Đằng sau sự bùng nổ của các 'concert quốc gia': Đừng nghi ngờ làn sóng tự hào dân tộc của giới trẻ

Những năm gần đây, đặc biệt là trong bối cảnh đất nước kỷ niệm nhiều sự kiện lịch sử trọng đại như A70, A50, A80... một làn sóng mạnh mẽ của tinh thần dân tộc đã trỗi dậy trong giới trẻ. Các chương trình chính luận, đại nhạc hội mang âm hưởng hào hùng được xây dựng hoành tráng, công phu không còn là những sự kiện chính trị đơn thuần mà đã trở thành nơi Gen Z thể hiện lòng yêu nước một cách nồng nhiệt. Giới trẻ gọi tên các chương trình ấy là "concert quốc gia"

Hơn 50.000 khán giả cùng hát vang Quốc ca tại Concert Tổ quốc trong tim. (Ảnh: Lê Trung)

Concert quốc gia Tổ quốc trong tim chính là một minh chứng rõ rệt. Trước đêm diễn, hình ảnh hàng ngàn bạn trẻ đội nắng xếp hàng quanh hồ Gươm để sở hữu tấm vé in lời bài Tiến quân ca đã phủ sóng mạng xã hội. Sức nóng ấy bùng nổ trong đêm nhạc với một cảnh tượng chưa từng có: hơn 50.000 khán giả chung một màu áo cờ đỏ sao vàng, biến sân vận động Mỹ Đình thành một trái tim đỏ rực lửa giữa lòng Thủ đô và trái tim ấy như đang rung lên mạnh mẽ với những cảm xúc tự hào dân tộc cùng niềm tin vào tương lai tươi sáng của kỷ nguyên vươn mình. Ngay sau đêm concert, trên mạng xã hội tiếp tục "nhuộm đỏ" với những hình ảnh của Tổ quốc trong tim khi có tới gần 20.000 video, hơn 500 triệu lượt xem chỉ riêng nền tảng TikTok.

Sau Concert Tổ quốc trong tim, hàng loạt những concert quốc gia khác cũng nhận được sự đón nhận cuồng nhiệt từ giới trẻ. Và trên mạng xã hội, nhiều người đặt ra câu hỏi rằng phải chăng đây chỉ là một trào lưu nhất thời, một cách "đu trend" của những người trẻ vốn nhạy bén với các xu hướng?

Phóng viên chuyên trang Sinh Viên Việt Nam, Báo Tiền Phong đã có cuộc trao đổi với Nhà nghiên cứu Văn hóa, Tiến sĩ Nguyễn Ánh Hồng, người trực tiếp tham gia chương trình Tổ quốc trong tim về câu chuyện đằng sau các concert quốc gia. Ngay khi đặt vấn đề, TS. Nguyễn Ánh Hồng khẳng định: "Các bạn trẻ có một câu rất hay rằng yêu nước không phải là trend, yêu nước nằm ở trong gen chúng mình và tôi thấy câu nói ấy như là 'kim chỉ nam' hành động của giới trẻ, là lời khẳng định, lời tuyên bố của giới trẻ trước những hoài nghi. Có thể nhiều bạn trẻ đã có những cách thể hiện thái quá nhưng chúng ta cần nhìn vào bản chất thay vì phán xét hình thức yêu nước của thế hệ trẻ trong thời đại số."

Giải mã sức hút của concert quốc gia

Lý giải sức hút của concert quốc gia, TS. Nguyễn Ánh Hồng cho rằng, sự cộng hưởng của nhiều yếu tố thời đại đã tạo nên một "thời điểm vàng", khiến tinh thần dân tộc trong giới trẻ có cơ hội được bộc lộ mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Trước hết, đó là bối cảnh, là sức nặng của lịch sử. TS. Nguyễn Ánh Hồng phân tích: "Năm nay là một năm rất đặc biệt, chúng ta kỷ niệm những sự kiện có thể nói là vô cùng lớn lao, vô cùng trọng đại đối với bất kỳ quốc gia nào". Việc đứng giữa dòng chảy của những cột mốc vĩ đại như 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, hay 80 năm Quốc khánh... đã tự nhiên tạo ra một lực hấp dẫn, kéo thế hệ trẻ lại gần hơn với lịch sử. Những câu chuyện trong sách vở bỗng trở nên sống động, niềm tự hào không còn là một khái niệm trừu tượng mà trở thành một cảm xúc có thể chạm tới, có thể hét vang lên cùng hàng vạn người."

Thứ hai, concert quốc gia chính là sự khẳng định vị thế Việt Nam trong một thế giới đầy biến động. Trong khi truyền thông quốc tế mỗi ngày đều nóng lên với tin tức về xung đột và bất ổn, từ Ukraine đến dải Gaza, thì Việt Nam nổi lên như một điểm sáng của hòa bình, ổn định và phát triển. TS. Nguyễn Ánh Hồng cho rằng các sự kiện này chính là một cách để chúng ta khẳng định hình ảnh quốc gia – "một đất nước yên bình, thịnh trị, thịnh vượng, đang bước vào một kỷ nguyên vươn mình của dân tộc". Đối với người trẻ, việc được sống trong một môi trường an toàn, được chứng kiến đất nước đi lên mỗi ngày đã vun đắp nên một lòng biết ơn và niềm tự hào sâu sắc. Họ đến với concert không chỉ để thưởng thức âm nhạc, mà còn để ăn mừng cho sự bình yên mà họ đang có.

