Cuộc sống dưới lòng đất ở Coober Pedy

Một căn bếp điển hình trong các căn nhà dưới lòng đất ở thị trấn Coober Pedy. Ảnh: cooberpedy.com

Nằm sâu trong vùng sa mạc khô cằn của bang Nam Australia, thị trấn Coober Pedy bắt đầu hình thành từ năm 1915, sau khi đá opal được phát hiện tại khu vực. Những dòng người đổ về đây vì giấc mộng giàu sang nhờ khoáng sản nhanh chóng phát hiện ra rằng, nếu ở trong lều hoặc nhà gỗ giữa sa mạc, họ sẽ chết vì nóng. Cách duy nhất để trụ lại mảnh đất này là đào vào chính các mạch đá sa thạch, nơi từng được khai thác opal, rồi biến chúng thành nơi trú ngụ. Từ đó, thị trấn ngầm ra đời với những ngôi nhà được tạo nên từ hang động nhân tạo, vốn là các hầm mỏ cũ. Người dân gọi những căn nhà đặc biệt này là “dugouts”.

Với người dân nơi đây, cuộc sống dưới lòng đất không chỉ là điều kiện sinh tồn, mà còn là một phần không thể tách rời trong căn tính cộng đồng của họ. Đến nay, gần một nửa dân số của Coober Pedy (ước tính khoảng 1.500 người) vẫn chọn sống trong các ngôi nhà này. Chính quyền địa phương cũng hỗ trợ bảo tồn lối sống này như một phần bản sắc văn hóa đặc thù của Coober Pedy, đồng thời thúc đẩy du lịch địa phương. Mỗi năm, thị trấn đón hàng chục nghìn du khách đến tham quan, nghỉ lại trong các khách sạn ngầm để trải nghiệm cuộc sống "dưới lòng đất".

Bên trong các dugouts, nhiệt độ được giữ ổn định quanh năm ở mức 21 - 24 độ C, mát vào mùa hè, ấm vào mùa đông. Trong khi bên ngoài có thể lên tới 47 độ C, bên trong vẫn dễ chịu như một căn hộ dưới lòng thành phố. Đây được xem là công nghệ sinh tồn của con người trước thiên nhiên khắc nghiệt. Những căn dugouts không phải là hầm trú ẩn tạm thời mà là một cơ ngơi thực thụ với đầy đủ tiện nghi, bao gồm các phòng khách, bếp, nhà tắm..., thậm chí cả nhà thờ, khách sạn, quán bar...

Du khách đến đây thường bị choáng váng khi bước từ ánh mặt trời sa mạc chói chang xuống một quán rượu ngầm, nơi những nhân viên pha chế rót ra từng vại bia lạnh trong nền nhạc rock của thập niên 1980 vang vọng từ bức tường đá thô ráp. Ở Coober Pedy, sự thô mộc và văn minh tồn tại song song theo kiểu rất riêng.

Không ít người ở đây là thợ mỏ về hưu, người nhập cư từ châu Âu, thậm chí là những người muốn tránh xa đời sống đô thị náo nhiệt. Trong bóng tối và yên tĩnh của dugout, họ tìm thấy thứ mà cuộc sống hiện đại không còn, đó là sự đơn giản, bền bỉ và cảm giác thuộc về một cộng đồng biết lùi xuống dưới đất để vươn lên tồn tại. Với họ, thị trấn Coober Pedy không chỉ là một nơi ở, mà đó là phong cách sống.

Không chỉ là giải pháp thích ứng với môi trường khắc nghiệt, mô hình sinh hoạt đặc biệt ở Coober Pedy còn phản ánh khả năng sáng tạo và kiên cường của con người trong việc bảo tồn nơi cư trú giữa lòng thiên nhiên khắc nghiệt.

Những đứa trẻ sinh ra và lớn lên tại đây được dạy cách sử dụng các công cụ khai thác opal, học lịch sử thị trấn và tham gia vào các hoạt động văn hóa ngầm - cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Đồng thời, những đứa trẻ bản địa lớn lên với cái nhìn rất khác về “nhà” - không phải là mái ngói hay tường sơn, mà là những khối đá đỏ khô cứng bao quanh, với tình thân và ký ức được hun đúc từng ngày giữa lòng đất.

Trong một thế giới đang đô thị hóa chóng mặt, nơi nhà cao tầng và điều hòa trở thành chuẩn mực, Coober Pedy là một lát cắt ngược dòng. Đó là một cộng đồng nhỏ bé, sống bền bỉ giữa sa mạc khốc liệt, nơi con người không tìm cách chinh phục thiên nhiên, mà tìm ra cách để hòa mình vào môi trường khắc nghiệt; ẩn mình nhưng không biến mất; âm thầm mà vẫn tỏa sáng. Điều này giống với những tầng ý nghĩa sâu sắc của những viên đá opal rực rỡ nằm sâu trong lòng đất khô cằn nơi đây.

Như Quỳnh