Dân tộc bản địa biệt lập trên thế giới ngày càng bị đe dọa

Theo báo cáo mới công bố ngày 26/10 của tổ chức Survival International (trụ sở tại London), có ít nhất 196 nhóm người bản địa chưa từng được tiếp xúc ở 10 quốc gia. Phần lớn trong số này sinh sống ở lưu vực sông Amazon, riêng Brazil có tới 124 nhóm. Ngoài ra, một số cộng đồng nhỏ vẫn tồn tại ở Ấn Độ và Indonesia, duy trì lối sống tự cung tự cấp bằng săn bắt, hái lượm từ thiên nhiên.

Tổ chức về quyền của người bản địa và bộ tộc Survival International nhấn mạnh: “Họ là những người hiểu rõ rừng hơn bất kỳ ai khác, khai thác mọi thứ họ cần từ chính môi trường xung quanh”. Tuy nhiên, sự xâm lấn ngày càng tăng từ các hoạt động khai khoáng, tôn giáo và mạng xã hội đã khiến nhiều bộ tộc phải đối mặt với dịch bệnh, bạo lực lan rộng và không còn nơi sinh tồn.

Một thành viên bộ tộc Hongana Manyawa ở đảo Halmahera (Indonesia) cho biết: “Rừng nhiệt đới là trái tim và là cuộc sống của chúng tôi. Nếu rừng biến mất, người thân tôi cũng sẽ chết”. Khu vực này đang bị khai thác niken phục vụ sản xuất pin xe điện - ngành công nghiệp được cho là “xanh” nhưng lại tàn phá nghiêm trọng môi trường sống của người bản địa.

Báo cáo cho biết 96% nhóm thổ dân ở đây đang đối mặt với nguy cơ từ các ngành công nghiệp khai thác tài nguyên, và hơn 1/3 chịu ảnh hưởng từ các băng nhóm tội phạm có tổ chức. Trong khi đó, các nhà truyền giáo được tài trợ hàng triệu USD để tiếp cận và “cải tạo” người bản địa, bất chấp quy định quốc tế về “sự đồng ý tự nguyện, trước và được thông báo đầy đủ”.

Một hiện tượng mới được ghi nhận là người có ảnh hưởng trên mạng xã hội cố gắng tiếp xúc với người bản địa để quay video, thu hút lượt xem và quảng cáo. Nhà nhân chủng học Michael Rivera (Đại học Hồng Kông) nhận định: “Điều này đang tái tạo một hình thức phân cấp chủng tộc, trong đó người ngoài được tôn vinh, còn cộng đồng bản địa tiếp tục bị khai thác”.

Trước tình hình đáng báo động này, Giám đốc Caroline Pearce của Tổ chức về quyền người bản địa và bộ tộc Survival International kêu gọi các chính phủ và doanh nghiệp “chấm dứt quá trình thực dân hóa hiện đại”, đồng thời bảo vệ vùng đất thiêng của người bản địa và tôn trọng quyền được sống biệt lập của họ.

Theo Survival International, việc họ lựa chọn cô lập không phải do lạc hậu hay sợ hãi mà là một quyết định có ý thức, bắt nguồn từ ký ức đau thương về các cuộc xâm lược, bạo lực và dịch bệnh trong quá khứ.

Tổ chức khẳng định: “Họ không phải tàn dư của thời cổ đại, mà là bằng chứng sống cho khả năng con người tồn tại hài hòa với thiên nhiên.”

Bích Ngọc (dịch)