Dấu ấn Giải Báo chí Quốc gia năm 2024 của VOV

Trong dòng chảy không ngừng của thời cuộc, giữa những biến động khắc nghiệt của thiên tai, dịch bệnh và những thách thức của toàn cầu hóa, người Việt Nam vẫn ngời lên một vẻ đẹp kiên cường, nhân văn và đầy hy vọng. Ba tác phẩm báo chí phản ánh và nâng đỡ tinh thần xã hội, góp phần lan tỏa thông điệp nhân văn, đầy hy vọng, khẳng định mạnh mẽ bản sắc Việt Nam trong thế giới đầy biến động.

Giải Báo chí Quốc gia 2024 vinh danh ba tác phẩm báo chí xuất sắc của Đài Tiếng nói Việt Nam gồm: “Vững vàng trước thiên tai” - Những câu chuyện xúc động từ hiện trường đổ nát hậu bão lũ; “Không buông tay” - hành trình hồi sinh kỳ diệu từ tâm bão với bàn tay của những “chiến binh blouse trắng”; “Rạng rỡ Việt Nam” - bản hùng ca tôn vinh cốt cách và tinh thần Việt qua sóng phát thanh.

“Vững vàng trước thiên tai” - Từ hiện trường đổ nát đến những câu chuyện truyền cảm hứng

Tác phẩm đoạt Giải A - Giải Báo chí Quốc gia 2024. Nhóm tác giả: Hương Lan, Hương Giang, Tuấn Nam, Hữu Hưng - Ban Thời sự (VOV1).

Phóng viên Nguyễn Tuấn Nam (đeo túi) tác nghiệp tại Vân Đồn, Quảng Ninh.

Bão Yagi cuốn trôi nhà cửa, ruộng vườn và công sức của hàng vạn nông dân, ngư dân miền Bắc, để lại những vết thương sâu trong lòng người ở lại. Trong tâm thế của những người đi tìm sự thật, nhóm phóng viên Phòng Nông nghiệp và Môi trường, Ban Thời sự (VOV1) đã lên đường thực hiện loạt bài phóng sự “Vững vàng trước thiên tai” - ghi lại một cách chân thực và lay động lòng người về hành trình tái thiết sau bão, nơi bản lĩnh và nghị lực của người dân Việt Nam bừng sáng giữa hoang tàn.

Ngay sau khi bão Yagi quét qua, để lại những tổn thất nặng nề tại hàng loạt địa phương miền Bắc, nhóm phóng viên VOV1 đã lập tức lên đường. Không chờ đợi, không do dự, họ lao vào tâm bão hậu trường - nơi đất nứt, nhà sập, sản xuất điêu đứng và người dân ngổn ngang giữa mất mát - để ghi lại những câu chuyện người thật, việc thật đầy đau xót nhưng cũng chan chứa nghị lực sống.

Nhà báo Hương Giang chia sẻ: “Ngay khi chứng kiến những thiệt hại khủng khiếp, chúng tôi lập tức xây dựng kế hoạch và triển khai tác nghiệp chỉ trong vòng hai ngày. Áp lực lớn nhất là phải truyền tải được những câu chuyện người thật, việc thật, chạm được tới cảm xúc của thính giả, đảm bảo tính chính xác, khách quan”.

Phóng viên Trần Hữu Hưng và nhân vật trong phóng sự "Vững vàng trước thiên tai".

Trong bối cảnh thông tin chưa đầy đủ, tình hình địa phương còn nhiều rối ren, áp lực đặt lên nhóm phóng viên là phải nhanh chóng tiếp cận hiện trường, phản ánh kịp thời và chính xác những gì đang diễn ra. Chỉ hai ngày cho một hành trình dày đặc, họ chia nhau đến các “điểm nóng” - từ vùng đào Nhật Tân (Hà Nội), làng hoa Văn Giang (Hưng Yên), đến khu nuôi thủy sản ở Vân Đồn (Quảng Ninh), hay cánh đồng rau Hải Dương. Mỗi nơi là một câu chuyện chưa từng được kể.

