Cuốn sách giành giải Pulitzer và những tiết lộ bất ngờ về Peter Đại đế

Peter Đại đế (1672-1725), tên đầy đủ là Pyotr Alekseyevich Romanov, là một trong những vị hoàng đế vĩ đại và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong lịch sử nước Nga. Ông trị vì từ năm 1682 đến khi qua đời và được biết đến như một nhà cải cách mạnh mẽ, người đã đặt nền móng cho sự hiện đại hóa nước Nga, biến một quốc gia phong kiến lạc hậu thành một cường quốc châu Âu.

Ngay từ khi lên ngôi, Peter nhận thấy sự tụt hậu nghiêm trọng của nước Nga so với các nước phương Tây. Với tầm nhìn xa, ông đã tổ chức các chuyến đi sang châu Âu để học hỏi kỹ thuật đóng tàu, quân sự, hành chính và văn hóa phương Tây. Sau khi trở về, ông thực hiện hàng loạt cải cách táo bạo trong nhiều lĩnh vực: Cải tổ quân đội, xây dựng hải quân, cải cách hành chính, giáo dục, và cả trang phục lẫn phong cách sống của người dân.

“Peter Đại đế - Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga” - Tác giả: Robert K. Massie - Dịch giả: Tôn Quang Toàn (Ảnh: Bách Việt)

Một trong những dấu ấn lớn nhất của ông là việc xây dựng thành phố Saint Petersburg - biểu tượng của nước Nga hiện đại và là cửa ngõ ra châu Âu. Dưới thời Peter, nước Nga không chỉ mở rộng lãnh thổ mà còn thiết lập vị thế mới trên trường quốc tế.

Peter Đại đế không chỉ là người cai trị mà còn là biểu tượng của tinh thần cải cách và khát vọng vươn lên. Di sản của ông vẫn còn in đậm trong lịch sử nước Nga, như một minh chứng cho ý chí vượt lên và đổi mới để phát triển.

“Peter Đại đế - Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga” của Robert K. Massie là một công trình lịch sử xuất sắc, đưa người đọc bước vào thế giới đầy biến động của nước Nga trong giai đoạn từ cuối thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XVIII. Đây không chỉ là một cuốn tiểu sử thông thường, mà còn là một bản sử thi với chiều sâu nghiên cứu, nghệ thuật kể chuyện và cái nhìn nhân văn hiếm thấy.

Tác giả không đơn thuần thuật lại lịch sử một cách khô khan, mà dẫn dắt người đọc đi xuyên suốt cuộc đời của Peter - từ một cậu bé sống giữa những cuộc tranh đoạt đẫm máu trong cung đình, đến người đàn ông đầy tham vọng từng lặn lội sang châu Âu để học nghề đóng tàu, khám phá công nghệ và mang kiến thức phương Tây về cải tổ quê hương. Peter hiện lên không chỉ là vị Sa hoàng đầy quyền lực, mà còn là một cá nhân phức tạp: vừa nghiêm khắc, tàn nhẫn, lại vừa sôi nổi, nhiệt thành và không ngừng khao khát tri thức.

Điểm ấn tượng của cuốn sách nằm ở sự kết hợp giữa câu chuyện cá nhân với bối cảnh rộng lớn của lịch sử châu Âu. Massie đưa người đọc vào mê cung chính trị châu lục - nơi có Louis XIV ở Versailles, Karl XII của Thụy Điển, các thế lực quý tộc Ba Lan, Đức, và cả đế chế Ottoman. Trong bức tranh đó, Peter không chỉ là người dẫn dắt vận mệnh nước Nga, mà còn là một tác nhân định hình châu Âu hiện đại.

Không hề né tránh sự thật lịch sử, Massie thể hiện cái nhìn cân bằng về Peter: ông sẵn sàng đàn áp, xử tử một cách tàn nhẫn người khác, thậm chí trừng phạt con trai ruột của mình đến chết. Nhưng bên cạnh đó là ý chí thép, tinh thần cải cách mãnh liệt, cũng như sự dấn thân chưa từng thấy ở một vị quân vương – được thể hiện qua việc đích thân ông đã xuống xưởng làm thợ đóng tàu, học in ấn, vẽ kỹ thuật, hay thực hành giải phẫu. Những chi tiết ấy không chỉ khiến hình ảnh Peter thêm phần sống động, mà còn khiến người đọc thấy được chiều sâu và sự mâu thuẫn trong tâm hồn một vị vua đã làm thay đổi lịch sử.

Peter Đại đế (Ảnh: Wiki)

Kiệt tác của Massie đặc biệt nổi bật ở chỗ, dù dựa trên một khối lượng tài liệu khổng lồ bằng nhiều thứ tiếng, cuốn sách vẫn dễ tiếp cận và cuốn hút như một tiểu thuyết lịch sử. Ngôn ngữ sống động, lối kể chuyện mạch lạc và cảm xúc đã biến hành trình của Peter trở thành một trải nghiệm đầy mê hoặc, vừa giàu thông tin, vừa gợi nhiều suy ngẫm. Cái nhìn toàn diện, cân bằng của tác giả đã làm nổi bật tính cách và chiều sâu tâm lý của mọi nhân vật từ chính đến phụ, xua tan đi lớp bụi mù của dĩ vãng, khiến hình ảnh đa chiều về những con người xưa ấy hiện lên chân thực và sống động vô cùng. Đây là điều khiến tác phẩm “Peter Đại đế: Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga” của Robert K. Massie giành được giải thưởng Pulitzer năm 1981 cho thể loại tiểu sử và tự truyện.

Thông qua cuốn sách vừa được Bách Việt phát hành tại Việt Nam, độc giả không chỉ hiểu thêm về Peter Đại đế, mà còn thấy được cách một cá nhân có thể làm thay đổi diện mạo cả một quốc gia. Với những ai quan tâm đến lịch sử nước Nga, lịch sử cận đại châu Âu, hoặc đơn giản là yêu thích những câu chuyện lớn về quyền lực và cải cách, thì “Peter Đại đế - Sự trỗi dậy của Đế quốc Nga” chắc chắn là tác phẩm không thể bỏ qua.

Đỗ Anh Vũ/VOV3