Đảng Dân chủ và kế hoạch trở lại chính trường Mỹ

Thất bại toàn diện

Thất bại của đảng Dân chủ không đến nhanh chóng. Từ cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022, đảng Dân chủ không chỉ mất quyền kiểm soát Hạ viện mà còn chứng kiến sự thu hẹp đáng kể ảnh hưởng tại các bang chiến địa. Theo thống kê từ Pew Research Center, tỷ lệ cử tri độc lập lựa chọn Dân chủ giảm từ 52% năm 2020 xuống còn 46% năm 2022, con số đủ để xoay chiều cán cân quyền lực tại Washington.

Đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, một cú sốc chính trị đã xảy ra. Ứng viên của đảng Dân chủ là bà Kamala Harris thất bại với tỷ số chênh lệch 312-226 trong đại cử tri đoàn, đánh dấu thất bại nặng nề nhất của một ứng viên Dân chủ từ năm 1984. Thất bại này còn bị tô đậm hơn khi bà Harris đồng thời thua cả số phiếu phổ thông thể hiện mức độ thất vọng ở nhiều nhóm cử tri truyền thống của đảng. Giới phân tích gọi đây là “một thất bại toàn diện chưa từng có”. Sự tan vỡ của liên minh đa sắc tộc trung thành gồm người trẻ, người Mỹ gốc Tây Ban Nha, người châu Á là nguyên nhân tạo nên thất bại. Giới chuyên môn đánh giá bà Harris được đưa lên ghế nóng bất ngờ và còn quá “non” so với đối thủ Donald Trump.

Những hoạt động lớn đang được thúc đẩy để lấy lại khí thế cho DNC trước thềm những cuộc bầu cử mới.

Không chỉ thua về ứng viên, đảng Dân chủ còn "thất bại toàn diện" khi đánh mất lòng tin với cử tri qua những thất bại chính sách lớn trước đó từ cách xử lý lạm phát, khủng hoảng di cư ở biên giới, đến sự chia rẽ nội bộ. Ngay tờ The New York Times, vốn thân với đảng Dân chủ, trong một bài xã luận đã thẳng thắn cho rằng: “Đảng Dân chủ bước vào cuộc bầu cử với một thông điệp rời rạc, thiếu sự đồng thuận và sức mạnh thuyết phục”. Nhà khoa học chính trị Ruy Teixeira nhận định: “Chính nội tại đảng Dân chủ mới là một phần nguyên nhân thúc đẩy sự trỗi dậy của đảng Cộng hòa cực hữu”.

Kế hoạch tái thiết

Tháng 1/2025, sau khi ông Trump lên nắm quyền, đảng Dân chủ đã rơi vào cảnh “ngồi ngoài” khi không có đa số ở cả lưỡng viện. Các quyết sách của ông Trump gây tranh cãi nhưng dễ dàng được thông qua đã càng làm nổi bật hình ảnh của ông trong mắt công chúng trong khi các lãnh đạo của đảng Dân chủ thì “chìm nghỉm”. Vai trò phản biện của một đảng đối lập bị mất đi. Chính sự “rảnh rỗi” này đã thúc đẩy các thành viên đảng lên kế hoạch sớm cho một cuộc trở lại.

Tháng 2/2025, cựu Thượng nghị sĩ Ken Martin được bầu làm Chủ tịch mới của Ủy ban quốc gia đảng Dân chủ (DNC). Ông Martin từng gây ấn tượng với việc dẫn dắt đảng Dân chủ lật ngược thế cờ ở bang Minnesota, nơi vốn là thành trì của đảng Cộng hòa. Sau khi đắc cử, ông Martin đã đề ra những thay đổi quan trọng như cam kết tập trung vào cử tri lao động, cải tổ cơ sở hạ tầng đảng trên toàn quốc và tăng cường vận động tại địa phương. Chiến lược trung tâm của đảng Dân chủ hiện nay là “chiến trường hóa” các bang dao động. Thậm chí, với tuyên bố: "Tôi sẽ không ngần ngại tung đòn", ông Martin muốn tấn công thẳng vào thành trì của đảng Cộng hòa. Hàng chục dân biểu của đảng đã được huy động để phản đối kế hoạch chia lại khu vực bầu cử tại Texas mới đây mà theo họ sẽ đem lại thêm lợi thế cho đảng Cộng hòa.

