Dân số giảm không phải sự khủng hoảng

Liên hợp quốc từng dự đoán dân số thế giới sẽ đạt đỉnh ở mức 10,3 tỷ người vào những năm 2080, nhưng hiện dự báo cho thấy con số này sẽ giảm còn 700 triệu dân vào năm 2100. Nguồn: Getty Images.

Trong một báo cáo gần đây, Ban Dân số Liên hợp quốc (LHQ) dự đoán rằng, dân số thế giới sẽ đạt đỉnh ở mức 10,3 tỷ vào những năm 2080. Hiện tại LHQ dự đoán sẽ có ít hơn 700 triệu dân vào năm 2100 so với dự kiến. Đưa ra bình luận trên Bloomberg, nhà báo Daniel Moss cho rằng, sự thay đổi này sẽ mang lại sự nhẹ nhõm, không phải sự lo lắng.

Theo nhà báo Daniel Moss, đã từng có những quan niệm cho rằng, dân số đông sẽ thể hiện được sức mạnh của quốc gia, nhưng thời thế thay đổi và các ưu tiên cũng thay đổi. Các cách tiếp cận sai lầm cần được sửa chữa.

Trung Quốc rộng lớn nhưng mối quan tâm có ở khắp mọi nơi, điều đó thúc đẩy các sáng kiến hợp lý nếu biện pháp cũ không còn phù hợp. Hàn Quốc - nơi phụ nữ sinh ít con hơn hầu hết mọi nơi khác - sẽ thành lập một bộ để giải quyết "tình trạng khẩn cấp quốc gia". Thái Lan có kế hoạch sửa đổi luật về việc nhận con nuôi, trong khi Singapore đang tăng gấp đôi thời gian nghỉ phép chăm con và Malaysia muốn hạn chế sự phụ thuộc vào thuế thu nhập.

Thuế tiêu dùng đang tăng ở những nơi được coi là có mức thuế suất thấp trong những năm bùng nổ của châu Á. Trong tương lai, khi có nhiều người về hưu hơn và ít người trẻ tuổi kiếm được việc làm hơn, quá trình này cần phải được đẩy nhanh. Đây là những chính sách lành mạnh và mang tính xây dựng. Một số thay đổi thu hút sự chú ý, chẳng hạn như việc một công ty xe buýt nổi tiếng ở Nhật Bản đang mở rộng sang lĩnh vực kinh doanh quỹ đầu cơ khi họ cảm thấy lo lắng về việc không có hành khách.

Một số điều chỉnh rõ ràng là hợp lý: Tỷ lệ sinh tổng thể - ước tính số con mà một phụ nữ sẽ sinh - đang giảm đáng kể trên toàn thế giới. Xu hướng này rõ ràng nhất ở châu Á. Tỷ lệ ở Hàn Quốc đã giảm xuống 0,7 vào năm ngoái, Singapore lần đầu tiên giảm xuống dưới 1 và Nhật Bản giảm nhẹ xuống mức kỷ lục 1,2. Trung Quốc - nơi có nguồn lao động dồi dào và giá rẻ đã định hình lại chuỗi cung ứng vào những năm 1990 và biến đất nước này thành công xưởng của thế giới - đang phải vật lộn với tình trạng dân số giảm. Ngay cả Philippines - nơi có công nhân duy trì hệ thống bệnh viện hoạt động xa nhà và tàu buôn nổi - cũng đã chứng kiến sự sụt giảm đáng kể về quy mô hộ gia đình.

Ông Mark Koyama - Giáo sư tại Đại học George Mason ở Fairfax, Virginia (Mỹ) cho biết, khi xã hội chuyển từ chủ yếu là nông thôn sang thành thị, nhu cầu có gia đình đông con trở nên ít hơn. Các bậc cha mẹ nhận ra rằng, khi trình độ giáo dục tăng lên, thì việc đầu tư vào các gia đình nhỏ sẽ tốt hơn. Đây là sự ra đời của cái gọi là cổ tức nhân khẩu học, điểm lý tưởng khi lực lượng lao động tăng mạnh với ít người phụ thuộc hơn.

Theo ông Mark Koyama, điểm khác biệt là sự phát triển kinh tế ở Đông Á đang diễn ra nhanh hơn nhiều so với ở châu Âu và Mỹ. "Họ đã nén 200 năm thành 50 năm. Về mặt nhân khẩu học, họ đã nén những gì đã xảy ra trong 80 năm thành 30 năm" - ông Koyama nói.

Đối với ông Daniel Moss, những tác động đối với chính sách tài khóa là đáng kể, nhưng không phải không thể vượt qua. Tỷ lệ sinh giảm có nghĩa là nhóm người bắt đầu đi làm sẽ giảm đáng kể, trong khi nhóm người lớn tuổi lại tăng lên. Điều đó khiến các cơ quan chức năng có ít nguồn thu thuế hơn để hỗ trợ chi trả cho lương hưu và chăm sóc y tế. Động thái của Trung Quốc vào tháng 9 nhằm nâng tuổi nghỉ hưu - lần tăng đầu tiên kể từ năm 1978 - là một sự thừa nhận cho mối quan ngại này. Tuy nhiên, đây lại là một cách tiếp cận tốt vào bất kỳ thời điểm nào, bất kể tỷ lệ sinh là bao nhiêu.

Quay trở lại thời điểm mọi người ám ảnh về việc Nhật Bản đang phải đối mặt với tình trạng giảm phát và suy thoái liên tục, dân số giảm đã trở thành một nỗi thống khổ dai dẳng khác. Hiện dù hồ sơ nhân khẩu học của Nhật Bản về cơ bản không thay đổi, nhưng quốc gia này được ca ngợi là đã lấy lại được sức mạnh trước đây. Cổ phiếu tăng cao, lạm phát và lãi suất tăng.

Theo một nghiên cứu của 2 học giả tại Đại học Harvard, những thay đổi nhân khẩu học cũng sẽ đòi hỏi một bước nhảy vọt trong cách xã hội nhìn nhận về những người trung niên và cao tuổi. Tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động giảm sẽ kéo theo sự chậm lại của quá trình phát triển kinh tế, nhưng thị trường lao động sẽ không sụp đổ. Nếu quá trình làm việc của mọi người không bị hạn chế và các biện pháp đánh giá sức bền của lực lượng lao động ghi nhận những người làm việc lâu hơn và muộn hơn, thì tác động đến tăng trưởng không quá rõ rệt. Nghiên cứu cho rằng, chính sách nên được thúc đẩy bởi những động thái dự báo trong nền kinh tế chứ không phải nhìn lại quá khứ.

Hà Anh