Dấu ấn lập pháp mở đường cho kỷ nguyên vươn mình

Nếu Diên Hồng năm 1284 là lời hiệu triệu lòng dân trong cơn nguy biến, thì Diên Hồng thế kỷ XXI chính là lời khẳng định sức mạnh đồng thuận của một đất nước đang bước vào kỷ nguyên cải cách thể chế, chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Trên nền tảng ấy, Quốc hội khóa XV đang viết tiếp trang sử "hội tụ và bứt phá", khẳng định vai trò trung tâm trong kiến tạo thể chế hiện đại, đồng hành cùng Chính phủ mở đường cho một kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ, trong đó mỗi đạo luật là một cam kết với tương lai và mỗi quyết sách là một thước đo niềm tin của Nhân dân.

Toàn cảnh Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa I, ngày 2/3/1946 tại Nhà hát Lớn Hà Nội.

Sau sửa đổi Hiến pháp, Quốc hội khóa XV đã thể hiện bước chuyển rõ rệt trong tư duy lập pháp: từ "làm luật để kiểm soát" sang "làm luật để kiến tạo". Điểm nhấn không chỉ ở số lượng văn bản, mà ở cách thiết kế chính sách hướng vào giải phóng nguồn lực, nâng cao năng suất, kiểm soát quyền lực và bảo đảm hiệu quả thực thi.

Các đạo luật: Đất đai (sửa đổi), Nhà ở, Tổ chức Chính phủ và Chính quyền địa phương (sửa đổi), Dữ liệu số… đã tạo nên khung pháp lý đồng bộ cho giai đoạn tăng tốc của đất nước.

Tại nghị trường, nhiều đại biểu nhấn mạnh thể chế chính là hạ tầng mềm của phát triển. Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng - nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, điểm then chốt của một Quốc hội hiện đại là biến pháp luật thành năng lực phát triển quốc gia, đặt người dân và doanh nghiệp vào trung tâm của chuỗi giá trị thể chế - từ hoạch định, lập pháp, thực thi đến giám sát.

Chính vì vậy, từng đạo luật được ban hành trong nhiệm kỳ này đều được thiết kế theo nguyên tắc thẩm quyền rõ, trách nhiệm rõ, chế tài rõ và dữ liệu rõ để bảo đảm tính minh bạch, khả thi và bền vững.

Đại biểu Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Giáo dục của Quốc hội - nhiều lần nhấn mạnh đến khái niệm "văn hóa chính sách" - tức là tinh thần phục vụ, dám chịu trách nhiệm và dám sửa sai trong thực thi. Theo ông, cải cách không chỉ nằm ở câu chữ của đạo luật, mà nằm ở hành vi công vụ: bỏ cơ chế "xin - cho", chấm dứt nỗi sợ sai, chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy phục vụ.

Khi "văn hóa chính sách" thay đổi, pháp luật mới "sống" được và điểm nghẽn mới thật sự được tháo gỡ. Chính sự chuyển động từ trong nhận thức của đội ngũ thực thi đã tạo nên sức lan tỏa rộng rãi của tinh thần nghị trường Diên Hồng hôm nay.

Từ Trung ương đến địa phương, tinh thần ấy đã được chuyển hóa thành hành động cụ thể. Sau khi Quốc hội thông qua các luật nền tảng, nhiều tỉnh, thành phố đã chủ động triển khai mô hình mới.

Tại TP.HCM, mô hình "chính quyền đô thị hai cấp" được vận hành hiệu quả, giúp rút ngắn thời gian phê duyệt dự án đầu tư, khơi thông nguồn lực xã hội và tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo. Quảng Ninh trở thành điểm sáng về cải cách hành chính với mô hình "một cửa liên thông vùng", cho phép doanh nghiệp hoàn tất thủ tục đầu tư liên tỉnh chỉ trong vài ngày.

Đà Nẵng tăng tốc chuyển đổi số, 92% hồ sơ hành chính cấp quận, huyện được xử lý trực tuyến, khẳng định vị thế tiên phong của chính quyền số. Còn Ninh Bình cho thấy tinh giản bộ máy không làm giảm hiệu quả phục vụ mà còn tiết kiệm hàng trăm tỷ đồng ngân sách mỗi năm.

Những ví dụ đó khẳng định rằng khi thể chế được vận hành đúng, luật pháp sẽ không còn là rào cản mà trở thành động lực phát triển.

Các đại biểu tại hội trường Diên Hồng, Nhà Quốc hội.

Trong 80 năm hình thành và phát triển của Quốc hội Việt Nam, chưa có nhiệm kỳ nào để lại dấu ấn thể chế đậm nét như khóa XV. Sửa đổi Hiến pháp, tái cấu trúc đơn vị hành chính, ban hành hàng loạt đạo luật nền tảng - tất cả tạo thành chuỗi quyết sách trăm năm có một, không chỉ đổi mới kỹ thuật pháp lý mà còn tái định hình không gian phát triển quốc gia, phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn và tăng cường kiểm soát quyền lực.