Tại Hợp tác xã Tân Minh Đức, xã Phạm Trấn, Gia Lộc (Hải Dương), nhà báo Hương Giang nghẹn lời khi chứng kiến khu nông nghiệp công nghệ cao trị giá 180 tỷ đồng chỉ còn là những đống sắt vụn. Nhưng giữa cảnh hoang tàn ấy, chị cũng bắt gặp hình ảnh những người nông dân gồng mình gạt nước mắt, xắn tay sửa lại nhà màng (hay còn gọi là nhà kính, nhà lưới), cày xới lại đất, bắt đầu một vụ mới ngay khi đất còn chưa khô bùn. Sự chủ động, không gục ngã của họ là minh chứng hùng hồn cho tinh thần quật cường - một bản lĩnh của nông dân, không cần nói đao to, búa lớn, nhưng đủ lay động ai từng chứng kiến.

Nhà báo Trần Hữu Hưng khẳng định: “Tinh thần kiên cường của người dân không cần phải thổi phồng. Vấn đề là phải chọn đúng góc nhìn, kể bằng sự giản dị mà lay động”. Nhóm phóng viên chủ trương để nhân vật tự kể câu chuyện, giảm thiểu lời bình, giữ nguyên tiếng nói cảm xúc của người trong cuộc. Chính sự tôn trọng đó đã làm nên thành công cho loạt phóng sự, khi từng lời nói, từng hình ảnh đều chân thực và gần gũi.

Nhà báo Nguyễn Tuấn Nam kể thêm về chuyến đi tới huyện đảo Vân Đồn, Quảng Ninh, nơi hàng loạt bè cá trị giá hàng chục tỷ đồng bị sóng dữ cuốn trôi. Nhưng điều khiến anh bất ngờ không phải là sự khốc liệt của thiên tai, mà là tinh thần không than vãn của những ngư dân mất trắng tài sản. Thay vì kể lể nỗi đau, họ nói về kế hoạch dựng lại bè, cải tiến vật liệu, thay đổi công nghệ và bắt đầu lại lần nữa. Không đợi chính sách, họ đã tự liên kết, đăng ký hợp tác xã để được thuê lại mặt nước, tiếp tục nuôi trồng thủy sản. Với họ, thất bại không phải là kết thúc mà là khởi đầu của một chu kỳ mới. Nhóm phóng viên quan sát và ghi chép, lắng nghe, đồng hành và giữ sự tôn trọng tuyệt đối với cảm xúc người trong cuộc. Từng câu chuyện được kể bằng chất giọng thật, xúc cảm thật, để nhân vật tự nói lên bản lĩnh và ước vọng của mình.

Phóng viên Nguyễn Thị Hương Lan phỏng vấn lãnh đạo xã Phụng Công, Văn Giang, Hưng Yên.

Nhiều cuộc gọi từ các tỉnh gửi về VOV1, bà con kể rằng, họ đã khóc khi nghe chuyện người cùng cảnh ngộ, và rồi lại vững vàng hơn để đứng dậy. Cùng với đó, loạt bài đã góp phần làm dậy sóng sự quan tâm từ chính quyền các cấp. Chỉ vài tuần sau, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành công điện yêu cầu đẩy nhanh khôi phục sản xuất nông nghiệp, hàng loạt tỉnh, thành triển khai chính sách hỗ trợ thực chất, và hơn 20.000 lượt cán bộ khuyến nông đã xuống tận cơ sở để cùng bà con dựng lại ruộng đồng, ao cá.

Với nhà báo Hương Lan, trải nghiệm làm nên loạt bài này là một hành trình “được tiếp sức ngược” từ chính người dân. “Giữa hoạn nạn, họ vẫn tin vào ngày mai. Họ khiến chúng tôi - những người làm báo - thấy mình cần phải mạnh mẽ hơn, sống có trách nhiệm hơn”. Chị trích lại lời nhà văn Nguyễn Khải: “Ở đời không có con đường cùng mà chỉ có những ranh giới, điều cốt yếu là phải có sức mạnh để vượt qua những ranh giới ấy”. Và loạt bài “Vững vàng trước thiên tai” chính là minh chứng sống động cho tinh thần ấy - tinh thần dân tộc Việt Nam không bao giờ khuất phục trước khó khăn.

