Đảng ủy Kiểm toán nhà nước: Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động kiểm toán

Trong Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030 và Nghị quyết chuyên đề số 90-NQ/ĐU ngày 19/02/2021 của Đảng ủy KTNN về “Lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào các hoạt động của Ngành (trong đó việc tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin là cơ bản) giai đoạn 2020-2025” đều thể hiện rõ, ứng dụng CNTT sẽ tạo nền tảng cho những bước chuyển mình mạnh mẽ của KTNN trong kỷ nguyên số.

Phó Tổng Kiểm toán Bùi Quốc Dũng.Ảnh: TL

Nhiều kết quả nổi bật nhờ ứng dụng CNTT

Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Đảng bộ KTNN, cùng với sự nỗ lực của toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức và kiểm toán viên, việc triển khai Nghị quyết số 90-NQ/ĐU đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tạo ra những chuyển biến tích cực và toàn diện trong mọi mặt hoạt động của Ngành. Nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của ứng dụng CNTT đã được nâng lên rõ rệt, từ đó tạo tiền đề cho việc hình thành một môi trường làm việc ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại.

Một trong những dấu ấn quan trọng là việc thành lập Cục Công nghệ thông tin trực thuộc KTNN theo Nghị quyết số 1044/NQ-UBTVQH15 ngày 23/4/2024 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Cục CNTT chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01/6/2024 mang ý nghĩa chiến lược, mở ra cơ hội lớn để tập trung nguồn lực, chuyên môn hóa và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển kiểm toán số, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Để công tác ứng dụng CNTT được triển khai một cách đồng bộ, thống nhất và có định hướng rõ ràng, KTNN đã đặc biệt chú trọng đến việc xây dựng và ban hành kịp thời hệ thống các văn bản quy phạm, chương trình, đề án và quy chế quản lý về CNTT. Điểm nhấn là việc ban hành Chiến lược phát triển và Kiến trúc tổng thể CNTT của KTNN giai đoạn 2019-2025, tầm nhìn đến năm 2030, giúp định hướng chiến lược cho toàn bộ hoạt động phát triển và ứng dụng CNTT của Ngành. Đồng thời, việc ban hành Kiến trúc Cơ sở dữ liệu (CSDL) của KTNN đã tạo tiền đề vững chắc cho việc xây dựng các CSDL ngành theo hướng tập trung, thống nhất, đảm bảo tính toàn vẹn và khả năng chia sẻ dữ liệu.

Nhận thức được hạ tầng là nền tảng, KTNN đã đầu tư xây dựng hạ tầng CNTT ngày càng hiện đại, đồng bộ. Hiện tại, KTNN vận hành 02 Trung tâm dữ liệu, đáp ứng tốt yêu cầu triển khai các phần mềm ứng dụng, khai thác dịch vụ mạng, phục vụ hiệu quả hoạt động chỉ đạo, điều hành và chuyên môn nghiệp vụ. Song song với phát triển hạ tầng, công tác đảm bảo an toàn, an ninh thông tin luôn được đặt lên hàng đầu với các giải pháp bảo mật tiên tiến.

Những năm qua, KTNN đã không ngừng đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào công tác quản lý, điều hành, coi đây là một trong những giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả hoạt động của toàn Ngành. Đến nay, 13 phần mềm phục vụ công tác quản lý, điều hành đã được xây dựng và triển khai, tạo nên sự thay đổi căn bản trong mô hình quản trị nội bộ của KTNN. Cùng với đó, 14 ứng dụng hỗ trợ trực tiếp cho công tác kiểm toán đã được phát triển và áp dụng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát, quản lý hoạt động kiểm toán và hỗ trợ đắc lực cho tác nghiệp của kiểm toán viên.

