Đà Nẵng nỗ lực khắc phục hậu quả mưa lũ, di dời dân vùng sạt lở

Trên những triền núi ở xã Trà Tân, thành phố Đà Nẵng, (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam cũ) đất đá vẫn còn loang lổ sau đợt mưa lũ cuối tháng 10 vừa qua. Dọc thôn Sông Tranh, nơi nằm ngay dưới chân thủy điện Sông Tranh 2, người dân vẫn chưa kịp hoàn hồn sau những ngày nước dâng ngập nhà, cuốn trôi tất cả tài sản.

Đợt mưa lũ vừa qua, miền núi Đà Nẵng xuất hiện hàng trăm điểm sạt lở

Trong căn nhà ngập bùn, những món đồ ướt sũng, hư hỏng nằm lẫn với gạch ngói vỡ. Cả vở, sách của lũ nhỏ cũng chẳng còn một trang lành. Ông Đinh Văn Xếp, 63 tuổi, ở thôn Sông Tranh, xã Trà Tân, vẫn chưa quên được khoảnh khắc cả gia đình 7 người phải vội vã sơ tán giữa đêm vì nước lên nhanh. Khi nước rút, trở về nhà, tất cả chỉ còn lại những khoảng trống tan hoang, đàn heo, đàn gà, đồ đạc, phương tiện sinh kế, tất cả trôi theo dòng nước đục ngầu.

Ông Đinh Văn Xếp nhớ lại: “Trước đây cũng lũ lụt nhưng nước lũ tự nhiên từ thượng nguồn đổ về chỉ lên có một nửa thôi, sau đó rút. Nhưng nay do mưa lớn kéo dài, đập thủy điện sợ không an toàn hồ đập nên họ xả hết cỡ tới 6 cửa, một lượng nước lớn ào xuống, nước lũ phía hạ du lên nhanh quá mức khiến chúng tôi không kịp trở tay. Đồ đạc trong nhà trôi hết”.

Hộ ông Đinh Văn Xếp thiệt hại nặng nề sau đợt lũ lịch sử

Không ai thiệt mạng trong những trận sạt lở đất ở Trà Tân, bởi bà con được chính quyền sơ tán kịp thời, nhưng mất mát thì không kể xiết. Với người dân miền núi, những con heo, con gà, chiếc xe máy hay mấy bao lúa trong nhà… đều là tài sản chắt chiu mới có được. Giờ tất cả trôi theo dòng nước, chỉ còn lại bùn đất và những bức tường loang lổ. Trời đã tạnh mưa, nhưng trong lòng người vẫn nặng trĩu. Ai cũng sợ chỉ cần một cơn mưa lớn nữa, nước lại dâng, đất lại trượt và họ sẽ lại phải chạy lũ, bắt đầu lại từ hai bàn tay trắng.

Khung cảnh tan hoang sau mưa lũ

Bà Nguyễn Thị Nẩm, 65 tuổi, bán tạp hóa nhỏ ở ngay phía dưới thủy điện Sông Tranh 2. Đợt mưa lũ vừa rồi, toàn bộ tài sản của bà bị cuốn trôi, một phần ngôi nhà cũng bị sạt lở, hư hỏng nặng. Bà kể, tối hôm đó khi đang bán hàng, vì mệt nên nằm chợp mắt một lúc thì nghe tiếng hàng xóm hô hoán “lũ lớn tràn về”. Vừa mở mắt, bà đã thấy nước ầm ầm đổ xuống, dâng lên rất nhanh. Bà Nẩm và cả xóm chỉ kịp bỏ chạy thoát thân, bất lực nhìn bao nhiêu hàng hóa, đồ đạc trôi theo dòng nước đục.

“Bây giờ hết mưa lớn rồi nhưng mỗi khi ra phía sau nhà tôi vẫn nơm nớp lo sợ vì đất đã nhão mềm rồi, dễ đổ xuống bất cứ lúc nào. Tôi luôn trong tâm thế chuẩn bị, có dấu hiệu gì là cầm giấy tờ quan trọng bỏ chạy thôi, tiền bạc nhiều khi không kịp cầm theo đâu. Ám ảnh sạt lở, lũ lụt, ai cũng sợ chết cả. Tối tôi ngủ mà lo sợ quá nên đêm nào cũng thức đến 1 giờ, 2 giờ sáng, mà tôi nằm nhà trên, phía sát đường chứ không dám nằm ngủ trong nhà dưới. Nhiều khi vừa chợp mắt được một lúc là thấy sạt lở, giật mình thức đến sáng”, bà Nguyễn Thị Nẩm chia sẻ.

Tại xã Trà Tân (huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam cũ), mưa lũ gây thiệt hại lớn về tài sản người dân

Giờ đây, mưa đã ngớt, nhưng nỗi sợ trong lòng người dân như bà Nẩm vẫn chưa nguôi. Ở vùng đất này, tiếng nước chảy sau nhà hay âm thanh sạt đất trên triền núi đều khiến người ta giật mình, như thể cơn lũ vẫn chưa thật sự đi qua.

Tại thôn 1, xã Phước Thành, thành phố Đà Nẵng (huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam cũ), nơi từng xảy ra vụ sạt lở kinh hoàng cách đây 5 năm làm nhiều người chết, mất tích, làng mạc bị cuốn tôi lại vừa trải qua vụ sạt lở núi vào đầu tháng 11 khiến một người bị thương nặng. Đất đá từ triền núi đổ ập xuống, cuốn phăng sáu ngôi nhà, vùi lấp tất cả trong bùn đất và gỗ đá ngổn ngang. Gần mười ngày trôi qua, mùi bùn và xác gia súc, gia cầm vẫn nồng nặc giữa những mái nhà đổ nát.