Phóng viên Bùi Thị Hương Giang tác nghiệp tại Quảng Ninh.

Với loạt phóng sự “Vững vàng trước thiên tai”, những người làm báo VOV1 đã góp phần lan tỏa nghị lực sống, cổ vũ tinh thần vươn lên, và tiếp thêm hy vọng cho hàng triệu người dân đang ngày ngày chống chọi với thiên tai. Trong từng câu chữ, thanh âm, là cả tấm lòng, sự trân trọng và khâm phục với “những chiến binh thầm lặng” nơi đầu sóng ngọn gió.

“Không buông tay” - Khúc tráng ca từ tâm bão và trái tim hồi sinh

Tác phẩm đoạt Giải B - Giải Báo chí Quốc gia 2024. Nhóm tác giả: Nguyễn Hạnh, Đoàn Hiệp, Vũ Thảo, Đăng Quang - Kênh Truyền hình VTC14.

Các bác sĩ đã không buông tay để cháu Mông Hoàng Thảo Ngọc có một tương lai rạng rỡ sau tai nạn "cửu tử nhất sinh" sau khi bị cuốn trôi trong dòng nước lũ do cơn bão Yagi gây ra. Ảnh cháu Mông Hoàng Thảo Ngọc và mẹ trong phòng hồi sức, Bệnh viện Bạch Mai.

Cơn bão số 3 Yagi và trận lũ lịch sử cuốn trôi nhiều ngôi làng tại tỉnh Lào Cai là một trong những vấn đề thời sự “nóng” nhất trong năm 2024. Cơn bão và trận lũ với sức tàn phá khủng khiếp đã gây ra thiệt hại nặng nề về người và cơ sở vật chất. Không khí tang thương bao trùm ở nhiều nơi, trong đó có làng Nủ.

Sau cơn bão lũ, làng Nủ đã hoàn toàn bị “xóa sổ” với gần 70 người dân tử vong và mất tích, gần 20 người được cứu chữa trong bệnh viện. Trong đó, có 2 ca nặng nhất, được vớt lên từ dòng nước lũ, chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai, được thở máy và ngay lập tức chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) trong đêm 11/9/2024.

Ê-kíp tác giả thực hiện tác phẩm "Không buông tay".

Nhân vật chính trong phóng sự tài liệu “Không buông tay” là 1 trong 2 ca bệnh này, cháu Mông Hoàng Thảo Ngọc, khi đó 11 tuổi. Mông Hoàng Thảo Ngọc nhập viện trong tình trạng “chỉ còn 1% hy vọng” nhưng với tinh thần không buông tay, các y, bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai đã làm nên kỳ tích.

Nhà báo Nguyễn Hạnh chia sẻ, trước đó, khi tiếp nhận 2 bệnh nhân nặng do bị nước lũ vùi lấp, suy đa phủ tạng, Bệnh viện Bạch Mai có tổ chức họp báo. Nhưng ngay hôm sau, 1 trong 2 bệnh nhân, cũng chính là cậu của cháu Ngọc đã tử vong. “Cánh phóng viên chúng tôi ngậm ngùi nghĩ rằng có lẽ cháu bé cũng không qua khỏi nên không tìm thêm thông tin. Quả thật như một mối duyên, đã nhiều lần tôi định xóa hình tư liệu về cháu bé vì nghĩ rằng cháu không còn nữa. Vậy mà sau 45 ngày, bệnh viện báo tin vui…!”, Nguyễn Hạnh không giấu nổi cảm xúc.

Phóng viên Nguyễn Hạnh phỏng vấn bác sĩ của Bệnh viện Bạch Mai, những người đã không buông tay để cuộc sống của cháu Mông Hoàng Thảo Ngọc được hồi sinh.