Nâng cao năng lực kiểm toán nhờ ứng dụng công nghệ

Đầu tháng 4/2025, KTNN đã tổ chức Hội nghị trực tuyến về công tác thí điểm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động kiểm toán và một số hoạt động của ngành.Ảnh: TL

Nhiều công cụ hỗ trợ chuyên sâu đã được xây dựng cho kiểm toán viên trong các lĩnh vực phức tạp như đầu tư xây dựng cơ bản, kiểm toán doanh nghiệp và tài chính ngân hàng. Phần mềm Quản lý hoạt động kiểm toán đã trở thành một công cụ quản lý tập trung, xuyên suốt từ khâu lập kế hoạch kiểm toán năm, kế hoạch kiểm toán trung hạn, đến lập phương án tổ chức kiểm toán chi tiết, thực hiện kiểm toán, tổng hợp kết quả và theo dõi thực hiện kiến nghị. Công tác số hóa hồ sơ kiểm toán cũng được đẩy mạnh, tạo lập cơ sở dữ liệu hồ sơ kiểm toán điện tử phục vụ hiệu quả cho việc quản lý, lưu trữ, tra cứu và khai thác, từng bước hình thành dữ liệu lớn (Big Data) của KTNN. KTNN cũng đã chủ động và tích cực triển khai kết nối, trao đổi dữ liệu điện tử với các bộ, ngành như Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước và Bảo hiểm xã hội Việt Nam theo các quy chế phối hợp đã được ký kết. Cổng thông tin công khai Báo cáo kiểm toán điện tử đã được xây dựng, cung cấp thông tin kịp thời, minh bạch cho các đại biểu Quốc hội, Ủy ban Ngân sách của Quốc hội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan hữu quan. Việc hoàn thành xây dựng và triển khai Cổng trao đổi thông tin đã tạo ra một kênh trao đổi dữ liệu điện tử đa chiều, hiệu quả giữa KTNN và các đơn vị được kiểm toán. Thông qua cổng này, các đơn vị được kiểm toán có thể cung cấp dữ liệu điện tử, đồng thời KTNN cũng trao đổi các thông tin liên quan đến hoạt động và kết quả kiểm toán trên môi trường mạng một cách an toàn, bảo mật.

Những năm qua, KTNN đã xác định chuyển đổi số là mũi nhọn ưu tiên hàng đầu. Mới đây, Tổng Kiểm toán Nhà nước đã nhấn mạnh việc ứng dụng AI trong kiểm toán là “nhiệm vụ cấp bách, cần triển khai ngay” để nâng cao hiệu quả quản lý, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số quốc gia. Quyết tâm đó đã được cụ thể hóa bằng hành động. Trong tháng 4 vừa qua, KTNN đã thí điểm ứng dụng AI trong hoạt động kiểm toán tại cuộc Kiểm toán Chuyên đề việc đầu tư, ứng dụng phần mềm công nghệ thông tin, các hoạt động thuê dịch vụ công nghệ thông tin phục vụ chuyển đổi số tại các địa phương giai đoạn 2021-2024. Những kết quả bước đầu rất đáng khích lệ. AI đã hỗ trợ kiểm toán viên phân tích dữ liệu và lựa chọn mẫu kiểm toán hiệu quả hơn; đã cập nhật tự động các quy định pháp luật, so sánh đối chiếu dữ liệu trên phạm vi rộng để có các đánh giá chính xác, toàn diện và hỗ trợ kiểm toán viên đưa ra kết luận khách quan hơn.

KTNN cũng xác định, kiểm toán CNTT là một lĩnh vực kiểm toán chuyên sâu và có vai trò ngày càng quan trọng nên đã chú trọng phát triển và đạt được những kết quả bước đầu rất tích cực. Nổi bật có thể kể đến: cuộc kiểm toán tại Bảo hiểm xã hội Việt Nam (năm 2022), cuộc kiểm toán chuyên đề việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 và các chính sách hỗ trợ, cuộc kiểm toán hệ thống CNTT tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank), và cuộc kiểm toán tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội (MB). Để chuẩn hóa và nâng cao chất lượng kiểm toán CNTT, KTNN đã ban hành Hướng dẫn kiểm toán CNTT, tổ chức các hoạt động kiểm toán CNTT theo phương pháp tiếp cận dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu, tham khảo các chuẩn mực và hướng dẫn quốc tế của INTOSAI, ASOSAI. Công tác đào tạo cũng được quan tâm, với việc ban hành các tài liệu đào tạo kiểm toán CNTT theo 2 cấp độ: cơ bản và nâng cao, nhằm xây dựng đội ngũ kiểm toán viên CNTT ngày càng chuyên nghiệp.

Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong nhiệm kỳ mới

Phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời nhận diện những thách thức và cơ hội mới, Đảng bộ KTNN xác định tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng CNTT và công nghệ cao là nhiệm vụ chiến lược, xuyên suốt trong giai đoạn 2025-2030.

