Đảng ủy Bộ Y tế yêu cầu tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo lĩnh vực pháp y, giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh

Tạo sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức, ý thức trách nhiệm trong lĩnh vực pháp y, giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh

Giám định tư pháp là hoạt động bổ trợ tư pháp phục vụ cho hoạt động điều tra, truy tố và xét xử, góp phần quan trọng vào việc giải quyết các vụ án được chính xác, khách quan, đúng pháp luật.

Trong hoạt động giám định tư pháp, đặc biệt trong lĩnh vực hình sự và dân sự, giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh đóng vai trò hết sức quan trọng nhằm xác định sự thật khách quan, đảm bảo công lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Trên cơ sở đó, hệ thống giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh của Việt Nam được hình thành và phát triển.

Tại Nghị quyết do Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan - Bí thư Đảng ủy Bộ Y tế ký ban hành cho biết, trong những năm qua, hệ thống giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh luôn tích cực đổi mới thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Bộ luật Hình sự; Bộ luật Tố tụng hình sự; Luật Thi hành án hình sự; Nhiệm vụ bắt buộc chữa bệnh được quy định tại Nghị định số 64/2011/NĐ-CP ngày 28/7/2011 của Chính phủ quy định việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh.

Luật Giám định tư pháp năm 2012 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp được thông qua năm 2020, đánh dấu một mốc mới về hoàn thiện thể chế về giám định tư pháp.

Đảng ủy Bộ Y tế đã ban hành Nghị quyết về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo trong lĩnh vực pháp y, giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh, trong đó đưa ra các giải pháp, nhiệm vụ chủ yếu cho lĩnh vực này, đồng thời nêu rõ: Người đứng đầu đơn vị phải chịu trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm. (ảnh minh họa)

Hệ thống tổ chức giám định tư pháp trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần ở Trung ương và địa phương đã được củng cố, kiện toàn và phát triển; đã cố gắng, nỗ lực khắc phục mọi khó khăn về nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao; chất lượng giám định cơ bản đáp ứng yêu cầu của cơ quan tố tụng.

Tuy nhiên thời gian gần đây, lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần đã xảy ra một số vụ việc tiêu cực, vi phạm pháp luật, ảnh hưởng đến uy tín của ngành tư pháp, ngành y tế, cũng như gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Nguyên nhân để xảy ra tình trạng trên do một số cán bộ Lãnh đạo, cán bộ y tế ở một số đơn vị chưa thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, các hướng dẫn chuyên môn, các văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế, các kháng nghị của Viện kiểm sát nhân dân tối cao; một số người đứng đầu đơn vị, cán bộ đảng viên chưa giữ vững bản lĩnh chính trị, dễ bị mua chuộc, lôi kéo tham gia các hành vi phạm tội hoặc tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

Trước tình hình đó, đòi hỏi phải tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, quyết liệt hơn nữa của cấp ủy đảng, chính quyền và toàn thể cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức trong toàn ngành Y tế, nhất là các tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị có liên quan trực tiếp đến lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.

Ban thường vụ Đảng ủy Bộ Y tế thống nhất ban hành Nghị quyết về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo trong lĩnh vực giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh với các nội dung, cụ thể:

Quán triệt sâu sắc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp của Đảng và Nhà nước về đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật trong công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh.
Xác định công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh phải khách quan, minh bạch là yếu tố quan trọng giúp giải quyết các vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự được chính xác, đúng pháp luật, không để oan sai, góp phần quan trọng bảo đảm trật tự an toàn xã hội, ổn định và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Các nhiệm vụ, giải pháp phải khả thi, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị; có sự phối hợp với các bộ, ngành, địa phương theo phân công, phân cấp.

Việc này nhằm tạo sự chuyển biến rõ rệt về nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ lãnh đạo, đảng viên, công chức, viên chức nhất là người đứng đầu đơn vị pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh trong đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật trong công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần;

Tăng cường kiểm tra, giám sát, chỉ đạo công tác chuyên môn và phối hợp với cơ quan chức năng để siết chặt quản lý đối tượng bắt buộc chữa bệnh tâm thần và khách quan, minh bạch trong giám định pháp y, pháp y tâm thần nhằm khôi phục niềm tin vào công lý và pháp luật đáp ứng nhu cầu giám định trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần của các cơ quan tố tụng, tổ chức, cá nhân.

