Đài tưởng niệm COVID-19 TP.HCM: Không chỉ là bi tráng, mà là khát vọng vươn lên

Không quá bi tráng, mà cần hướng thiện

Đại dịch COVID-19 để lại hậu quả nặng nề cho TP.HCM với hơn 20.000 người thiệt mạng, 1.500 trẻ em mồ côi cùng những thiệt hại lớn về kinh tế, xã hội. Do đó, việc xây dựng đài tưởng niệm là một nhu cầu cấp thiết.

Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật TP.HCM (ảnh: T.B)

Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Chủ tịch liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật TP.HCM, cho rằng đài tưởng niệm đặt trong công viên nên mang tính nhẹ nhàng, hướng thiện, không quá bi tráng để phù hợp với không gian sinh hoạt cộng đồng. Lịch sử không chỉ là mất mát, mà còn là hành trình hướng tới tương lai.

Theo ông, TP.HCM cần tính toán lại cách sử dụng hài hòa các công trình cũ trong khuôn viên công viên, đặc biệt là 7 biệt thự cổ, nhằm bảo tồn giá trị kiến trúc đồng thời tạo sự thống nhất cảnh quan.

Bên cạnh khu tưởng niệm trang nghiêm, công viên vẫn có thể bố trí các khu chuyên đề văn hóa, nghệ thuật, khoa học để tăng tính phong phú và gần gũi với người dân.

"Thành phố cần đặt đề bài, mở một cuộc thi vừa để tìm được phương án tốt nhất, cũng như xây dựng được phong trào để tưởng nhớ, tưởng niệm cho người dân thành phố", ông Nguyễn Trường Lưu phân tích thêm.

Ông Phạm Đức Hải, Viện Nghiên cứu Kinh tế Xã hội của trường Đại học Sài Gòn, đồng tình với địa điểm được đề xuất, và cho rằng đây là vị trí thuận lợi và phù hợp để đặt đài tưởng niệm.

Về phạm vi và cách thức triển khai, ông đề nghị lãnh đạo TP.HCM không nên giới hạn đề tài khi lấy ý kiến đóng góp từ người dân.

Việc mở rộng phạm vi ý tưởng sẽ giúp cộng đồng được tự do đề xuất các hình thức tưởng niệm đa dạng như: Công viên kết hợp tượng đài, bảo tàng, hay một không gian tổng thể kết hợp nhiều giá trị văn hóa, nghệ thuật và lịch sử.

Cũng theo ông Phạm Đức Hải, điều quan trọng nhất là định hình nội dung và ý tưởng của công trình thông qua ba cặp từ khóa mang tính biểu tượng.

Cặp từ khóa đầu tiên là “Đau thương và Yêu thương”. Theo ông, công trình phải lột tả được nỗi đau thương. Nhưng nếu chỉ nói đến đau thương mà không thể hiện được sự yêu thương rộng lớn của đồng bào với nhau, của bác sĩ với bệnh nhân, và của lực lượng quân đội, công an với người dân thì sẽ chưa đạt.

Cặp từ khóa thứ hai là “Khốc liệt và Kiên cường”. Dù không thể quên sự khốc liệt của đại dịch (qua các hình ảnh máy thở, xe cấp cứu), công trình phải truyền tải được sự kiên cường rất lớn, thể hiện truyền thống của đồng bào và Đảng bộ, nhân dân thành phố.

Và cặp từ khóa cuối cùng là “Mong đợi và Khát vọng”. "Trong đại dịch, đó là khát vọng có được những bệnh viện tốt hơn, xe cấp cứu hiện đại hơn, bác sĩ giỏi hơn, và khát vọng đừng phải ở những khu nhà ở chật hẹp, nhà ven kênh rạch. Nó còn thể hiện khát vọng của người dân là thấy được thành phố sáng, đẹp, hiện đại", ông Hải nói.

Công trình của tri ân và công nghệ số

Ông Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM, cho biết tượng đài tưởng niệm nạn nhân COVID-19 không chỉ đơn thuần là công trình mang tính tưởng nhớ, mà còn là nơi tri ân tinh thần đoàn kết, sẻ chia và sự hy sinh của các lực lượng tuyến đầu như: Y bác sĩ, công an, bộ đội và người dân trong cuộc chiến chống dịch.

Đây cũng sẽ là địa điểm để mọi người ghé thăm, nhắc nhớ và giáo dục các thế hệ mai sau về giai đoạn khó quên này.

Ông Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM (ảnh: T.B)

Theo ông, khu vực xây dựng đài tưởng niệm sẽ được quy hoạch trở thành công viên văn hóa - nghệ thuật, là điểm đến cho người dân trong và ngoài nước, đồng thời là không gian giáo dục truyền thống.

Về mặt thiết kế, biểu tượng sẽ được thể hiện một cách chắt lọc, giản dị nhưng vẫn mang tính hiện đại.

Hình khối kiến trúc có thể là các mảng điêu khắc kết hợp với cảnh quan thiên nhiên, tạo nên tổng thể hài hòa, gợi cảm xúc sâu lắng và để lại ấn tượng trong lòng người xem.

Công trình cũng nên được tích hợp công nghệ số, thông qua mã QR giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin về lịch sử chống dịch, những câu chuyện sẻ chia, tấm gương hy sinh và việc làm tốt trong giai đoạn đặc biệt này.

Bên cạnh đó, khu vực công viên số 1 Lý Thái Tổ, với vị trí giáp ba mặt tiền, sẽ được quy hoạch thành công viên công cộng. Do đó, khi thiết kế cần xác định rõ các khu chức năng, vừa đảm bảo sự tôn nghiêm cho khu tưởng niệm, vừa có không gian sinh hoạt, giải trí phù hợp với nhu cầu của người dân.

Ông Nguyễn Xuân Tiên cũng nhấn mạnh, đây là công trình mang tính biểu tượng cao, có ý nghĩa nhân văn sâu sắc nên việc triển khai cần được thực hiện thận trọng và tuân thủ đúng quy định của Nhà nước đối với các công trình tượng đài công cộng:

"Chúng ta không nên vội vàng, nóng vội, không phải vì ấn định ngày khánh thành, chính những điều đó làm cho những công trình làm vội vàng gấp gáp dẫn đến chất lượng có thể không cao. Do đó Thành phố cần cẩn trọng trong vấn đề này", ông Nguyễn Xuân Tiên phân tích.

Vũ Hường/VOV-TP.HCM