Đất đá từ trên cao đổ xuống làm sập nhà

Ông Hồ Văn Phong ngồi bên nền nhà cũ thẫn thờ nhặt lại từng món đồ còn sót. Căn nhà ông vừa dựng mới, chưa kịp ở trọn một tháng thì bị cuốn trôi. Giờ gia đình phải sang ở nhờ nhà người thân. Ông bảo, không sợ nghèo, chỉ sợ mưa trở lại, bởi ở vùng núi này, người dân đã quá quen với cảnh lũ chồng lũ, sạt lở nối sạt lở: “Nhà tôi vừa làm xong, mới về ở được một tháng thì bị sạt lở cuốn trôi luôn. Tôi vừa vay ngân hàng 70 triệu để làm nhà, nay thì nhà thì hư hỏng hết mà tôi thì trắng tay không biết vay mượn ở đâu. Sợ không biết làm sao để trả hết nợ ngân hàng đây”.

Đợt mưa lũ vừa qua nhiều ngôi nhà ở miền núi Đà Nẵng bị cuốn trôi

Đi dọc những xã vùng cao của Đà Nẵng, đâu đâu cũng thấy những triền núi bị khoét sâu, loang lổ như những vết thương chưa kịp lành. Dấu tích của những ngày mưa lũ vẫn còn in hằn trên từng mái nhà, từng con đường bị chia cắt. Hàng trăm điểm sạt lở lớn nhỏ nằm xen giữa rừng núi, hàng ngàn vị trí khác vẫn được cảnh báo nguy cơ cao nếu mưa lớn trở lại.

Tại xã Phước Thành, chính quyền và người dân vẫn đang gồng mình khắc phục hậu quả sau vụ sạt lở nghiêm trọng đầu tháng 11. Đất đá còn ngổn ngang, nhiều tuyến đường vẫn chưa thể thông xe. Ông A Lăng Ngọc, Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Kinh tế xã Phước Thành cho biết: địa phương huy động lực lượng và phương tiện khắc phục từng điểm sạt lở, đồng thời theo dõi sát diễn biến thời tiết để chủ động di dời dân khi có mưa lớn vì nền đất đã ngấm no nước, nguy cơ sạt lở vẫn ở mức rất cao.

“Trước mỗi mùa mưa bão là chúng tôi đi kiểm tra, rà soát, đánh giá toàn diện về những khó khăn để có kịch bản di dời dân từ sớm, trước khi mưa lũ tới. Xã đã báo cáo đề xuất thành phố phương án tái định cư cho người dân vùng sạt lở. Trên địa bàn xã có hơn 100 hộ dân có nhu cầu bức thiết về bố trí tái định cư", ông A Lăng Ngọc thông tin.

Nhiều ngôi nhà tại xã Phước Thành bị sạt lở làm sập hoàn toàn

Trước diễn biến thiên tai ngày càng khốc liệt, thành phố Đà Nẵng đang tính toán bố trí nguồn lực xây dựng các khu tái định cư lâu dài, chòi tránh trú bão lụt, ưu tiên cho vùng sạt lở và khu dân cư có nguy cơ cao. Thực tế từ các dự án tái định cư tại tỉnh Quảng Nam cũ cho thấy, khi người dân được di dời đến nơi ở an toàn, hạ tầng đồng bộ, cuộc sống nhanh chóng ổn định, giảm thiểu đáng kể thiệt hại do mưa lũ. Ông Trần Nam Hưng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết, thành phố đang rà soát quỹ đất, lập phương án huy động khoảng 2.000 tỷ đồng để xây dựng các khu tái định cư an toàn, bảo đảm chỗ ở bền vững cho người dân vùng cao trong mùa mưa bão.

"Sắp tới sẽ xin Trung ương 2.000 tỷ đồng để tái định cư vùng sạt lở nguy cơ ở miền núi thành phố Đà Nẵng. Các địa điểm đã xác định rồi, bây giờ phải xây dựng khu tái định cư cho dân. Trước đây, tỉnh Quảng Nam cũ đã nghị quyết của HĐND về chòi tránh trú bão rất phù hợp thực tiễn, nên tôi đề nghị HĐND thành phố Đà Nẵng nghiên cứu sẽ có một nghị quyết chuyên đề về cái chòi tránh trú bão và tránh ngập lụt", ông Trần Nam Hưng cho biết thêm.

Nhiều tuyến đường bị sạt lở vẫn chưa thông tuyến

Sống chung với thiên tai là thực tế mà người dân miền núi Đà Nẵng buộc phải đối mặt. Nhưng để không mãi sống trong nỗi lo sợ mỗi mùa mưa đến, cần những giải pháp căn cơ và lâu dài: quy hoạch dân cư hợp lý, đầu tư hạ tầng bền vững là cần thiết. Nhưng điều quan trọng nhất là bảo đảm sinh kế ổn định cho người dân vùng sạt lở, ngập lụt. Chỉ khi ấy, những vùng đất từng oằn mình trong lũ dữ mới thật sự có thể bình yên sau mưa bão.

Long Phi/VOV-Miền Trung