Cushman & Wakefield: Nhiều doanh nghiệp đang tính dịch chuyển cả chuỗi cung ứng sang Việt Nam

Khi mức thuế mới của Mỹ chính thức có hiệu lực, các doanh nghiệp khắp châu Á buộc phải tính toán lại toàn bộ chiến lược sản xuất và chuỗi cung ứng. Giữa bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm mới, không chỉ để giảm thiểu rủi ro thuế quan mà còn để gia tăng hiệu quả hoạt động.

Trong bài phân tích mới đây, Cushman & Wakefield Việt Nam nhận định ban đầu, Việt Nam đối mặt với thách thức khi mức thuế 46% được đưa ra. Nếu thành hiện thực, áp lực chi phí sẽ khiến nhiều tập đoàn phải cân nhắc lại toàn bộ kế hoạch. Tuy nhiên, sau các cuộc đàm phán, kịch bản gần nhất ghi nhận mức thuế quan đã được điều chỉnh xuống còn 20%. Dù vẫn cao hơn đáng kể so với trước năm 2025, con số này được coi là “có thể chịu đựng được” – đủ để khôi phục niềm tin của nhà đầu tư. Từ đó, dòng vốn vốn chững lại trong quý II đã quay trở lại mạnh mẽ, và Việt Nam trở thành cái tên được nhắc đến nhiều nhất trong trật tự thương mại mới.

Câu chuyện đa dạng hóa sản xuất ra khỏi Trung Quốc vốn không mới. Trong hơn một thập kỷ, chiến lược “Trung Quốc + 1” đã định hình quyết sách của nhiều tập đoàn, nhằm giảm sự phụ thuộc vào công xưởng của thế giới. Chi phí nhân công tăng, quy định môi trường chặt chẽ hơn, cộng thêm thương chiến Mỹ - Trung, khiến các doanh nghiệp tìm kiếm điểm đến thay thế. Nhưng chính sách thuế mới của Mỹ đã trở thành chất xúc tác, tăng tốc xu hướng này.

Trong khi Thái Lan và Malaysia đầu tư mạnh vào hạ tầng khu công nghiệp, Indonesia khai thác lợi thế dân số trẻ, thì Việt Nam vẫn giữ được vị thế riêng biệt: chi phí nhân công thấp hơn Thái Lan và Malaysia; chi phí sản xuất - logistics cạnh tranh và đặc biệt là vị trí địa lý thuận lợi, vừa giáp Trung Quốc vừa nằm trên các tuyến hàng hải trọng yếu. Bên cạnh đó, môi trường chính trị và chính sách ổn định cũng trở thành điểm cộng lớn trong mắt nhà đầu tư toàn cầu.

“Điểm đáng chú ý là xu hướng dịch chuyển không chỉ dừng ở khâu lắp ráp cuối cùng”, bà Trang Bùi, Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam, nhận định.

“Nhiều doanh nghiệp đang tính toán dịch chuyển cả chuỗi cung ứng sang Việt Nam, nhằm tận dụng sự ổn định chính sách, đặc biệt liên quan đến thuế chuyển khẩu”, theo bà Trang.

Theo chuyên gia, cốt lõi cho làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng này chính là năng lực đáp ứng về mặt kỹ thuật và tiêu chuẩn xây dựng của nhà xưởng Việt Nam – một yếu tố từng là điểm yếu trong quá khứ nhưng hiện nay đang trở thành lợi thế cạnh tranh. Về mặt kỹ thuật, các nhà xưởng xây sẵn hiện nay tại Việt Nam đã đạt được những tiêu chuẩn tương đối đồng bộ và phù hợp với yêu cầu sản xuất của phần lớn ngành công nghiệp nhẹ và trung bình.

Theo báo cáo của Cushman & Wakefield, nguồn cung nhà xưởng xây sẵn đã tăng trưởng mạnh mẽ kể từ cơ sở đầu tiên được xây dựng vào năm 2017, đạt khoảng 11 triệu m2, với tỷ lệ lấp đầy cao hơn 85%, tính đến Q2/2025. TPHCM (3 triệu m2), Đồng Nai (2,2 triệu m2), Bắc Ninh (1,6 triệu m2) và Hải Phòng (2,2 triệu m2) là 4 địa điểm hàng đầu về nguồn cung nhà xưởng, tạo thành các cụm công nghiệp có sức hút mạnh mẽ với nhà đầu tư nước ngoài.

Chuyên gia từ Cushman & Wakefield phân tích, so sánh với các quốc gia khác, Việt Nam vẫn rõ lợi thế cạnh tranh. Trung Quốc, dù vẫn là “công xưởng thế giới”, đang phải đối mặt với chi phí lao động tăng cao và căng thẳng thương mại với Mỹ. Thái Lan có hạ tầng phát triển nhưng giá thuê cao và nguồn cung nhà xưởng xây sẵn hạn chế. Malaysia cho phép sở hữu bất động sản công nghiệp đối với nhà đầu tư nước ngoài, nhưng giá thuê tại các khu vực trọng điểm đang tăng nhanh. Indonesia có tiềm năng lớn nhưng hạ tầng chưa đồng đều, trong khi Singapore tập trung vào sản xuất công nghệ cao với chi phí thuê rất cao, phù hợp với doanh nghiệp quy mô lớn.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam đang đi lại con đường mà Trung Quốc đã trải qua đầu những năm 2000: chi phí thấp, lực lượng lao động dồi dào, và dòng vốn FDI đổ vào mạnh mẽ. Nếu tận dụng tốt cơ hội, Việt Nam hoàn toàn có thể nâng cấp vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, từ sản xuất hàng tiêu dùng đến những ngành công nghệ cao như bán dẫn, điện tử chính xác và tự động hóa.

Triển vọng thị trường trong 5 - 10 năm tới được đánh giá đầy hứa hẹn. Một mặt, chính sách thu hút FDI ngày càng cởi mở, đi cùng với cam kết phát triển hạ tầng giao thông, cảng biển và năng lượng. Mặt khác, sự phổ biến của các nhà xưởng xanh theo tiêu chuẩn quốc tế giúp Việt Nam đáp ứng yêu cầu ESG ngày càng khắt khe từ các tập đoàn toàn cầu.

Tuy nhiên, thách thức cũng không nhỏ, từ tình trạng thiếu hụt lao động kỹ thuật cao, áp lực về quỹ đất công nghiệp, cho đến cạnh tranh gay gắt ngay trong khối ASEAN.

Điểm sáng là Chính phủ Việt Nam đã thể hiện quyết tâm lớn trong việc cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh giáo dục nghề và khuyến khích đầu tư vào các ngành công nghệ cao. Nếu những nỗ lực này được triển khai đồng bộ, Việt Nam hoàn toàn có thể biến thập kỷ tới thành giai đoạn bứt phá.

Đỗ Kiều