Đại biểu Quốc hội thảo luận về công tác phòng, chống tội phạm và Luật Thuế giá trị gia tăng

Buổi sáng, tại phiên thảo luận về công tác tư pháp; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, đại biểu Nguyễn Minh Tâm, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị chỉ ra những gam màu tối trong bức tranh an ninh trật tự, khi ma túy tiếp tục là "điểm nóng" gây nhiều hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng đến nguồn lực lao động quốc gia.

Đại biểu Nguyễn Minh Tâm phát biểu tại hội trường - Ảnh TT

Nhắc lại chỉ tiêu tại Nghị quyết của Quốc hội về việc phấn đấu đến năm 2030 có ít nhất 50% xã, phường trên toàn quốc không có ma túy, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đặt câu hỏi về tiến độ thực hiện mục tiêu này trong bối cảnh sắp xếp lại các đơn vị hành chính. Để hiện thực hóa mục tiêu nói trên, đại biểu cho rằng cần giải quyết vấn đề cốt lõi là kết nối chặt chẽ giữa "giảm cung" và "giảm cầu". Bên cạnh các giải pháp truyền thống, lực lượng chức năng cần ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, khai thác trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn để dự báo hoạt động của các đường dây tội phạm, đồng thời tăng cường hệ thống giám sát tại các cửa khẩu, cảng biển.

Bên cạnh ma túy, đại biểu Nguyễn Minh Tâm đề cập đến tình trạng ly hôn-một vấn đề xã hội đang tác động trực tiếp đến sự phát triển của giới trẻ. Số liệu năm 2023 cho thấy Việt Nam có trên 60.000 vụ ly hôn, chiếm khoảng 30% tổng số cặp đôi kết hôn. Sự mong manh của hôn nhân hiện đại không chỉ để lại những vết thương lòng mà còn là một trong những nguyên nhân dẫn tới xu hướng gia tăng tội phạm vị thành niên.

Đại biểu trăn trở khi công tác hòa giải hiện nay chưa được quan tâm đúng mức. Luật Hòa giải ở cơ sở dù đã có hiệu lực từ lâu nhưng hiệu quả còn khiêm tốn, chính sách đãi ngộ chưa đủ sức thu hút người có kinh nghiệm tham gia. Đáng chú ý, trong hoạt động tố tụng, số liệu hòa giải thành của ngành Tòa án thường thiên về thỏa thuận phân chia tài sản hay quyền nuôi con, thay vì hướng đến mục tiêu cao nhất là đoàn tụ gia đình.

Từ thực tiễn đó, đại biểu kiến nghị cấp có thẩm quyền nghiên cứu đưa ra chỉ tiêu cụ thể về "hòa giải đoàn tụ thành" trong giải quyết án ly hôn để gắn trách nhiệm của Thẩm phán, coi đây là giải pháp căn cơ nhằm kéo giảm tội phạm lứa tuổi thanh thiếu niên. Đồng thời, cần sửa đổi Luật Hòa giải ở cơ sở để phát huy tối đa vai trò của thiết chế gần gũi, thấu hiểu hoàn cảnh từng gia đình này.

Chiều cùng ngày, Quốc hội thảo luận tại hội tường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT, đại biểu Hà Sỹ Đồng, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng nhiều vướng mắc hiện nay xuất phát từ khâu tổ chức thực hiện, điển hình là tình trạng hoàn thuế kéo dài và thiếu công cụ tra cứu minh bạch, chứ không hẳn do quy định của Luật. Việc sửa luật quá sớm khi các văn bản hướng dẫn còn đang hoàn thiện dễ gây lệch pha chính sách và xáo trộn hoạt động doanh nghiệp.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng phát biểu tại hội trường - Ảnh TT

Đại biểu đề nghị cần quy định ngay trong luật hoặc giao Bộ Tài chính ban hành danh mục hàng hóa theo mã HS kèm tiêu chí tỉ lệ xuất khẩu để áp dụng cơ chế "không phải kê khai nhưng được khấu trừ", tránh việc mở rộng tùy tiện. Đồng thời, cần thiết lập bộ chứng từ bắt buộc và hệ thống mã định danh thống nhất để ngăn chặn hành vi mua bán lòng vòng, chuyển giá.

Về đề xuất bỏ điều kiện "người bán đã kê khai, nộp thuế" tại điều khoản hoàn thuế, đại biểu đánh giá giải trình hiện tại còn mỏng và thiếu cơ chế bảo vệ ngân sách. Để bãi bỏ điều kiện này một cách an toàn, cần thiết lập cổng tra cứu công khai tình trạng tuân thủ thuế của người bán, tích hợp API cho ngân hàng và doanh nghiệp.

Một giải pháp đột phá được đại biểu Hà Sỹ Đồng đưa ra là áp dụng cơ chế hoàn thuế tự động dựa trên mức độ rủi ro. Theo đó, doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ tốt sẽ được hoàn thuế trong thời hạn cố định (ví dụ 30 ngày), trong khi doanh nghiệp rủi ro cao sẽ phải qua kiểm tra. Bên cạnh đó, việc ứng dụng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý thuế cần được luật hóa bằng các quy định chi tiết về loại dữ liệu kết nối, tiêu chuẩn bảo mật và trách nhiệm các bên, thay vì chỉ dừng lại ở các khẩu hiệu.

Đại biểu cũng lưu ý về tính minh bạch trong tác động ngân sách địa phương và đề nghị có cơ chế bù đắp tạm thời để tránh hụt thu đột ngột khi mở rộng diện hoàn thuế. Để bảo đảm tính dự báo, luật nên ghi rõ các chính sách thí điểm phải áp dụng ổn định tối thiểu 3 năm và không giao quyền quá rộng cho cơ quan soạn thảo quy định chi tiết mà không có giới hạn.

Phương Hảo - Thanh Tuân