Người đứng đầu đơn vị phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra sai phạm về công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh

Nghị quyết của Đảng ủy Bộ Y tế nêu rõ 2 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, đó là:

Thứ nhất, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật và hướng dẫn chuyên môn

Triển khai có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ liên quan tới nội dung này trong lĩnh vực y tế. Rà soát các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành về lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh để đề xuất bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với tình hình thực tế. Nghiên cứu xây dựng và cập nhật những hướng dẫn chuyên môn. Rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy trình, quy định của đơn vị để phù hợp thực tiễn nhưng đảm bảo đúng pháp luật

Thứ hai, tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường trách nhiệm quản lý, đẩy mạnh và chấn chỉnh công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh

Thực hiện nghiêm các văn bản quy phạm pháp luật liên quan lĩnh vực; các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Y tế và của Bộ, ngành liên quan lĩnh vực giám định pháp y, giám định pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh;

Tuân thủ đúng, đủ quy trình chuyên môn theo quy định; Tập trung chỉ đạo thực hiện nghiêm Chỉ thị số 07/CT-BYT ngày 09 tháng 9 năm 2024 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc tăng cường công tác giám định pháp y, pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh. Người đứng đầu đơn vị phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra sai phạm;

Tiếp nhận trưng cầu của cơ quan tố tụng, các tổ chức, cá nhân và thực hiện giám định phải đảm bảo khách quan, trung thực, chính xác, đúng quy trình, đúng quy định của pháp luật;

Đảm bảo đầy đủ hồ sơ khi tiếp nhận; rà soát, cập nhật bổ sung quy trình nội bộ, quy chế liên quan đến chuyên môn điều trị tâm thần tại đơn vị;

Đảm bảo các kết luận giám định pháp y, kết luận giám định pháp y tâm thần công tâm, khách quan, minh bạch và khoa học;

Thực hiện nghiêm quy định về quản lý người bệnh bắt buộc chữa bệnh, không để người bệnh tự ý ra khỏi cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần hoặc bỏ trốn; xây dựng quy trình quản lý chặt chẽ việc thăm gặp và mang đồ dùng cá nhân vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần;

Tăng cường lực lượng bảo vệ, khi xảy ra vụ việc làm mất trật tự, an ninh, an toàn tại cơ sở điều trị bắt buộc chữa bệnh phải báo ngay cho cơ quan Công an trên địa bàn để phối hợp giải quyết;

Bảo đảm việc cấp bản tóm tắt bệnh án, cấp giấy khám sức khỏe (có nội dung về tình trạng tâm thần) phải tuân thủ chặt chẽ đúng quy định về chuyên môn chẩn đoán, điều trị, quy trình kỹ thuật khám bệnh, chữa bệnh, đúng mẫu và đúng các quy định tại các văn bản có liên quan; không để các đối tượng lợi dụng các giấy tờ này để được các cơ quan tố tụng cho bị can, bị án đi giám định tâm thần nhằm trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi thực hiện hành vi phạm tội;

Đầu tư cơ sở hạ tầng, thiết bị, phương tiện phục vụ giám định pháp y, pháp y tâm thần, điều trị bắt buộc chữa bệnh tâm thần đồng bộ, hiện đại phù hợp xu hướng phát triển của chuyên ngành và đáp ứng nhiệm vụ chuyên môn;

Bảo đảm an ninh, an toàn; bảo đảm thực hiện đúng quy định chuyên môn trong thực hiện nhiệm vụ giám định pháp y, pháp y tâm thần và điều trị bắt buộc chữa bệnh tâm thần;

Tăng cường giáo dục đạo đức công vụ và chuyên môn cho giám định viên và cán bộ y tế liên quan đến tư pháp;

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong công tác quản lý, chuyên môn trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh tâm thần;

Tăng cường phối hợp với Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao trong lĩnh vực pháp y, pháp y tâm thần, bắt buộc chữa bệnh tâm thần;

Tăng cường thanh kiểm tra, giám sát hoạt động của đơn vị, kịp thời phát hiện các sai phạm và xử lý theo thầm quyền.

Thái Bình