'Đánh thức' vùng nguyên liệu bằng đòn bẩy công nghiệp chế biến

Đánh thức tiềm năng từ lợi thế sẵn có

Với diện tích tự nhiên 146,3 km², xã Đông Cuông được thiên nhiên ưu đãi với địa hình đồi núi đa dạng, bị chia cắt bởi sông Hồng, ngòi Hút cùng hệ thống suối nhỏ, tạo nên mạng lưới thủy văn phong phú. Khí hậu nhiệt đới gió mùa, độ ẩm cao quanh năm đã biến nơi đây thành vùng đất thuận lợi cho phát triển nông lâm nghiệp, đặc biệt là thâm canh cây ăn quả và gỗ nguyên liệu.

Nhận diện rõ tiềm năng này, những năm qua, Đông Cuông tập trung quy hoạch các vùng nguyên liệu lớn. Đến nay, bức tranh nông nghiệp của xã đã hình thành rõ nét: vùng sắn nguyên liệu 1.070 ha; vùng quế - "cây vàng" của người dân tộc Dao, Tày - có diện tích 3.887 ha (trong đó 175 ha được quy hoạch trồng hữu cơ); vùng măng Bát độ 120 ha; vùng lúa chất lượng cao 30 ha.

Nông dân xã Đông Cuông thu hoạch sắn.

Những con số minh chứng cho sức sống vùng nguyên liệu Đông Cuông: sản lượng khai thác gỗ rừng trồng đạt 10.344 m3; vỏ quế đạt 840 tấn; cành lá quế đạt 2.230 tấn mỗi năm. Đây là nền tảng vững chắc để địa phương tự tin thu hút nhà đầu tư vào lĩnh vực chế biến.

Cú hích từ công nghiệp chế biến

Trước đây, tình trạng "được mùa mất giá" và nỗi lo nông sản bị ép giá do vận chuyển xa luôn là gánh nặng với nông dân. Hiện nay, bài toán này từng bước được tháo gỡ tại Đông Cuông nhờ các nhà máy đặt ngay trong vùng nguyên liệu.

Toàn xã hiện có 21 cơ sở, doanh nghiệp chế biến nông, lâm sản. Điểm nhấn là các nhà máy chế biến sâu như tinh bột sắn, tinh dầu quế. Dù tỷ lệ cơ sở chế biến sâu mới đạt khoảng 5% so với các cơ sở sơ chế thô, nhưng đây là tín hiệu tích cực cho thấy sự chuyển dịch đúng hướng của địa phương.

Sản xuất tinh bột sắn tại Nhà máy sắn Văn Yên.

Để tạo không gian phát triển, Đông Cuông đang đẩy mạnh hoàn thiện hạ tầng tại 2 cụm công nghiệp trọng điểm: Cụm công nghiệp Bắc Văn Yên (55 ha) và Cụm công nghiệp Đông An (34 ha). Đồng thời, xã cũng đang trong lộ trình quy hoạch khu công nghiệp quy mô 350 ha. Chính quyền xã đã thể hiện sự quyết liệt trong công tác giải phóng mặt bằng, hỗ trợ thủ tục đất đai để doanh nghiệp sớm ổn định sản xuất.

Sự cộng hưởng giữa vùng nguyên liệu tại chỗ và nhà máy chế biến đã giúp giảm thiểu lãng phí. Điển hình cây quế, trước đây cành lá thường bị bỏ hoặc đốt bỏ, nay với 2 nhà máy nấu tinh dầu ngay trên địa bàn (sản lượng 105 tấn/năm), toàn bộ phụ phẩm đã được thu mua, mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân.

Thay đổi tư duy, nâng tầm giá trị

Tác động lớn nhất của công nghiệp chế biến không chỉ nằm ở những con số tăng trưởng, mà còn là sự thay đổi trong tư duy làm kinh tế của người dân. Từ chỗ sản xuất nhỏ lẻ, tự cung tự cấp, người dân Đông Cuông nay đã biết làm ăn lớn, tính toán hiệu quả kinh tế trên từng mét vuông đất.

Sản xuất, chế biến quế vỏ tại xã Đông Cuông.