Cuối cùng, những sự kiện này mang một thông điệp kép đầy sức mạnh. Một mặt, nó là lời hiệu triệu, "khơi dậy sức mạnh đoàn kết của tuổi trẻ, của những người dám xả thân vì Tổ quốc". Mặt khác, theo TS. Hồng, đây cũng là một lời "cảnh tỉnh" ngầm gửi tới các thế lực thù địch rằng "sức mạnh Việt Nam là đây, lòng tự hào, tự tôn của dân tộc Việt Nam là đây". Tinh thần bất khuất của dân tộc được mã hóa qua từng giai điệu, từng lá cờ, biến mỗi cá nhân trong biển người thành một phần của khối đại đoàn kết vững chắc.

Chính trong bối cảnh đó, cách người trẻ thể hiện lòng yêu nước, dù có vẻ ngoài ồn ào, bốc đồng, lại mang một giá trị cốt lõi không thể phủ nhận. "Có một bạn trẻ nói với tôi rằng: Yêu nước không phải là trend, yêu nước nằm ở trong gen của chúng mình. Câu nói này đã trở thành luận điểm then chốt để thấu hiểu hành động của Gen Z." - TS. Nguyễn Ánh Hồng chia sẻ.

Những hoài nghi, trái chiều về các concert quốc gia thường đến từ không gian mạng, khi sự bồng bột nhất thời của nhiều bạn trẻ đôi khi dẫn đến những chia sẻ, hình ảnh chưa thực sự phù hợp, làm phai nhạt đi ý nghĩa thiêng liêng của màu cờ sắc áo. Khi những hạt sạn nhỏ trong bối cảnh, trang phục, minh họa... của các chương trình được mạng xã hội "chăm chút" quá đà tạo nên những dư luận không đáng có.

Nhìn từ thực tế này, có thể thấy một cơ hội để bức tranh toàn cảnh trở nên trọn vẹn hơn. Đó là sự kết hợp giữa hai yếu tố: sự đầu tư sâu sắc hơn từ chính các nhà tổ chức để mỗi chi tiết trên sân khấu đều là một câu chuyện văn hóa đầy cảm hứng, và sự định hướng khéo léo để người trẻ có thêm lựa chọn thể hiện cảm xúc. Khi ngọn lửa tự hào từ sân khấu lớn được lan tỏa bằng những hình ảnh đẹp đẽ, văn minh trên mạng xã hội, đó mới thực sự là một thành công toàn diện.

TS. Nguyễn Ánh Hồng - Chuyên gia Văn hóa.

TS. Nguyễn Ánh Hồng cho rằng ngôn ngữ mới của Gen Z không thể tách rời công cụ biểu đạt quyền năng nhất của họ: mạng xã hội. Nếu sân vận động là nơi cảm xúc bùng nổ, thì mạng xã hội chính là "sân khấu" khổng lồ giúp những cảm xúc đó được lan tỏa với tốc độ ánh sáng, kết nối hàng triệu trái tim và góp phần xây dựng một hình ảnh Việt Nam đầy sức sống.

Đây là một lợi thế vượt trội so với các phương tiện truyền thống. Chỉ một cú nhấp chuột, một đoạn video ngắn, tinh thần tự hào dân tộc đã có thể vượt ra khỏi biên giới quốc gia. Vấn đề đặt ra là làm sao để quản lý và định hướng, để mạng xã hội phát huy mặt tích cực, để cảm xúc của người trẻ vừa chân thật, sôi nổi nhưng cũng vừa được kiểm soát một cách văn minh, tránh biến lòng yêu nước thành một thứ "content" xô bồ, hời hợt.

Từ concert đến bài toán truyền thông chính sách

Thành công của các sự kiện âm nhạc này không chỉ cho thấy tinh thần của giới trẻ, mà còn mở ra một hướng đi quý giá cho bài toán truyền thông chính sách – làm thế nào để đưa những chủ trương, đường lối vốn bị cho là "khô khan" đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là người trẻ.

Rõ ràng, giới trẻ ngày nay sẽ khó tiếp nhận những bài rao giảng đạo đức một chiều. Nhưng họ sẵn sàng đón nhận những thông điệp đó nếu nó được "nghệ thuật hóa" qua một bài hát, một vũ điệu, một câu chuyện truyền cảm hứng. TS. Nguyễn Ánh Hồng cho rằng, đây chính là sự khác biệt căn bản giữa "tuyên truyền" một chiều và "truyền thông" tương tác đa chiều.

Vai trò của truyền thông hiện đại chính là làm cầu nối, rút ngắn khoảng cách giữa lý luận và thực tiễn. Nó đòi hỏi các nhà quản lý, các chủ thể truyền thông phải có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, phân khúc đối tượng để lựa chọn thông điệp và hình thức biểu đạt phù hợp. Với nhóm công chúng này, có thể dùng các nền tảng số sôi động. Với nhóm khác, các kênh truyền thống vẫn có giá trị không thể thay thế.

Làn sóng yêu nước của thế hệ trẻ là một nguồn năng lượng xã hội vô cùng quý giá. Vấn đề không phải là nghi ngờ sự chân thành của họ, mà là làm thế nào để dẫn dắt, chuyển hóa nguồn năng lượng ấy thành những hành động xây dựng cụ thể. Và câu chuyện thành công từ những concert rực lửa có lẽ chính là gợi mở đầu tiên cho hành trình viết tiếp "khúc ca hòa bình" của một thế hệ mới, bằng những phương thức rất mới.