong quan hệ hữu nghị Việt Nam - Nga và 20 năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Xin Đại sứ đánh giá những điểm nhấn trong quan hệ song phương thời gian qua?

Đại sứ Đặng Minh Khôi: Từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 30-1-1950 đến nay, mối quan hệ giữa Việt Nam với Liên Xô trước đây và Nga hiện nay luôn vững bền theo năm tháng và ngày càng phát triển sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực. Mặc dù có những thay đổi về thể chế chính trị, nhưng hai nước luôn coi nhau là đối tác, bạn bè quan trọng và hàng đầu.

Nhằm tạo khuôn khổ pháp lý mới cho quan hệ giữa Việt Nam và Nga, năm 1994, hai nước đã ký kết Hiệp ước về những nguyên tắc cơ bản trong quan hệ hữu nghị, trong đó khẳng định quan hệ hữu nghị giữa hai nước được xây dựng trên các nguyên tắc tôn trọng độc lập và chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, bình đẳng và cùng có lợi dựa trên luật pháp quốc tế. Nhìn lại 30 năm qua, chúng ta có thể tự hào về những thành tựu đã đạt được khi quan hệ song phương ngày càng phát triển toàn diện, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Việt Nam và Nga đã từng bước đưa quan hệ song phương lên các cấp từ Đối tác chiến lược đến Đối tác chiến lược toàn diện.

Quan hệ chính trị có độ tin cậy cao, thông qua các hình thức và cơ chế hợp tác chính trị đa dạng như trao đổi đoàn các cấp, đặc biệt là cấp cao, thường xuyên, giúp lãnh đạo hai nước trao đổi thông tin và kịp thời chỉ đạo phát triển quan hệ song phương. Hai bên đã thiết lập và triển khai hiệu quả nhiều cơ chế như Ủy ban Liên chính phủ, Đối thoại chiến lược, Tham vấn chính trị thường niên góp phần tăng cường hiểu biết và tin cậy lẫn nhau, tạo cơ sở thúc đẩy hợp tác mọi mặt giữa hai nước. Việt Nam và Nga luôn ủng hộ và hợp tác chặt chẽ trong các tổ chức quốc tế và khu vực như Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ARF...

Hợp tác kinh tế - thương mại phát triển tích cực, có những giai đoạn kim ngạch song phương tăng từ 10 đến 15%/năm, là kết quả của việc ký kết Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Kinh tế Á-Âu mà Nga là thành viên. Mặc dù chịu tác động của tình hình bất ổn của thế giới và khu vực, kim ngạch thương mại năm 2023 vẫn đạt hơn 3,6 tỷ USD. Về đầu tư, Nga đã có gần 200 dự án tại Việt Nam với tổng số vốn gần 1 tỷ USD. Đầu tư của Việt Nam tại Nga tăng mạnh, từ chỗ chỉ khoảng 100 triệu USD vào đầu những năm 2000 đã lên mức 3 tỷ USD vào năm 2023. Điểm nhấn quan trọng trong hợp tác kinh tế giữa hai nước là sự phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực năng lượng, dầu khí. Hai bên đã hợp tác tốt và hiệu quả trong tìm kiếm, thăm dò dầu khí không chỉ ở thềm lục địa Việt Nam mà cả ở lãnh thổ Liên bang Nga với các dự án lớn. Ngoài liên doanh Vietsovpetro là lá cờ đầu trong hợp tác dầu khí, hai bên đã có thêm những liên doanh khác đang hoạt động tích cực ở cả hai nước.

Hợp tác song phương trong các lĩnh vực như khoa học - công nghệ, văn hóa, giáo dục, du lịch, địa phương... ngày càng được mở rộng, trong đó hợp tác khoa học - công nghệ và giáo dục - đào tạo giữa hai nước được đẩy mạnh và nâng lên tầm chiến lược...

Phóng viên: Qua nhiều thế hệ, người dân Việt Nam và người dân Liên Xô trước đây và Nga hiện nay luôn dành cho nhau những tình cảm đặc biệt, hiếm có. Giao lưu nhân dân, vì vậy, cần phải được thúc đẩy như thế nào để “giữ lửa” tình hữu nghị Việt - Nga?

Đại sứ Đặng Minh Khôi: Quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam và Liên Xô trước đây và Nga ngày nay luôn không ngừng được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước củng cố và vun đắp. Tình cảm đặc biệt giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân Liên Xô trước đây, cũng như Nga hiện nay, đã trở thành một biểu tượng của sự đoàn kết và tình hữu nghị quốc tế. Qua nhiều thế hệ, chúng ta đã chia sẻ với nhau không chỉ những thách thức và khó khăn mà còn cả những khoảnh khắc vinh quang và hạnh phúc, thấm đượm tình cảm sâu sắc giữa nhân dân hai nước. Nhân dân Việt Nam luôn luôn ghi nhớ và biết ơn sự giúp đỡ quý báu, chí tình của nhân dân Liên Xô và Liên bang Nga trong cả giai đoạn kháng chiến và xây dựng đất nước sau này.