Phóng sự tài liệu “Không buông tay” vừa mang tính thời sự, vừa có yếu tố y học chuyên sâu (cụ thể là lĩnh vực Hồi sức tích cực - ICU), và cũng thấm đẫm tình người. Câu chuyện về sự hồi sinh của cháu bé rất sinh động, nhiều chi tiết, nhiều tình huống. “Cái khó với chúng tôi, đó là giữ chân người xem đến phút cuối và làm sao để những thông tin khoa học không khô khan, khó hiểu đối với khán giả. Để làm được điều này, bên cạnh kịch bản, nội dung câu chuyện và công tác tiền kỳ, khâu hậu kỳ là rất quan trọng. Nhóm kỹ thuật dựng đã triển khai đồ họa để dẫn dắt người xem, sử dụng âm nhạc phù hợp để giữ cảm xúc cho khán giả. Những thông tin khoa học vì vậy đã được kể lại một cách có cảm xúc, chạm đến trái tim người xem”, nhà báo Nguyễn Hạnh cho biết.

Những dòng bình rất ngắn gọn ở cuối phóng sự tài liệu “Không buông tay” như những lời nhắn nhủ của nhóm tác giả Kênh Truyền hình VTC14 (Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC) tới khán giả, đội ngũ y - bác sĩ: “Bàn tay của bác sĩ không buông xuôi để cho đôi chân kiên cường này lại được bước tiếp, để viết những giấc mơ tưởng chừng dang dở. Ngày mai, cháu Ngọc sẽ tạm biệt Bệnh viện Bạch Mai, trở về làng Nủ. Cháu chính là nạn nhân cuối cùng trở về làng… Sự sống nảy mầm từ cái chết. Bé là nạn nhân, cũng là chứng nhân của cơn bão số 3 và trận lũ lịch sử năm 2024. Và bé cũng là chứng nhân cho sức sống mãnh liệt, cho sự quyết tâm, không lùi bước, không buông tay của các y - bác sĩ”.

Nhóm tác giả "Không buông tay" tác nghiệp tại hiện trường, bên giường bệnh cháu Mông Hoàng Thảo Ngọc.

“Tôi tâm niệm, tác phẩm truyền hình, ngoài truyền tải thông tin, kể chuyện bằng hình ảnh, còn phải truyền cảm hứng cho người xem. “Không buông tay” mong muốn kể cho người xem tình đồng bào trong gian nan, tình “từ mẫu” của các y - bác sĩ. Cùng với đó, từ sự hồi sinh ngoạn mục của cháu bé, ê-kíp mong muốn khán giả nhìn thấy ánh sáng, niềm hy vọng dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào”, nhà báo Nguyễn Hạnh chia sẻ.

“Rạng rỡ Việt Nam” - Khẳng định cốt cách, phẩm giá và tinh thần dân tộc

Tác phẩm đoạt Giải C - Giải Báo chí Quốc gia 2024. Nhóm tác giả: Vũ Thị Tuyết Mai, Trần Thị Minh Tâm, Nguyễn Thị Thu Hà, Nguyễn Thị Ngọc Hà - Ban Văn hóa - Xã hội - Dân tộc (VOV2).

Trong thời đại toàn cầu hóa, khi mọi giá trị văn hóa đều bị thử thách, “Rạng rỡ Việt Nam” là lời khẳng định mạnh mẽ về cốt cách, phẩm giá và tinh thần dân tộc Việt Nam. Nhóm tác giả thực hiện tác phẩm này không chỉ là một chương trình phát thanh đơn thuần mà là hành trình lắng đọng cảm xúc, ghi dấu ấn trong lòng người nghe, đặc biệt khi được vinh danh tại Giải Báo chí Quốc gia 2024.

Nhóm tác giả chương trình "Rạng rỡ Việt Nam" của VOV2.

Ý tưởng về chương trình “Rạng rỡ Việt Nam” là kết quả của một hành trình ấp ủ, là nỗ lực tìm ra lời giải cho một câu hỏi lớn: “Chúng ta có thể làm gì để truyền tải tinh thần Việt Nam đến với thế hệ trẻ trong một thế giới đang thay đổi từng ngày?”. Từ lâu, nhóm tác giả đã khao khát thực hiện một chương trình dài hơi, chuyên sâu để nói về phẩm chất và giá trị của con người Việt Nam. Tuy nhiên, phải đến khi Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu về “cốt cách con người Việt Nam” với những thông điệp sâu sắc như “dĩ bất biến ứng vạn biến”, nhóm mới cảm thấy đây chính là “cú hích” cần thiết để họ bắt tay vào hiện thực hóa chương trình này. Tinh thần hòa hiếu, khát vọng hòa bình và sự kiên cường của dân tộc chính là nguồn động lực to lớn, khiến họ không thể chần chừ thêm nữa.