Ông Lê Thành Hùng - Chủ tịch UBND xã Đông Cuông cho biết, với đặc thù là xã chủ yếu sản xuất nông, lâm nghiệp, sự xuất hiện của các nhà máy chế biến đã thay đổi tư duy làm việc của người dân. Trước đây sản xuất, trồng trọt chủ yếu phục vụ gia đình, nay chuyển sang hướng hàng hóa, tính toán hiệu quả kinh tế trên cùng diện tích đất đai. Điển hình như cây măng Bát độ, trước kia người dân chỉ trồng vài khóm để ăn, nay bà con đã tận dụng toàn bộ quỹ đất để trồng bán cho hợp tác xã. Hay cây sắn, từ giống địa phương năng suất thấp phục vụ chăn nuôi, nay bà con đã chuyển sang trồng sắn cao sản cung cấp cho nhà máy.

Sự thay đổi tư duy đó đã mang lại "trái ngọt". Các nhà máy, hợp tác xã trên địa bàn đã giải quyết việc làm ổn định cho trên 400 lao động địa phương, với mức thu nhập bình quân từ 8 - 15 triệu đồng/người/tháng. Đây là mức thu nhập mơ ước đối với nhiều lao động nông thôn, góp phần quan trọng vào mục tiêu xóa đói giảm nghèo bền vững của xã.

Không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng nóng

Phát triển công nghiệp, nhất là chế biến tinh bột sắn và tinh dầu, thường tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường (khói bụi, nước thải). Nhận thức rõ điều này, chính quyền xã Đông Cuông đã thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ, kiên quyết loại bỏ các dự án gây ô nhiễm.

Lãnh đạo xã khẳng định, mọi dự án khi thành lập đều phải có hồ sơ môi trường được phê duyệt và tuân thủ Luật Bảo vệ môi trường 2020. Công tác hậu kiểm được thực hiện thường xuyên với sự phối hợp với các cơ quan chuyên môn của tỉnh. Đặc biệt, xã duy trì kiểm tra đột xuất, lấy mẫu nước thải, khí thải đối chiếu với Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia ngay khi có phản ánh của người dân.

Các cơ sở sản xuất, chế biến tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương.

Ông Lê Thành Hùng – Chủ tịch UBND xã Đông Cuông khẳng định, chính quyền coi người dân là tai mắt quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường, duy trì các kênh tiếp nhận phản ánh qua điện thoại, đơn thư. Xã cam kết không đánh đổi môi trường sống, sức khỏe của người dân để lấy lợi ích kinh tế. Nếu phát hiện vi phạm, sẽ xử phạt hành chính theo quy định và yêu cầu cơ sở tạm dừng hoạt động để khắc phục triệt để.

Sự minh bạch thông tin được đề cao khi các trường hợp vi phạm cùng biện pháp xử lý đều công khai trên trang thông tin điện tử của xã, tạo sự đồng thuận và cơ chế giám sát chéo trong cộng đồng.

Khát vọng vươn xa

Bước vào nhiệm kỳ mới, Đông Cuông đặt mục tiêu đưa công nghiệp chế biến trở thành mũi nhọn kinh tế chủ lực, hướng tới bứt phá mạnh mẽ và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chiến lược của xã trong thời gian tới tập trung khai thác hiệu quả Cụm công nghiệp Bắc Văn Yên và Đông An, đồng thời thu hút các dự án công nghệ cao, công nghệ sạch nhằm nâng cao giá trị gia tăng, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu.

Mối liên kết “4 nhà” (Nhà nước - Nhà nông - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp) tiếp tục được củng cố. Chính quyền xã cam kết đồng hành cùng doanh nghiệp từ giải phóng mặt bằng đến tháo gỡ vướng mắc trong quá trình hoạt động, đẩy mạnh cải cách hành chính để tạo môi trường đầu tư thuận lợi. Song song đó, xã chú trọng đào tạo nguồn nhân lực tại chỗ, đáp ứng nhu cầu lao động kỹ thuật cho các nhà máy mới.

Với lộ trình bài bản, tư duy đổi mới và sự quyết liệt của chính quyền địa phương, Đông Cuông đang từng ngày đổi thay. Những đồi quế, rừng gỗ bạt ngàn không chỉ là màu xanh của rừng, mà còn là màu xanh của hy vọng, của sự ấm no hiện hữu trong từng nếp nhà, hứa hẹn một Đông Cuông phát triển rực rỡ bên dòng sông Hồng.

Hùng Cường