Đa dạng hóa sinh kế, hướng tới giảm nghèo bền vững

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Điện Biên được giao tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững hơn 2.063 tỷ đồng. Đây là nguồn lực quan trọng để tỉnh đầu tư hạ tầng, hỗ trợ sản xuất, nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, biên giới. Dù đối mặt với không ít khó khăn do dịch bệnh, thiên tai, nhưng với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của doanh nghiệp và người dân, các chương trình giảm nghèo của tỉnh đã mang lại nhiều kết quả tích cực, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, miền núi.

Là tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao, với hơn 80% dân số là người dân tộc thiểu số, địa hình chia cắt, tỉnh Điện Biên đã triển khai linh hoạt nhiều giải pháp giảm nghèo phù hợp với điều kiện từng vùng, từng nhóm dân cư; lấy việc đa dạng hóa sinh kế, phát triển sản xuất gắn với chuyển đổi nghề nghiệp làm trọng tâm.

Người dân xã Xa Dung chăm sóc đàn bò sinh sản - mô hình mang lại hiệu quả thiết thực trong phát triển kinh tế hộ, góp phần đa dạng hóa sinh kế, nâng cao thu nhập cho bà con.

Giai đoạn này, toàn tỉnh đã hỗ trợ xây dựng và nhân rộng hơn 200 mô hình, dự án giảm nghèo như: Phát triển cây mắc ca, cà phê, chăn nuôi trâu, bò sinh sản... Mỗi năm, hơn 8.000 lao động được đào tạo nghề, hàng nghìn hộ nghèo được hỗ trợ nhà ở, công trình nước sinh hoạt, phương tiện sản xuất, tạo điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình.

Điểm lại những kết quả nổi bật của Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025, ông Nguyễn Thanh Sơn, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo cho biết: Với Dự án 1 - “Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt”, toàn tỉnh đã có 723 hộ được hỗ trợ nhà ở, 964 hộ được hỗ trợ chuyển đổi nghề và 29.756 hộ được tiếp cận, sử dụng nước sinh hoạt tập trung, góp phần cải thiện đời sống của người dân. Đối với Dự án 2 - “Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết”, toàn tỉnh được bố trí hơn 140 tỷ đồng để triển khai 6 dự án ổn định dân cư cho 430 hộ, tạo điều kiện cho người dân an cư, yên tâm phát triển sản xuất. Riêng Dự án 3 - “Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững theo chuỗi giá trị”, toàn tỉnh đã hỗ trợ trồng gần 300ha rừng phòng hộ, rừng sản xuất; đồng hành cùng hàng nghìn hộ dân triển khai 110 dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị (mắc ca, quế, cà phê, dứa...) và 338 dự án phát triển sản xuất cộng đồng (nuôi ngan, gà, trâu, ngựa sinh sản, cá; trồng lúa, ngô, sắn, chè, quế, mắc ca, sa nhân...).

Song song với hỗ trợ sản xuất, các cấp chính quyền cũng phát huy hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách xã hội, giúp hộ nghèo, cận nghèo và các đối tượng chính sách tiếp cận vốn ưu đãi để mở rộng sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm tại chỗ. Nhiều mô hình “nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi”, “phụ nữ giúp nhau làm kinh tế” được nhân rộng, góp phần lan tỏa tinh thần tự lực, tự cường trong cộng đồng.

Cùng với nguồn lực đầu tư từ Trung ương, tỉnh chú trọng phát huy nội lực, khuyến khích người dân thay đổi tư duy, cách làm, mạnh dạn áp dụng tiến bộ kỹ thuật, liên kết sản xuất hàng hóa. Tại một số địa bàn như: Tuần Giáo, Na Sang, Pa Ham... phong trào phát triển cây mắc ca, cà phê, dứa giúp người dân tăng thu nhập, hình thành hướng phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

Người dân xã Na Sang thu hoạch dứa.

Tại xã Quài Tở, mô hình trồng dược liệu dưới tán rừng mở ra sinh kế mới cho người dân. Bà Lò Thị Lả, bản Pom Ban chia sẻ: “Trước đây bà con chỉ quen trồng ngô, lúa nương, quanh năm thiếu ăn. Từ khi tham gia mô hình trồng sâm và dược liệu, được tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ vốn, cuộc sống khá hơn”.

Ở nhiều xã vùng sâu, vùng xa, sinh kế của người dân được mở rộng, đời sống vật chất và tinh thần nâng lên rõ rệt. Vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cấp xã nơi gần dân, sát dân chủ động hơn trong rà soát, phân loại hộ nghèo, xây dựng kế hoạch hỗ trợ sát thực tế, đồng thời huy động các nguồn lực xã hội hóa để chăm lo đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững.

Các chương trình, dự án giảm nghèo đều được lồng ghép với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, tập trung đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi, điện nông thôn, giáo dục, y tế và nông nghiệp. Đặc biệt, tỉnh ưu tiên hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương như hộ nghèo, cận nghèo, phụ nữ, trẻ em và đồng bào dân tộc ít người. Công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, khơi dậy ý chí vươn lên và tinh thần tự lực trong mỗi hộ gia đình. Phong trào “Vì người nghèo - Không để ai bị bỏ lại phía sau” lan tỏa mạnh mẽ, thu hút sự tham gia của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân.

Nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn tỉnh giảm nhanh và bền vững; từ 34,9% năm 2021, đến tháng 9/2025 giảm còn khoảng 19,3%. Điều này phản ánh hiệu quả trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của người dân trong quá trình giảm nghèo. Ở đâu sinh kế được mở rộng, ở đó niềm tin, khát vọng và ý chí vươn lên được thắp sáng.

Việc đa dạng hóa sinh kế gắn với đổi mới phương thức tổ chức, sử dụng hiệu quả nguồn lực đã mở ra hướng đi đúng đắn. Giảm nghèo không còn là sự hỗ trợ đơn thuần, mà trở thành quá trình khơi dậy nội lực, tạo cơ hội để mỗi người dân tự đứng vững trên đôi chân mình, cùng góp phần xây dựng cuộc sống ấm no, đủ đầy, từng bước hiện thực hóa khát vọng phát triển của vùng đất anh hùng trong giai đoạn mới.

Mai Khôi