Đặt an toàn làm nền tảng cho phát triển bền vững ngành năng lượng nguyên tử

Sáng 8/10, tại TP. Đà Nẵng, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức Hội nghị Khoa học và Công nghệ hạt nhân toàn quốc lần thứ 16 (VINANST-16), với sự tham dự của hơn 400 đại biểu đến từ hơn 80 tổ chức trong và ngoài nước, cùng nhiều chuyên gia, nhà khoa học quốc tế trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định nhấn mạnh, hội nghị là hoạt động thiết thực nhằm triển khai kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam ngày 4/9.

Theo đó, Tổng Bí thư yêu cầu ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam phải phát triển bền vững, tuyệt đối không đánh đổi an toàn lấy tiến độ hay quy mô, đồng thời xây dựng văn hóa an toàn làm nền tảng, phát triển năng lực nội sinh và làm chủ công nghệ hạt nhân.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định phát biểu khai mạc hội nghị.

Thứ trưởng Lê Xuân Định cho rằng, trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng toàn cầu và xu hướng phát triển xanh, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ cho nghiên cứu, hạ tầng kỹ thuật và đào tạo nhân lực chất lượng cao, chuẩn bị điều kiện khoa học - công nghệ để sẵn sàng cho chương trình điện hạt nhân trong tương lai.

Hội nghị VINANST-16 không chỉ là diễn đàn khoa học quan trọng của ngành, mà còn là cầu nối thúc đẩy hợp tác quốc tế, tạo cơ hội để các nhà khoa học, cơ quan quản lý và tổ chức trong, ngoài nước chia sẻ sáng kiến, kết quả nghiên cứu và giải pháp cụ thể hóa tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư trong thực tiễn phát triển năng lượng nguyên tử Việt Nam.

“Trong hơn 40 năm qua, ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam đã có nhiều bước tiến đáng ghi nhận, từ nghiên cứu cơ bản, ứng dụng trong y tế, nông nghiệp, công nghiệp, đến an toàn bức xạ, quan trắc môi trường, đào tạo nhân lực và từng bước tiếp cận công nghệ hạt nhân tiên tiến. Những đóng góp đó đã góp phần thiết thực vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia”, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Xuân Định chia sẻ.

Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Phạm Đức Ấn.

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Phạm Đức Ấn cho biết, năng lượng nguyên tử hiện được ứng dụng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực, từ công nghiệp, nông nghiệp đến y tế, môi trường và nghiên cứu khoa học.

Riêng tại Đà Nẵng, thành phố hiện có hơn 500 cơ sở bức xạ, chủ yếu trong các lĩnh vực y học hạt nhân, xạ trị ung bướu, chiếu xạ công nghiệp, kiểm tra an ninh và bảo quản thực phẩm góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Ông Phạm Đức Ấn thông tin thêm, ngày 5/2/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 245/QĐ-TTg, phê duyệt Quy hoạch phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Cùng với đó, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, được xem là bước tiến mang tính đột phá khi nâng cao vai trò và trách nhiệm của chính quyền địa phương trong quản lý an toàn bức xạ, đồng thời mở rộng cơ chế khuyến khích đầu tư, hỗ trợ đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ và hoàn thiện hệ thống pháp lý về ứng phó sự cố hạt nhân theo chuẩn quốc tế.

Theo Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng, việc hoàn thiện khung pháp lý cùng quy hoạch phát triển năng lượng nguyên tử quốc gia sẽ tạo điều kiện thuận lợi để các địa phương, trong đó có Đà Nẵng phát triển ứng dụng công nghệ hạt nhân phục vụ dân sinh, y tế và sản xuất, hướng tới phát triển bền vững, an toàn và hiệu quả.

Phát biểu tại hội nghị, bà Mizonova Maria Georgievna - Tổng Lãnh sự Liên bang Nga tại Đà Nẵng khẳng định, Nga luôn là đối tác tin cậy, đồng hành cùng Việt Nam trong suốt quá trình phát triển lĩnh vực hạt nhân. Liên bang Nga hiện cung cấp thiết bị công nghệ cao, nhiên liệu hạt nhân và đào tạo đội ngũ chuyên gia trình độ cao cho Việt Nam. Hai nước đang triển khai nhiều dự án hợp tác trọng điểm như cung cấp nhiên liệu cho lò phản ứng nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, xây dựng Trung tâm Khoa học và Công nghệ hạt nhân tại Đồng Nai và chuẩn bị cho dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1.

Bà Mizonova Maria Georgievna - Tổng Lãnh sự Liên bang Nga tại Đà Nẵng.

Theo bà Mizonova, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển toàn diện trong các lĩnh vực như điện hạt nhân công suất lớn, lò phản ứng mô đun nhỏ, y học hạt nhân, sản xuất tinh thể silic cho công nghiệp bán dẫn và nhiều lĩnh vực ứng dụng khác. Liên bang Nga sẵn sàng hợp tác toàn diện, cung cấp công nghệ hạt nhân hiện đại, bảo đảm an toàn và hỗ trợ Việt Nam đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu.

Bà nhấn mạnh, Đại sứ quán và các Tổng Lãnh sự quán Nga tại Việt Nam sẽ tiếp tục hỗ trợ, cung cấp thông tin và thúc đẩy hợp tác song phương trong lĩnh vực hạt nhân - một phần quan trọng trong quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia.

Toàn cảnh hội nghị.

Hội nghị VINANST-16 là dịp để giới khoa học, các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và chuyên gia trong, ngoài nước nhìn lại chặng đường phát triển của ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam, đồng thời đề xuất định hướng nghiên cứu, ứng dụng mới, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển năng lượng bền vững và bảo đảm an toàn tuyệt đối trong mọi hoạt động.

Việc tổ chức hội nghị tại TP. Đà Nẵng càng có ý nghĩa khi thành phố đang hướng tới phát triển đô thị sinh thái, thông minh và an toàn năng lượng. Đây cũng là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục tiêu hòa bình, phục vụ phát triển đất nước trên nền tảng an toàn, trách nhiệm và hợp tác quốc tế sâu rộng.

Chương trình hội nghị bao gồm một ngày báo cáo tại phiên toàn thể và 1,5 ngày tại 7 tiểu ban chuyên môn. Trong đó, phiên toàn thể đặt trọng tâm vào các công nghệ hạt nhân tiên tiến trên cơ sở phân tích tổng quan về những thành tựu phát triển và đóng góp của các nước có nền công nghệ hạt nhân tiên tiến trên thế giới.

Bên cạnh đó, các báo cáo thảo luận về các nhiệm vụ trọng điểm như Dự án Trung tâm Nghiên cứu khoa học công nghệ hạt nhân - CNST, Đề án Lò phản ứng mô đun nhỏ - SMR; Công nghệ chùm tia điện tử và sự phát triển của máy gia tốc phục vụ chiếu xạ… cũng như kế hoạch phát triển nguồn nhân lực và giải pháp nâng cao năng lực hỗ trợ kỹ thuật của Vinatom...

Trâm Trần