Đa dạng hóa thị trường, thúc đẩy tăng trưởng xuất nhập khẩu

Phát biểu khai mạc, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, cho biết Chính phủ giao cho ngành Công Thương chỉ tiêu đầy thách thức: Kim ngạch xuất khẩu tăng 12%, xuất siêu đạt khoảng 30 tỷ USD trong năm 2025. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để nền kinh tế bước vào giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu tăng trưởng bền vững, tận dụng tối đa lợi ích từ các hiệp định thương mại tự do (FTA).

8 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt gần 305 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ 2024 - một kết quả ấn tượng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động. Trong đó, khu vực FDI tiếp tục đóng vai trò chủ lực với 228 tỷ USD (tăng trên 18%), trong khi doanh nghiệp trong nước chỉ đạt 76,5 tỷ USD (tăng 3%). Khoảng cách này phản ánh sức bật vượt trội của FDI, đồng thời cho thấy hạn chế về năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt.

Ở nhóm nông sản, nhiều mặt hàng ghi nhận tăng trưởng tích cực: Cà phê tăng gần 60%, hạt điều tăng 16%, thủy sản tăng 11%. Tuy nhiên, gạo - vốn là ngành xuất khẩu chủ lực lại giảm gần 17%, chè giảm 10%, rau quả giảm 2%. Điều này cho thấy sự phân hóa mạnh giữa các mặt hàng, đặt ra yêu cầu cấp thiết về tái cơ cấu sản xuất và nâng cao giá trị chế biến.

Ông Vũ Bá Phú nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới tiềm ẩn nhiều biến động, kiên định với mục tiêu đa dạng hóa thị trường và sản phẩm là chìa khóa để duy trì tăng trưởng bền vững.

Ông Đỗ Ngọc Hưng - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, cho biết trong 7 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch thương mại song phương đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41% so với cùng kỳ 2024. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 106,2 tỷ USD (tăng 44%), nhập khẩu 8,2 tỷ USD (tăng 13%), thặng dư thương mại ở mức 98 tỷ USD.

Một số nhóm hàng ghi nhận tăng trưởng đột phá như máy móc (HS 84), đồ chơi (HS 95), nhiều mặt hàng tiệm cận mốc tỷ USD. Tuy nhiên, thách thức lớn là Mỹ áp thuế đối ứng 20% và thuế chuyển tải 40%, đồng thời điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất với hàng hóa Việt Nam. Tính đến tháng 9/2025, Mỹ đã khởi xướng 77 vụ việc, chiếm 26% tổng số vụ việc các thành viên WTO điều tra với Việt Nam.

Ông Hưng kiến nghị cần thúc đẩy đàm phán, ký kết thỏa thuận với Mỹ để tạo cơ sở ổn định, tăng tính dự báo của thị trường; đồng thời sớm làm rõ tác động của kết luận NOAA với xuất khẩu thủy sản, tăng cường xúc tiến thương mại và cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại.

Ông Nông Đức Lai - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, cho biết kim ngạch thương mại song phương 7 tháng đầu năm đạt 136,47 tỷ USD, tăng 21,3% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 35 tỷ USD (tăng 7,1%), nhập khẩu 101,4 tỷ USD (tăng 27,1%), nhập siêu 66,4 tỷ USD.

Có 9 nhóm hàng xuất khẩu sang Trung Quốc đạt trên 1 tỷ USD, trong đó nhiều mặt hàng nông lâm thủy sản tăng mạnh như thủy sản tăng 44,1%, gạo tăng 92,2%, hạt điều tăng 47%. Tuy nhiên, rau quả giảm 15,1% và gỗ, sản phẩm gỗ giảm 12,9%.

Theo ông Lai, để tận dụng tiềm năng, doanh nghiệp Việt cần chú trọng nâng cao chất lượng hàng hóa, tuân thủ quy định về tiêu chuẩn, bao bì, truy xuất nguồn gốc. Ngoài ra, cần đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản, phát triển logistics, kho lạnh để nâng cao giá trị gia tăng và giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch. Đặc biệt, doanh nghiệp phải quan tâm xây dựng thương hiệu, nắm bắt thị hiếu tiêu dùng, mẫu mã bao bì để cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc.

Tại hội nghị, nhiều tham tán, hiệp hội ngành hàng nhấn mạnh, trong bối cảnh các thị trường lớn gia tăng hàng rào kỹ thuật và phòng vệ thương mại, chiến lược đa dạng hóa thị trường và sản phẩm là yêu cầu sống còn. Doanh nghiệp cần mở rộng sang các thị trường tiềm năng ở Nam Á, Trung Đông, châu Phi; tận dụng các FTA thế hệ mới với EU, CPTPP, RCEP để giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống.

Cùng với đó, cần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước, hỗ trợ tiếp cận vốn, chuyển đổi số, và đổi mới công nghệ sản xuất. Bộ Công Thương được kỳ vọng đẩy mạnh các chương trình xúc tiến thương mại, tăng cường thông tin thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó hiệu quả với rào cản thương mại toàn cầu.

Lê Hạnh