Mục tiêu tổng quát là: “Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong các hoạt động của KTNN, gắn với cải cách hành chính, bảo đảm công khai, minh bạch trong hoạt động kiểm toán; hình thành hệ thống nền tảng quản trị thông minh, tạo nền tảng cho quá trình chuyển đổi phương pháp kiểm toán truyền thống sang phương pháp kiểm toán hiện đại dựa trên dữ liệu số; tăng cường các cuộc kiểm toán tại trụ sở; Kiểm toán số phù hợp với lộ trình xây dựng Chính phủ điện tử, phát triển kinh tế số, xã hội số ở Việt Nam, giúp KTNN thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, góp phần đưa KTNN tham gia tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế số”.

Để thực hiện mục tiêu này, KTNN sẽ bám sát Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đồng thời, tiếp tục triển khai hiệu quả Chiến lược phát triển và kiến trúc tổng thể CNTT của KTNN trong giai đoạn 2025-2030. Trọng tâm là tăng cường hiện đại hóa, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động quản lý nhà nước, quản trị điều hành nội bộ và hoạt động kiểm toán.

Đặc biệt, cần tạo đột phá trong việc áp dụng công nghệ cao và CNTT hiện đại vào công tác kiểm toán để tăng dần số lượng các cuộc kiểm toán thực hiện tại trụ sở KTNN, giảm thiểu thời gian kiểm toán trực tiếp tại đơn vị, từ đó nâng cao hiệu quả và giảm phiền hà cho đơn vị được kiểm toán. Công tác chỉ đạo cần quyết liệt hơn nữa, song song với việc nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng dụng CNTT cho toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức.

Theo đó, Đảng ủy KTNN quyết tâm lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào mọi hoạt động của KTNN với các nhiệm vụ chính: Xây dựng hạ tầng kỹ thuật số tiên tiến; Xây dựng hạ tầng dữ liệu toàn diện; Phát triển phần mềm ứng dụng thông minh; Đẩy mạnh ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) và công cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên; Bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng; Xây dựng đồng bộ cơ chế, chính sách về CNTT; Kiện toàn tổ chức bộ máy và phát triển nguồn nhân lực CNTT chất lượng cao.

Để thực hiện thắng lợi các phương hướng và nhiệm vụ trên, Đảng bộ KTNN xác định các nhóm giải pháp trọng tâm sau: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm; Xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách; Nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán CNTT; Ưu tiên và đảm bảo nguồn lực cho ứng dụng CNTT; Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực CNTT và kỹ năng số; Tăng cường phối hợp và trách nhiệm của các đơn vị trực thuộc.

Tóm lại, việc thực hiện Nghị quyết số 90-NQ/ĐU của Đảng bộ KTNN trong giai đoạn vừa qua đã mang lại những chuyển biến tích cực, đặt nền móng quan trọng cho quá trình hiện đại hóa và chuyển đổi số của KTNN. Những kết quả đạt được không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của KTNN mà còn khẳng định vai trò tiên phong, chủ động của Đảng bộ KTNN trong việc nắm bắt xu thế phát triển của thời đại.

Trong giai đoạn tới, với quyết tâm chính trị cao, sự chỉ đạo sát sao của Ban Thường vụ Đảng ủy, Lãnh đạo KTNN cùng với sự đồng lòng, nỗ lực của toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức và kiểm toán viên, KTNN nhất định sẽ tiếp tục gặt hái được nhiều thành công hơn nữa trong việc ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ thông tin, vào mọi mặt hoạt động. Điều này không chỉ giúp KTNN hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó mà còn góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng một nền tài chính quốc gia minh bạch, bền vững, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.

Để các mục tiêu và giải pháp đề ra được triển khai hiệu quả, bên cạnh sự nỗ lực của KTNN, rất cần sự quan tâm, chỉ đạo và hỗ trợ hơn nữa từ các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách liên quan đến chuyển đổi số, chia sẻ dữ liệu và đầu tư nguồn lực cho phát triển hạ tầng công nghệ thông tin quốc gia nói chung và của KTNN nói riêng./.

Bùi Quốc Dũng,Ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy Kiểm toán nhà nước, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước