Dẫn độ tội phạm, tài sản xử lý thế nào?

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 27-10, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày tờ trình về 3 dự án luật, gồm: Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp (LLTP).

Bộ Công an sẽ cấp phiếu lý lịch tư pháp

Trình bày tờ trình của Chính phủ về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật LLTP, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết việc sửa đổi luật là cần thiết nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về quản lý, khai thác và cấp phiếu LLTP; phù hợp với chủ trương chuyển giao nhiệm vụ quản lý Nhà nước và cung cấp dịch vụ công về LLTP từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an. Dự thảo luật đã sửa đổi, bổ sung quy định cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu LLTP số 2 nhằm khắc phục tình trạng lạm dụng Phiếu LLTP số 2, phù hợp với quy định pháp luật về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội (QH) Hoàng Thanh Tùng, cho biết một số ý kiến đề nghị cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng đối với quy định về việc cơ quan, tổ chức không được yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu LLTP số 2 (khoản 4 Điều 7) bởi quy định này có thể khiến người dân gặp khó khăn khi thực hiện các thủ tục về xin thị thực, xuất cảnh, nhập cư... mà quốc gia sở tại yêu cầu phải cung cấp các thông tin liên quan đến án tích. Do đó, nhóm ý kiến này đề nghị nghiên cứu, chỉnh lý quy định theo hướng xác định rõ một số trường hợp cụ thể mà cơ quan, tổ chức có thể yêu cầu cá nhân cung cấp Phiếu LLTP số 2.

Cũng có ý kiến cho rằng quy định của dự thảo luật vẫn khó có thể khắc phục tình trạng lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 2, vì nếu các cơ quan, tổ chức, nhất là cơ quan, tổ chức nước ngoài vẫn yêu cầu, cá nhân vẫn miễn cưỡng phải cung cấp để có thể hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục. Do đó, ý kiến này đề nghị nghiên cứu, bỏ hẳn quy định về việc cấp Phiếu LLTP số 2, nội dung này chỉ được lưu giữ trong cơ sở dữ liệu và phục vụ việc tra cứu, sử dụng của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Thông tin về tình trạng án tích của cá nhân đã được thể hiện trên Phiếu LLTP số 1, nên trong trường hợp cần thiết, cá nhân có thể cung cấp Phiếu LLTP số 1 cho cơ quan, tổ chức có yêu cầu.

Bên cạnh đó cũng có ý kiến cho rằng không chỉ đối với Phiếu LLTP số 2 mà thực tiễn cũng cho thấy đang tồn tại việc lạm dụng đối với yêu cầu cấp Phiếu LLTP số 1, tạo ra gánh nặng không cần thiết cho cả người dân và cơ quan quản lý nhà nước. Để khắc phục tình trạng này, đề nghị tiếp tục cân nhắc, chỉnh lý quy định về mục đích quản LLTP trong dự luật cho phù hợp với tình hình thực tiễn và chủ trương cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về những trường hợp cơ quan, tổ chức được phép yêu cầu cá nhân cung cấp phiếu LLTP.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh góp ý dự thảo Luật Dẫn độ trong cuộc họp Quốc hội ngày 27-10Ảnh: PHẠM THẮNG

Hợp tác dẫn độ người phạm tội

Sáng cùng ngày, QH cũng thảo luận tại hội trường về việc tiếp thu, chỉnh lý 4 dự thảo Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Tương trợ Tư pháp về dân sự.

Với dự thảo Luật Dẫn độ, các đại biểu (ĐB) tán thành với sự cần thiết ban hành luật, thống nhất cao với nhiều nội dung trình QH. Các ý kiến cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu các quy định về thẩm quyền giữ người trong trường hợp khẩn cấp; về nguyên tắc dẫn độ; về xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam. ĐB Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hòa) băn khoăn việc người bị dẫn độ - tức là người phạm tội hoặc người bị kết án hình sự, trong trường hợp có tài sản đang ở nước được yêu cầu dẫn độ thì tài sản này có chuyển giao cho nước có yêu cầu dẫn độ hay không, chưa được quy định trong luật.

Vị ĐB là Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam ví dụ việc dẫn độ một người Việt Nam đang ở nước ngoài về Việt Nam thì tài sản của người này xử lý thế nào? Thực tế, người bị yêu cầu dẫn độ - tức là người phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đã có thời gian sinh sống tại nước được yêu cầu dẫn độ thường có tài sản, có thể là tài sản hợp pháp hoặc tài sản do phạm tội mà có. ĐB Đỗ Ngọc Thịnh nêu thực tế một số người Việt Nam phạm tội chiếm đoạt tài sản, khi chạy ra nước ngoài có mang theo tài sản chiếm đoạt được ra nước ngoài. "Trong trường hợp này, luật cần nêu rõ việc dẫn độ người này từ nước ngoài về Việt Nam, nước ngoài có trách nhiệm chuyển giao cho Việt Nam cả phần tài sản của họ đang ở nước ngoài" - ông Thịnh nói.

Về xử lý trường hợp nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam tại điều 25, ĐB Dương Khắc Mai (đoàn Lâm Đồng) cho rằng quy định như dự thảo luật chưa bao quát các trường hợp khác, như công dân Việt Nam phạm tội ở nước ngoài và bị từ chối dẫn độ, hoặc tội phạm xảy ra ngoài lãnh thổ của Việt Nam, nhưng ảnh hưởng đến lợi ích Việt Nam, có thể dẫn đến thiếu đồng bộ với các quy định khác trong luật (như điều 7 về các trường hợp có thể bị dẫn độ) và bỏ sót các vụ việc phức tạp. Vì vậy, ĐB đề nghị sửa lại điều này theo hướng: "Đối với vụ án có người phạm tội (bao gồm người nước ngoài hoặc công dân Việt Nam) mà nước ngoài từ chối yêu cầu dẫn độ của Việt Nam, cơ quan lập yêu cầu dẫn độ chuyển hồ sơ vụ án đến VKSND Tối cao để yêu cầu nước liên quan tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc áp dụng các biện pháp tương trợ tư pháp khác".

Hôm nay (28-10), QH dành cả ngày để nghe báo cáo và thảo luận ở hội trường về báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành".

Văn Duẩn - Minh Chiến