Theo GS.TS Nguyễn Xuân Thắng - Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, việc xây dựng pháp luật cần phải đi sớm, đi trước để mở đường cho phát triển, giải phóng mọi nguồn lực, nhất là những nguồn lực trong Nhân dân.

Ông nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm, Trung ương, Chính phủ, Quốc hội giữ vai trò kiến tạo" và "tăng cường giám sát, kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc".

Trong thực tế, Quốc hội khóa XV không chỉ ban hành luật mà còn tạo cơ chế để luật "sống". Mỗi cuộc giám sát chuyên đề, mỗi phiên chất vấn là một lần rà soát lại hiệu quả thực thi.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiểm tra mô hình tổ chức chính quyền sau sắp xếp; Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá tác động phân cấp đầu tư; Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường giám sát việc triển khai Luật Dữ liệu số; Ủy ban Văn hóa và Xã hội theo dõi các chính sách an sinh. Sự đồng bộ giữa lập pháp và giám sát tạo nên một quy trình chính sách khép kín - vừa làm luật, vừa tự kiểm soát luật, bảo đảm tính thực tiễn và thích ứng cao.

Cùng với đó, các quyết sách về giáo dục, văn hóa, an sinh xã hội đều thể hiện tinh thần của một Quốc hội hành động, dám nhận trách nhiệm trước những vấn đề khó.

Như ĐBQH Bùi Hoài Sơn từng nói: "Mỗi đạo luật là một cam kết đổi mới. Quốc hội khóa XV dám mở đường, dám sửa đường, dám đi đến cùng những cải cách vì lợi ích của Nhân dân. Tư duy 'hành động song hành trách nhiệm' ấy chính là cốt lõi của tinh thần Diên Hồng hôm nay".

Nếu Diên Hồng xưa là hội nghị của tiếng hô quyết chiến, thì Diên Hồng hôm nay là hội nghị của trí tuệ, đồng thuận và khát vọng phát triển. Quốc hội khóa XV không chỉ là cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, mà còn là "người dẫn đường thể chế" - nơi hội tụ ý chí của Đảng, tiếng nói của Nhân dân và trách nhiệm của Nhà nước.

Ở tầm tư duy, Quốc hội đã định nghĩa lại chất lượng của luật: không chỉ đúng, đủ và hợp hiến, mà còn phải đo được bằng hiệu quả cuộc sống, bằng mức độ hài lòng của người dân, bằng độ tin cậy của thị trường và sức cạnh tranh của quốc gia.

Ở tầm phương pháp, Quốc hội củng cố chu trình chính sách khép kín: lập pháp tốt, giải trình - giám sát sắc bén, điều chỉnh kịp thời. Chu trình ấy chỉ có ý nghĩa khi gắn với văn hóa trách nhiệm - nói đi đôi với làm, làm đi đôi với chịu trách nhiệm, và mọi thất bại chính sách đều là bài học để sửa nhanh, sửa đúng.

Ở tầm xã hội, tinh thần đồng thuận kiến tạo trở thành hợp đồng niềm tin giữa Nhà nước và Nhân dân: luật pháp bảo vệ sáng kiến, minh bạch bảo vệ niềm tin, và giám sát bảo vệ công bằng.

Đó chính là Diên Hồng 4.0 - nơi tiếng nói của thời đại số hòa cùng khí phách ngàn năm, nơi mỗi quyết sách đều gắn với quyền lợi của dân và mỗi lá phiếu là một biểu tượng của niềm tin.

Nhìn ra quốc tế, nhiều tổ chức uy tín đánh giá cao đà cải thiện thể chế của Việt Nam. Báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB) tháng 9/2025 xác nhận Việt Nam là một trong ba quốc gia có tốc độ cải thiện thể chế nhanh nhất Đông Nam Á, trong khi Chương trình Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) ghi nhận điểm số hiệu quả quản trị công (GOV-Efficiency) đạt mức cao nhất trong 10 năm qua.

Tuy nhiên, thước đo quan trọng nhất không phải là các bảng xếp hạng, mà là niềm tin trong nước - niềm tin được xây bằng những đổi thay cụ thể: thủ tục hành chính gọn nhẹ, dữ liệu công khai minh bạch, dịch vụ công thân thiện và chính quyền gần dân, vì dân.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại phiên thảo luận tổ Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Từ "quyết chiến" đến "quyết sách", từ ý chí của dân tộc đến ý chí của nghị trường là hành trình khẳng định sức mạnh của niềm tin và đồng thuận. Quốc hội khóa XV đã và đang kiến tạo nền tảng thể chế cho Việt Nam trong kỷ nguyên số, gắn cải cách pháp luật với hạnh phúc của Nhân dân, gắn hành động nghị trường với sức sống đời sống.

Từ nghị trường Diên Hồng hôm nay, ánh sáng của trí tuệ và đồng thuận đang lan tỏa, khơi dậy khát vọng vươn mình của một dân tộc, khẳng định rằng cải cách thể chế chính là con đường ngắn nhất để đi tới phồn vinh.