Đa dạng hình thức nuôi trồng thủy sản để tránh thiệt hại

Người dân thôn Hà Kênh, xã Phú Vang xót xa trước sự mất mát hàng chục tấn cá

Nhiều địa phương thiệt hại nặng

Chiều 4/11, đứng lặng bên bờ sông Đại Giang, ông Huỳnh Văn Thuộc, một hộ nuôi cá lồng ở thôn Hà Kênh (xã Phú Vang) chua xót: “10 lồng cá của gia đình tôi giờ không còn gì. Gần 10 tấn cá này chỉ vài hôm nữa là thương lái đến thu mua rồi. Không ngờ lũ lên nhanh quá, bao nhiêu vốn liếng, công sức bây giờ đổ sông đổ bể hết…”.

Không riêng gì ông Thuộc, nhiều hộ nuôi cá lồng trên sông Đại Giang cũng đang lâm vào cảnh trắng tay. Ông Đỗ Viết Chung, một hộ nuôi có quy mô lớn trong thôn với 17 lồng bè, nghẹn ngào: “Hàng năm, mỗi lồng cá của tôi cho thu hoạch hơn 1 tấn cá thương phẩm, trị giá gần 20 triệu đồng/lồng. Năm nay, 17 lồng cá này lại trở thành gánh nợ cho gia đình, bởi chi phí đầu tư con giống, thức ăn và cả niềm hy vọng của gia đình… đều bị nước lũ cuốn đi hết”.

Ông Hồ Đắc Xã, Trưởng thôn Hà Kênh (xã Phú Vang) cho biết: Hiện tại thôn đã thống kê có tổng cộng 39 hộ nuôi cá lồng bè trên sông bị thiệt hại nặng nề, với gần 250 lồng cá, trong đó có 3 hộ bị trôi tổng cộng 13 lồng. Mặc dù biết trước mưa lớn, nhưng không ngờ nước lên quá nhanh, bà con không kịp xoay xở nên đã bị thiệt hại lớn. Hiện nước trên sông vẫn còn rất cao nên bà con chỉ biết nuốt nước mắt đứng nhìn…”.

Không chỉ thiệt hại đối với bà con nuôi cá nước ngọt trên sông, vùng nuôi cá nước lợ trên phá Tam Giang ở xã Vinh Lộc cũng chịu thiệt hại không kém. Ông Trần Hùng ở thôn Hiền An 1, xã Vinh Lộc, một trong những hộ chịu thiệt hại lớn, chia sẻ: Diện tích nuôi của tôi hơn 300m2, với các loại cá mú, cá vẩu… Năm ngoái, tôi thu hoạch các loại cá đạt gần 900 triệu đồng. Năm nay, nước lũ đã lấy đi của tôi hơn 2 tấn cá, tức đã mất trắng 450 triệu đồng.

Theo ông Võ Văn Đức, Trưởng phòng Kinh tế xã Vinh Lộc, thiệt hại về NTTS trên địa bàn xã sau các đợt lũ là rất lớn, với 2.102 lồng/397 hộ nuôi. Trong đó, ở xã Vinh Hưng (cũ) 994 lồng/169 hộ, xã Vinh Hiền (cũ) 1.108 lồng/228 hộ. Tổng thiệt hại gần 190 tấn hải sản, tương đương hơn 30 tỷ đồng. Địa phương đã cử cán bộ khuyến nông hỗ trợ kiểm kê thiệt hại, tổng hợp báo cáo gửi thành phố để đề xuất chính sách hỗ trợ kịp thời. Đồng thời, giúp đỡ, hướng dẫn các hộ gia cố lại hệ thống lồng bè, theo dõi chặt diễn biến mưa lũ, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản. Xã cũng đang vận động các thương lái khẩn trương thu mua số cá còn lại cho bà con để hạn chế bớt thiệt hại.

Cần giải pháp bền vững

"Điệp khúc" mưa lũ gây thiệt hại cho ngành NTTS là một vấn đề tái diễn hàng năm không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng lớn đến đời sống của người dân, khiến nhiều hộ rơi vào cảnh nợ nần, tái nghèo. Người nuôi mất trắng vốn liếng, công sức đầu tư, dẫn đến khó khăn trong việc tái sản xuất. Việc này đòi hỏi phải có kế hoạch cơ cấu lại mùa vụ và áp dụng các biện pháp phòng, chống phù hợp với biến đổi khí hậu.

Trao đổi vấn đề này, ông Trần Quang Nhất, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Để giảm thiểu thiệt hại cho các hộ NTTS vào mùa mưa bão, lũ lụt hằng năm, đặc biệt là trong năm 2025 này và những năm tiếp theo, đơn vị thường xuyên phối hợp với UBND các xã, phường đôn đốc, hướng dẫn người dân thu hoạch sản phẩm NTTS đạt kích cỡ thu hoạch. Thu hoạch toàn bộ trước mùa mưa, bão và thu hoạch một phần (thu tỉa) khi được giá để giảm áp lực vào thời điểm thu hoạch rộ, đảm bảo việc thu hồi vốn đã đầu tư. Chi cục cũng đã chỉ đạo công tác thống kê, cập nhật tiến độ, tình hình sản xuất để tránh mùa lũ và xây dựng phương án phòng, chống thiên tai phù hợp. Cùng với đó, tăng cường kiểm tra gia cố bờ ao, cống lấy nước để hạn chế hư hỏng, sạt lở do mưa lũ; gia cố lại hệ thống dây neo, phao lồng và chuẩn bị phương án đảm bảo để di chuyển lồng bè vào vùng nuôi tạm thời nếu có bão lụt xảy ra.

Cũng theo ông Trần Quang Nhất, hàng tháng, Chi cục Thủy sản đều có thông báo kết quả quan trắc và cảnh báo môi trường nước vùng NTTS cho bà con. Vừa qua, đơn vị đã thông báo về khả năng sẽ xuất hiện khoảng 5 cơn bão, áp thấp nhiệt đới từ tháng 10 đến tháng 12 năm nay có thể đổ bộ vào đất liền. Vì vậy, để giảm thiệt hại về kinh tế, cơ sở nuôi cá lồng phải chọn ao hoặc vùng nước có môi trường thuận lợi, phù hợp để di chuyển vào lưu giữ, chăm sóc và thu hoạch cá đã đủ kích cỡ thương phẩm, tránh thiệt hại.

Mặc dù đã có cảnh báo nhưng nhiều hộ nuôi vẫn chưa chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống hiệu quả như gia cố ao đầm, di chuyển vật nuôi đến nơi an toàn; không thu hoạch sớm những diện tích nuôi trồng đạt kích cỡ thương phẩm nên để xảy ra thiệt hại lớn.

Qua đợt lũ này cho thấy, ngành chức năng và các địa phương có lợi thế về NTTS cần nghiên cứu điều chỉnh lại mùa vụ nuôi trồng phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan, hạn chế rủi ro trong mùa bão lũ. Song song đó, nâng cấp, gia cố bờ đê, hệ thống thoát nước và các công trình bảo vệ đê để ngăn chặn nước lũ tràn vào khu vực nuôi. Quan trọng hơn, cần đa dạng hóa hình thức nuôi. Thay vì phụ thuộc vào một hình thức nuôi duy nhất, nên cân nhắc áp dụng các mô hình nuôi trồng đa dạng và ít bị ảnh hưởng bởi lũ lụt nhất có thể.

Bài, ảnh: Bá Trí