Dầu mỏ và canh bạc sống còn của Ấn Độ

Ngoại trưởng Ấn Độ S. Jaishankar gặp Tổng thống Putin trong chuyến thăm Moscow tuần trước. (Ảnh: RT)

Các quan chức của ông Trump đã cáo buộc Ấn Độ “tài trợ cho cuộc chiến của Nga” bằng cách mua vào lượng lớn dầu Nga với giá chiết khấu. Thế nhưng, châu Âu mới là những khách hàng thực sự.

Ai mới thực sự đang mua dầu Nga?

Tạm gác lại những ngôn từ đậm tính chính trị và nhìn thẳng vào những con số. Từ tháng 12/2022 đến tháng 6/2025, theo số liệu của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA, Phần Lan), xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch của Nga phân bổ như sau: dầu thô: Trung Quốc chiếm 47%, Ấn Độ 38%, châu Âu vẫn giữ 6%; khí hóa lỏng (LNG): Liên minh châu Âu dẫn đầu với 51%, Trung Quốc theo sau với 21%, Nhật Bản 18%; khí đốt qua đường ống: Châu Âu 37%, Trung Quốc 29%, Thổ Nhĩ Kỳ 27%; sản phẩm tinh chế: Thổ Nhĩ Kỳ đứng đầu với 26% và sau đó tái xuất khẩu ra thị trường toàn cầu.

Kết luận rất rõ ràng: Dòng chảy năng lượng Nga không hoàn toàn bị cắt đứt mà đã được định tuyến lại. Châu Á trở thành huyết mạch sống còn của Moscow, trong khi châu Âu - bất chấp các lệnh trừng phạt và những bài thuyết giảng đạo đức - vẫn chưa thể dứt bỏ sự lệ thuộc.

Điều này đặt ra câu hỏi thực sự: tại sao lại nhắm vào New Delhi, khi Bắc Kinh và Brussels mới là những “người chơi” giàu tiềm năng trong dòng doanh thu năng lượng chảy về Nga?

Vì sao Ấn Độ chọn mua dầu Nga?

Đối với Ấn Độ, lý do vô cùng đơn giản: giá rẻ.

Dầu thô Nga được bán rẻ hơn Brent, trong khoảng 10-15 USD mỗi thùng. Với một quốc gia 1,4 tỷ dân và nhu cầu nhiên liệu ngày càng tăng vọt, khoản tiết kiệm đó chính là sự sống còn.

Nguồn nhập khẩu giá rẻ giúp kìm hãm lạm phát, giữ giá xăng dầu ở trạm bơm trong tầm kiểm soát, ổn định chi phí phân bón và chi tiêu của các hộ gia đình. New Delhi không coi đây là vấn đề địa chính trị mà là vấn đề kinh tế.

Đây có lẽ cũng không phải là canh bạc duy nhất. Nhập khẩu từ Mỹ của Ấn Độ cũng đang tăng. Có thể thấy Ấn Độ đang nỗ lực đa dạng hóa, không phải buông xuôi.

Vì thế, khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cáo buộc Ấn Độ “trục lợi”, ông đã bỏ lỡ một trọng điểm, rằng Ấn Độ không kiếm lời từ xung đột Ukraine, họ chỉ đảm bảo công dân mình không phải trả thay hóa đơn trừng phạt của châu Âu.

Chính sách thuế quan của ông Trump

Tháng Sáu vừa qua, ông Trump áp thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ. Sau đó cho biết sẽ nâng mức thuế lên 50% vào ngày 27/8, nếu New Delhi không cắt giảm sự phụ thuộc vào dầu Nga.

Với thị trường xuất khẩu trị giá 85 tỷ USD sang Mỹ, đây không phải lời dọa suông. Đó là cú đánh trực diện.

Nhưng hãy tạm dừng và tua ngược lại. Châu Âu vẫn đang mua khí tự nhiên hóa lỏng Nga với số lượng lớn. Trung Quốc tiêu thụ gần một nửa lượng dầu thô Nga. Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu để bán lại. Vậy tại sao chỉ có Ấn Độ bị cáo buộc đang “tài trợ chiến tranh”?

Có thể thấy, thuế quan của ông Trump là chiêu trò ép buộc trong một ván cờ thương mại rộng lớn hơn.

Quay lại vấn đề Moscow và Bắc Kinh

Đó là lý do chuyến thăm Moscow của Ngoại trưởng Jaishankar mang nhiều trọng lượng hơn thường lệ. Ấn Độ và Nga muốn nâng kim ngạch thương mại song phương lên 100 tỷ USD trong vòng 5 năm. Nga hiện là đối tác lớn thứ tư của Ấn Độ, còn Ấn Độ là đối tác lớn thứ hai của Nga.

Chưa dừng lại ở đó, Thủ tướng Modi tuần này gọi Tổng thống Putin là một “người bạn” và sắp tới sẽ có chuyến thăm Bắc Kinh, lần đầu tiên sau bảy năm, để gặp ông Tập Cận Bình.

Thời điểm đã được tính toán kỹ. Nếu Washington đóng một cánh cửa, New Delhi đang phát đi tín hiệu rằng họ có hai cánh cửa khác để gõ.

Bài toán năng lượng: Ai cần ai?

Hãy sắp xếp lại các dữ kiện: Dầu thô Nga - Trung Quốc và Ấn Độ cùng chiếm 85%, khí LNG -Châu Âu vẫn đứng đầu, khí đốt qua đường ống - Châu Âu, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ cùng chia phần, sản phẩm tinh chế - Thổ Nhĩ Kỳ đóng vai trò trung gian.

Trước sức ép từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, dầu Nga không biến mất, nó chỉ đổi hướng.

Với Ấn Độ, bài toán lại vô cùng đơn giản: mua dầu giá rẻ, hạ lạm phát, giữ tăng trưởng ổn định. Với ông Trump, trừng phạt Ấn Độ vừa là thông điệp tranh cử vừa là lá bài mặc cả. Còn với châu Âu, vẫn là câu chuyện cũ: “hãy làm theo lời tôi, đừng nhìn vào những gì tôi làm”.

Nghịch lý không thể tránh khỏi

Năm 2022, chính Washington từng khuyến khích Ấn Độ tiếp tục mua dầu Nga để “ổn định thị trường năng lượng toàn cầu”. Giờ đây, Washington lại trừng phạt Delhi vì đã làm đúng như vậy.

Thế nên khi Ngoại trưởng Jaishankar nói: “Chúng tôi không phải người mua lớn nhất, hãy nhìn sang Trung Quốc, hãy nhìn sang châu Âu”, ông không né tránh. Ông đang chỉ vào những con số.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Liệu Ấn Độ có chùn bước trước sức ép thuế quan từ chính quyền Trump và giảm nhập khẩu dầu Nga? Hay sẽ tiếp tục nhân đôi vì tin rằng dầu giá rẻ đáng để đối đầu với sức ép chính trị?

Bởi cuối cùng, canh bạc dầu mỏ của Ấn Độ không nằm ở việc phô trương ở Moscow hay thách thức Washington. Nó nằm ở việc bảo đảm người dân Ấn Độ có thể đổ đầy bình, thắp sáng căn nhà và sống mà không phải oằn mình vì lạm phát.

Và điều đó - hơn mọi khẩu hiệu địa chính trị - mới là sự thật ẩn sau nụ cười ở Moscow của Ngoại trưởng Jaishankar.

Anh Thư

AFP