Để thực hiện được một chương trình đầy ý nghĩa như vậy, nhóm tác giả đã phải tìm cách thể hiện những tư tưởng sâu sắc về “sức mạnh nội sinh”, “phẩm cách Việt Nam” sao cho dễ tiếp cận với công chúng, đặc biệt là qua sóng phát thanh. Không dễ dàng khi phải trình bày những vấn đề lớn lao như vậy mà không khiến người nghe cảm thấy nặng nề hay khô khan. Nhưng chính sự khéo léo trong việc chọn lựa câu chuyện đời thường, kết hợp âm nhạc, hiệu ứng âm thanh sống động đã giúp chương trình gần gũi, dễ cảm nhận mà vẫn giữ được sức mạnh của thông điệp.

Từ những câu chuyện giản dị, người thật, việc thật, như Thượng tá Đỗ Thị Hằng Nga - người chiến sĩ mũ nồi xanh mang thông điệp hòa bình đến các quốc gia, hay hình ảnh Hà Nội - “Thành phố Vì hòa bình” - nhóm tác giả đã khéo léo khắc họa được tinh thần Việt Nam mạnh mẽ, đầy kiên cường nhưng cũng chan chứa yêu thương, yêu hòa bình. Những nhân vật nổi bật như nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh, GS.TSKH Vũ Minh Giang đã mang đến những câu chuyện không chỉ là ký ức, mà là hành động, là tấm gương sáng soi đường cho thế hệ trẻ.

Nhà báo Minh Tâm chia sẻ: “Được nhận giải thưởng đúng dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, chúng tôi cảm thấy rất vinh dự. Đây là món quà vô giá. Và hơn hết, chúng tôi vô cùng hạnh phúc khi được khẳng định rằng, chúng tôi là người Việt Nam, mang trong mình những giá trị tốt đẹp của dân tộc này”.

Đây không chỉ là một giải thưởng về nghề nghiệp, mà là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực không ngừng nghỉ của nhóm tác giả, những người đã lao động không mệt mỏi để thổi hồn vào chương trình, mang đến một món quà tinh thần vô giá cho người dân Việt Nam.

Nhóm tác giả mong muốn chương trình là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ, để họ hiểu rằng “Có một ngọn lửa luôn thôi thúc, lan tỏa trong mỗi người Việt Nam”. Ngọn lửa ấy chính là tinh thần Việt, là hào khí của non sông, là động lực để vượt qua mọi thử thách, vươn tới khát vọng lớn lao. Họ muốn mỗi người Việt, dù ở bất cứ đâu, bất kỳ lúc nào, đều có thể thắp lên ngọn lửa đó và biến nó thành sức mạnh để vươn xa.

“Đã đến lúc Việt Nam bước ra ánh nắng của thế giới để chiếm lấy vị trí mình xứng đáng có trong cộng đồng các dân tộc toàn cầu. Câu chuyện Việt Nam là rất đáng kể” - lời chia sẻ đầy cảm hứng của nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh trong chương trình như một lời nhắc nhở mạnh mẽ, rằng chúng ta không chỉ là người Việt Nam trong trái tim mà còn là một phần của thế giới rộng lớn.

“Rạng rỡ Việt Nam” là lời khẳng định về giá trị của dân tộc Việt Nam trong một thế giới không ngừng thay đổi. Đây là một hành trình đầy cảm xúc, một câu chuyện về lòng tự hào dân tộc, và là minh chứng cho sức mạnh tinh thần Việt Nam không bao giờ phai mờ, luôn luôn rạng rỡ, bừng sáng trong mỗi bước đi của chúng ta.

Hải Hà - Hà Phương - Thư Vũ/VOV.VN Ảnh: NVCC