Để “giữ lửa” tình hữu nghị Việt - Nga, việc thúc đẩy giao lưu nhân dân là vô cùng cần thiết. Các hoạt động giao lưu nhân dân không chỉ giúp duy trì và phát triển mối quan hệ hữu nghị mà còn tạo ra những cơ hội mới để nhân dân hai nước hiểu và gắn bó hơn với nhau. Trước hết, cần đẩy mạnh các chương trình trao đổi và giao lưu văn hóa. Hoạt động giao lưu giữa các thế hệ, đặc biệt là thế hệ trẻ hai nước, cần được tổ chức thường xuyên và quy mô hơn, tạo ra không gian để các thế hệ người dân hai nước gặp gỡ, giao lưu, học hỏi và hiểu biết lẫn nhau, nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tình hữu nghị Việt - Nga, góp phần củng cố và làm sâu sắc hơn tình hữu nghị giữa hai quốc gia, hai dân tộc.

Bên cạnh đó, việc tổ chức các hoạt động giao lưu nhân dân thông qua các hội thảo, diễn đàn và các chương trình hợp tác xã hội cũng rất cần thiết. Những hoạt động này sẽ tạo ra không gian để người dân hai nước gặp gỡ, trao đổi ý tưởng, và hợp tác trong các lĩnh vực khác nhau, từ đó làm sâu sắc quan hệ hữu nghị truyền thống Việt - Nga. Ngoài ra, tôi cho rằng, công nghệ và mạng xã hội cũng có thể được tận dụng để thúc đẩy giao lưu nhân dân. Việc phát triển các nền tảng trực tuyến để người dân hai nước có thể kết nối, chia sẻ và học hỏi lẫn nhau sẽ mở ra những cơ hội mới cho sự giao lưu và hợp tác.

Chúng ta cần tiếp tục nuôi dưỡng và phát triển mối tình hữu nghị đặc biệt này bằng tất cả tâm huyết và nỗ lực. Với sự quan tâm, đồng sức đồng lòng của các cấp, các ngành hai nước, tôi tin rằng tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và Nga sẽ ngày càng bền chặt và phát triển mạnh mẽ, trở thành nền tảng vững chắc cho việc phát triển quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt Việt Nam - Nga lên một tầm cao mới.

Phóng viên: Theo Đại sứ, cần làm gì để phát huy và thúc đẩy hợp tác trong những lĩnh vực như giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ?

Đại sứ Đặng Minh Khôi: Trước tiên, cần khẳng định hợp tác khoa học - công nghệ và giáo dục - đào tạo giữa hai nước thời gian qua là rất hiệu quả, ngày càng đa dạng, thực chất và là những cơ sở quan trọng của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.

Về hợp tác khoa học - công nghệ, có thể thấy rằng lĩnh vực này không chỉ góp phần phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, mà còn tạo điều kiện cải thiện năng lực và hiệu quả hoạt động của các cơ sở nghiên cứu - đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn, hình thành mạng lưới quan hệ hợp tác đối tác tin cậy giữa các cơ quan khoa học và công nghệ hai nước.

Để phát triển hợp tác khoa học - công nghệ với Liên bang Nga thời gian tới, hai bên cần quan tâm triển khai các chương trình, dự án hợp tác nghiên cứu chung trong các lĩnh vực Nga có thế mạnh, Việt Nam có nhu cầu như: Khoa học sự sống, công nghệ năng lượng, công nghệ vũ trụ, sử dụng hợp lý tài nguyên môi trường, nghiên cứu cơ bản, Fintech, trí tuệ nhân tạo, lĩnh vực y sinh… Hai nước cần có chính sách và dành nguồn lực tài chính thích đáng đầu tư cho các chương trình, dự án hợp tác nghiên cứu chung, đồng thời, tăng cường trao đổi đoàn, trao đổi cán bộ khoa học, kết nối mạng lưới hợp tác giữa các cơ sở nghiên cứu - đào tạo…

Về hợp tác trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, hai nước đang khẩn trương hoàn thiện cơ sở pháp lý, sớm ký mới hiệp định về hợp tác giáo dục thay thế hiệp định ký năm 2005, hiệp định về thành lập và hoạt động của Phân viện Pushkin; gia hạn hiệp định đào tạo công dân Việt Nam tại Nga đến năm 2030…

Tôi hy vọng rằng, với nền tảng quan hệ hết sức tốt đẹp giữa hai nước, chuyến thăm chính thức Việt Nam sắp tới của Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ mang đến một động lực mới để hai nước chúng ta ngày càng hợp tác chặt chẽ và hiệu quả hơn, cùng hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

ĐOÀN CA (ghi)