Đại biểu lo ngại lạm dụng dữ liệu 'nhạy cảm' trong khoang chở khách, Bộ trưởng Công an nói gì?

Thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự, các đại biểu quốc hội đề nghị bổ sung hàng rào pháp lý mạnh mẽ để bảo vệ quyền riêng tư khi sử dụng dữ liệu hình ảnh trong khoang chở khách.

Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn) cho biết, tại điểm h khoản 1 Điều 7 Luật Trận tự, an toàn giao thông đường bộ đã bổ sung cơ sở dữ liệu hành trình trong khoang chở khách.

Theo đó, xe ô tô từ 8 chỗ trở lên kinh doanh vận tải phải lắp thiết bị giám sát hành trình, có ghi nhận hình ảnh khoang chở khách. Dự thảo luật cũng quy định tương đối đầy đủ về hệ thống thu thập, ghi, lưu trữ và truyền dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh trên phương tiện.

Điều 71 cũng quy định rõ mục đích sử dụng dữ liệu nhằm đảm bảo trật tự, an toàn giao thông và xử lý vi phạm, giao Bộ Công an xây dựng, quản lý, bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân và kết nối chia sẻ dữ liệu của các cơ quan liên quan. Đây là những quy định quan trọng, tạo nền tảng pháp lý cho việc quản lý dữ liệu trong hoạt động giao thông.

Tuy nhiên, theo bà Thái, pháp luật hiện hành và dự thảo luật vẫn còn "khoảng trống" liên quan đến nguyên tắc sử dụng dữ liệu hình ảnh trong khoang chở khách - một loại dữ liệu nhạy cảm liên quan trực tiếp đến quyền riêng tư của hành khách.

Đại biểu Chu Thị Hồng Thái (Lạng Sơn)

Trong khi đó khoản 2, Điều 71 mới mô tả loại dữ liệu và luồng dữ liệu nhưng chưa quy định rõ chủ thể được truy cập dữ liệu, điều kiện truy cập, cơ chế kiểm soát truy cập, cũng như yêu cầu cấm sử dụng hoặc chia sẻ dữ liệu ngoài phạm vi pháp luật cho phép.

“"Khoảng trống" này có thể dẫn tới lạm dụng sử dụng sai mục đích, hoặc chia sẻ trái phép dữ liệu hình ảnh, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân”, bà Thái nêu.

Vì vậy, đại biểu Thái đề nghị bổ sung vào cuối khoản 2, Điều 71 theo hướng: Việc thu thập, lưu trữ, khai thác, sử dụng và chia sẻ dữ liệu thu được từ thiết bị giám sát hành trình và thiết bị ghi nhận hình ảnh trên phương tiện bao gồm dữ liệu hình ảnh người lái xe và khoang chở khách phải được thực hiện đúng mục đích phục vụ công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông; xử lý vi phạm đúng thẩm quyền được kiểm soát và truy cập; không được sử dụng, cung cấp dữ liệu ngoài phạm vi cho phép.

“Việc bổ sung này sẽ tạo hàng rào pháp lý mạnh mẽ nhằm bảo vệ quyền riêng tư của hành khách và lái xe, đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế", bà Thái nói.

Nữ đại biểu cũng đề nghị Bộ Công an khi nghiên cứu quy định cụ thể trong văn bản hướng dẫn thi hành về quy trình thu thập, lưu trữ, mã hóa, khai thác, chia sẻ và truy cập dữ liệu cần xác định rõ thẩm quyền truy cập, thời hạn lưu trữ, trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân và cơ chế giám sát việc sử dụng dữ liệu, bảo đảm không để xảy ra lạm dụng hoặc sử dụng sai mục đích.

Cùng quan điểm trên, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng đề nghị ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động đối với quy định lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, thiết bị ghi hình ảnh khoang chở khách đối với xe chở khách từ 8 chỗ trở lên. Bởi quy định này có liên quan đến quyền con người, cần có đánh giá khách quan, khảo sát ý kiến, lấy ý kiến đối tượng chịu tác động và sự cần thiết bổ sung quy định này.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang

Giải trình vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết tiếp thu ý kiến ý kiến của đại biểu về quy định xe kinh doanh vận tải phải lắp thêm các thiết bị ghi nhận hình ảnh trong khoang chở khách, ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng, đầy đủ về nội dung này.

Ông Quang cũng cho hay việc sửa đổi quy định này cũng căn cứ vào thông lệ quốc tế, với mục tiêu cuối cùng là đảm bảo an toàn cho hành khách tham gia giao thông trên các phương tiện công cộng.

Về băn khoăn của đại biểu trong việc sử dụng dữ liệu ghi âm, ghi hình, Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định, các dữ liệu sẽ được bảo vệ theo quy định của pháp luật.

“Dự thảo luật chỉ quy định lắp đặt thiết bị ghi âm, ghi hình đối với khoang công cộng, như xe bus hay xe vận tải hành khách đường dài, để phòng ngừa hoạt động vi phạm pháp luật hoặc những hành vi xâm phạm đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội”, ông Quang nói và cho hay tiếp thu ý kiến đại biểu, ban soạn thảo sẽ tiếp tục đánh giá tác động kỹ lưỡng, quy định cụ thể đối với từng loại phương tiện.

Thông tin về nội dung đại biểu nêu quy định việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết trên thế giới hiện nay các xe đều có thiết bị giám sát hành trình, do đó sẽ có quy định cụ thể để đảm bảo tất cả những phương tiện giao thông chịu tác động của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ phải tuân thủ các quy định pháp luật để đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông và an toàn cho những người trên phương tiện giao thông.

“Cơ quan soạn thảo cũng sẽ tiếp tục rà soát 10 luật có liên quan đến an ninh, trật tự được sửa đổi, bổ sung, bảo đảm phù hợp với kết quả sắp xếp, tổ chức bộ máy nhà nước, chính quyền địa phương hai cấp, thể chế hóa đầy đủ chủ trương đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính và thống nhất với hệ thống pháp luật”, Bộ trưởng Bộ Công an khẳng định.

Lam Thanh