Tháng 4/2025, ông Martin đề xuất khẩu hiệu tranh cử mới là: “Tổ chức sớm, tổ chức liên tục, tổ chức mọi nơi, thắng ở bất cứ đâu” (Organize Early, Organize Always, Organize Everywhere, Win Anywhere). Khẩu hiệu cho thấy kế hoạch mới của DNC tập trung vào vận động lâu dài, liên tục và rộng khắp thay vì theo mùa bầu cử. Ông Martin cũng định hướng rõ ràng DNC phải “ra khỏi Washington”, đến mọi bang để gặp gỡ cử tri. Từ đó đến nay, DNC đã chi khoảng 20 triệu USD vào chiến dịch “Organizing Corps” nhằm xây dựng đội ngũ tình nguyện viên tại từng quận, đặc biệt ở vùng ngoại ô và nông thôn.

Trong thời đại truyền thông kỹ thuật số, hình ảnh của đảng cũng được đề cao. Những nhân vật tiếng tăm như cựu Tổng thống Barack Obama, cựu Chủ tịch Thượng viện Nancy Pelosi đã được huy động tham gia các hoạt động để lấy lại hình ảnh của đảng. DNC đang nỗ lực tái định vị đảng thành “đảng của dân thường”, thay vì bị coi là đại diện cho giới trí thức thành thị. Những chiến dịch truyền thông mới do Thượng nghị sĩ Bernie Sanders dẫn dắt cho thấy đảng tập trung vào thông điệp chống lại "thiểu số quyền lực" và tài trợ chính trị từ giới siêu giàu.

Nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez, người trẻ nhất từng được bầu vào Quốc hội Mỹ khi mới 29 tuổi, ngôi sao đang lên của đảng đi đầu trong kêu gọi chính sách chăm sóc y tế toàn dân, đánh thuế tài sản và cải cách tài chính chính trị. Những hoạt động do hai nhân vật này tổ chức tại Denver (21/3/2025) và tại Los Angeles (12/4/2025) thu hút hơn 30 nghìn người là những hoạt động thu hút đông đảo quần chúng nhất của đảng trong một thập kỷ trở lại đây. Đây là những nỗ lực lấy lại khí thế của DNC trước những cuộc bầu cử địa phương vào tháng 11/2025 tới.

Những lỗ hổng

Mặc dù liên tục đưa ra những lời kêu gọi, những chính sách lớn và tổ chức những hoạt động hoành tráng, DNC vẫn đang gặp phải những vấn đề không dễ giải quyết. Theo dữ liệu của RealClearPolitics, tại Wisconsin, tỷ lệ ủng hộ ứng viên Dân chủ trong các cuộc khảo sát năm 2025 giảm trung bình 4 điểm so với năm 2020. Tại Georgia, nơi đảng Dân chủ từng kỳ vọng tạo nên bước ngoặt lịch sử, số lượng cử tri da đen đi bầu có xu hướng giảm, khiến lợi thế của họ bị lung lay. Giáo sư Larry Sabato, Giám đốc Trung tâm Chính trị tại Đại học Virginia, nhận xét: “Nếu đảng Dân chủ tiếp tục bị nhìn nhận như một lực lượng chỉ quan tâm đến những vấn đề xã hội cấp tiến, họ sẽ mất đi khối cử tri truyền thống. Thành công phụ thuộc vào việc cân bằng giữa tính cấp tiến và tính thực tiễn”. Nhưng, trong bối cảnh đó, nguồn lực của DNC lại không hề dồi dào.

