Đánh thức 'hồn' núi rừng Võ Nhai: Khi điệu Then, đàn Tính hòa nhịp cùng du lịch

Ngay từ sáng sớm, trong không gian se lạnh của những ngày đầu tháng 12, hội trường Điểm du lịch cộng đồng xóm Mỏ Gà tại xã Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên, đã rộn ràng khác lạ. Tiếng cười nói, chuyện trò rôm rả vang lên giữa không gian thấm đượm văn hóa đồng bào các dân tộc Tày, Nùng thể hiện qua những bộ trang phục truyền thống độc đáo. Những tà áo chàm giản dị nhưng trang nhã, những chiếc kiềng bạc lấp lánh phản chiếu niềm tự hào dân tộc hiện rõ trên từng gương mặt, đặc biệt là các bạn trẻ.

Lớp tập huấn do Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, UBND xã Võ Nhai tổ chức diễn ra trong bầu không khí vừa trang nghiêm, vừa ấm cúng, thể hiện được tinh thần bản sắc của văn hóa vùng Việt Bắc.

Địa điểm diễn ra lớp tập huấn nằm gọn trong lòng núi rừng hùng vĩ của xã Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên.

Các đại biểu tham dự lễ khai mạc sáng nay.

Các nghệ nhân phụ trách lớp tập huấn.

Phát biểu tại buổi lễ khai mạc, bà Trần Thị Hương Ly, Phó Chủ tịch UBND xã Võ Nhai, Phó Trưởng ban tổ chức mô hình bảo tồn phát huy giá trị văn hóa phi vật thể dân ca, dân vũ dân tộc Tày, Nùng xã Võ Nhai, khẳng định lớp tập huấn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng góp phần giữ gìn, lan tỏa và làm sống dậy các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng tại xã.

Xã Võ Nhai là xã mới được thành lập từ khi tỉnh thực hiện chính quyền hai cấp. Địa phương có trên 70% là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó, đồng bào Tày, Nùng chiếm số đông và sinh sống từ rất lâu đời. Cùng với đó là kho tàng dân ca phong phú với các làn điệu Then, những điệu múa truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Bà Trần Thị Hương Ly, Phó Chủ tịch UBND xã Võ Nhai, Phó Trưởng ban tổ chức mô hình bảo tồn phát huy giá trị văn hóa phi vật thể dân ca, dân vũ dân tộc Tày, Nùng xã Võ Nhai phát biểu.

Tuy nhiên, khi đứng trước thách thức của bối cảnh hội nhập quốc tế, bà cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc giữ gìn, truyền dạy, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể đang đứng trước nhiều khó khăn, đòi hỏi sự chung tay của các cấp, các ngành, đặc biệt là sự vào cuộc tích cực của đồng bào dân tộc thiểu số tại chính địa phương.

“Chương trình tập huấn chính là cơ hội để các học viên, nghệ nhân và cán bộ văn hóa ở Võ Nhai được tiếp cận phương pháp, kỹ năng mới trong việc xây dựng mô hình bảo tồn, khôi phục và phát huy di sản văn hóa phi vật thể nói chung, dân ca, dân vũ nói riêng”, bà Ly cho biết.

Liên hệ câu chuyện bảo tồn bản sắc văn hóa gắn kết với phát triển kinh tế địa phương, bà nhấn mạnh, thông qua lớp tập huấn sẽ giúp xã Võ Nhai từng bước hình thành mô hình phù hợp, hiệu quả, đưa các làn điệu dân ca, điệu múa truyền thống vào đời sống cộng đồng, tạo nên những không gian văn hóa thường xuyên cho nhân dân ở địa phương.

“Chương trình diễn ra tại xã Võ Nhai được nhận định là vô cùng phù hợp. Địa phương có khu du lịch danh thắng Phượng Hoàng và làng du lịch cộng đồng Mỏ Gà. Việc bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể của địa phương chính là nét thu hút, hấp dẫn du khách đến với Võ Nhai”, bà Ly nhận định.

Nghệ nhân nhân dân Hoàng Thị Bích Hồng, Chủ nhiệm CLB Hát Then, Đàn Tính tỉnh Thái Nguyên đang dạy bà con cách hát điệu Sli Giang.

Học viên chăm chú học hát trên lời bài hát được chuẩn bị sẵn.

Tất cả đều chăm chú quan sát, lắng nghe những lời chỉ dạy từ nghệ nhân lão luyện.

Lớp tập huấn này không chỉ là một hoạt động phong trào đơn lẻ, mà nằm trong chiến lược bài bản do Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) chủ trì.

Xác định rõ tầm quan trọng của văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Cục Văn hóa các dân tộc Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch tổ chức với những mục đích và yêu cầu rất cụ thể, thiết thực. Theo đó, mục tiêu cốt lõi của chương trình là bảo tồn và phát huy giá trị đặc sắc của dân ca, dân vũ dân tộc Tày, Nùng, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống, bồi đắp tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc trong cộng đồng.

Nghệ nhân Ma Thị Ngọc Chiến dạy về đàn Tính.

Các học viên ngồi vây quanh, quan sát từng động tác tỉ mỉ của nghệ nhân.

Không dừng lại ở việc bảo tồn thụ động, Cục cũng định hướng rõ ràng việc gắn công tác bảo tồn với phát triển du lịch văn hóa - sinh thái, từng bước hình thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng vùng Việt Bắc, nâng cao đời sống tinh thần và thu nhập của đồng bào.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển, Cục Văn hóa các Dân tộc Việt Nam dự kiến sẽ ứng dụng công nghệ số trong ghi hình, lưu trữ, quảng bá dân ca, dân vũ, từ đó xây dựng ngân hàng dữ liệu phục vụ tra cứu, giảng dạy, biểu diễn và bảo tồn lâu dài.

Việc xây dựng mô hình này phải bảo đảm tính kế thừa, tính thực hành, tính cộng đồng và tính đại diện của loại hình văn hóa phi vật thể, đồng thời, kết quả mô hình phải có khả năng nhân rộng cho các địa phương khác trong vùng trung du và miền núi phía Bắc.

Lớp tập huấn diễn ra trong không khí trang nghiêm, tích cực. Việc lắng nghe các chia sẻ tận tình của các nghệ nhân giúp người dân xã Võ Nhai hiểu thêm về giá trị văn hóa dân tộc mình.

Tiếng đàn Tính, lời hát Then sẽ còn vang vọng và ngân nga mãi trong những ngày tới tại không gian núi rừng Mỏ Gà. Tuy lớp tập huấn chỉ đang trải qua ngày đầu tiên, nhưng không khí say mê và niềm tự hào rạng ngời trên gương mặt các nghệ nhân và học viên đã báo hiệu một sự khởi đầu đầy hứa hẹn.

Phan Dũng - Nguyễn Bảo