Tân Chủ tịch Ủy ban quốc gia đảng Dân chủ Ken Martin.

Trong chính trị Mỹ hiện đại, tiền bạc không chỉ là công cụ mà còn là thước đo sức mạnh. Báo cáo của Ủy ban Bầu cử Liên bang (FEC) cho thấy, nửa đầu 2025, Ủy ban quốc gia đảng Cộng hòa (RNC) đã huy động được 69 triệu USD, nhiều hơn gấp 5 lần so với DNC (15,2 triệu USD). Các quỹ hành động chính trị ủng hộ đảng Dân chủ như Priorities USA hay Future Forward USA đều ghi nhận mức gây quỹ giảm 15% so với chu kỳ bầu cử 2020. Điều này phản ánh sự dè dặt của giới tài trợ trước viễn cảnh thiếu chắc chắn của phe Dân chủ.

Thách thức nghiêm trọng nhất đối với đảng Dân chủ là sự phân hóa nội bộ. Cánh tả cấp tiến, đại diện bởi các nghị sĩ như Alexandria Ocasio-Cortez, liên tục kêu gọi những chính sách mạnh mẽ hơn về biến đổi khí hậu, miễn phí giáo dục đại học và cải cách tư pháp. Phe ôn hòa lại lo ngại điều này sẽ khiến cử tri trung dung nghi ngờ. Một cuộc thăm dò của NBC News cho thấy, 58% cử tri độc lập cho rằng đảng Dân chủ “ngày càng đi quá xa về cánh tả”. Điều này đặt ban lãnh đạo đảng vào tình thế khó xử: làm thế nào để giữ chân cả hai phe mà không đánh mất sự hấp dẫn với cử tri trung dung.

Chính sự chia rẽ này khiến các nhà tài trợ lớn có thái độ thận trọng. Ông Charles Myers, cựu cố vấn tài chính của nhiều ứng viên Dân chủ, bình luận: “Đảng Dân chủ không thể huy động đủ nguồn lực nếu họ không cho thấy một thông điệp thống nhất. Các nhà tài trợ muốn đầu tư vào một kế hoạch, không phải vào một cuộc tranh cãi nội bộ”.

Đảng Dân chủ đang muốn trở lại nhưng câu hỏi đặt ra là liệu những nỗ lực tái thiết có đủ giành lại vị thế? Các chuyên gia cho rằng, triển vọng phụ thuộc vào 3 yếu tố then chốt: tình hình kinh tế, sự đoàn kết nội bộ và khả năng huy động cử tri trẻ. Kinh tế Mỹ đang phát triển tốt với GDP thực tăng theo năm 3%, lạm phát giảm và dữ liệu lao động ổn định. Trong ngắn hạn, RNC có lợi thế nhưng DNC có thể tận dụng tình trạng tâm lý cử tri bất mãn, chỉ ra xu hướng suy yếu kinh tế dài hạn. Về lâu dài, sức mạnh lớn nhất của đảng Dân chủ vẫn nằm ở thế hệ cử tri trẻ, đa dạng sắc tộc.

Báo cáo của Census Bureau cho thấy, thế hệ Z và Millennials sẽ chiếm hơn 40% lực lượng cử tri vào năm 2028. Nếu duy trì được kết nối, đảng Dân chủ có cơ hội xây dựng nền tảng bền vững. Nhà phân tích Amy Walter của Cook Political Report đã kết luận: “Con đường trở lại quyền lực của đảng Dân chủ là có, nhưng đó là một con đường hẹp, gập ghềnh và đòi hỏi sự kiên định trong chiến lược. Nếu họ thất bại, đây sẽ không chỉ là thất bại tạm thời mà còn là sự thoái lui lịch sử”. Tương lai của đảng Dân chủ phụ thuộc vào khả năng vượt qua những trở ngại để biến mình từ “đảng của thất bại” thành “đảng của sự trở lại”.

Tử Uyên