Cuộc kiến tạo lịch sử

Hòa chung dòng chảy thời đại, Hà Nội - trái tim cả nước, đang có những chuyển động không ngừng để xây dựng một bộ máy chính quyền quản trị hiện đại, thông minh, hiệu lực, hiệu quả và thực chất, phục vụ nhân dân.

Vận hành thử nghiệm chính quyền 2 cấp tại phường Cửa Nam. Ảnh: Quang Thái

1. Thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, từ ngày 1-7-2025, chính quyền địa phương có hai cấp với 34 tỉnh, thành phố và 3.321 xã, phường. Việc bỏ cấp huyện, sáp nhập cấp tỉnh và thu gọn đáng kể cấp xã, được đánh giá là cuộc cải cách từ gốc đối với chính quyền địa phương.

Bước cải cách mạnh mẽ và triệt để này đã nhận được sự đồng thuận và tin tưởng tuyệt đối từ nhân dân. Bởi lẽ, Đảng thực hiện cuộc cách mạng này không có lợi ích nào khác ngoài lợi ích của nhân dân. Trong công cuộc mang dấu ấn lịch sử đậm nét, ý Đảng, lòng dân là một. Và khi lòng dân đã hóa thân vào chủ trương, quyết sách của Đảng thì không có khó khăn nào là không thể vượt qua.

Kết quả của cuộc cải cách mô hình chính quyền địa phương đó là lần đầu tiên sau 80 năm kể từ ngày thành lập nước (2-9-1945), mô hình chính quyền địa phương đã chuyển từ ba cấp sang hai cấp. Thời điểm có ý nghĩa lịch sử này cũng đánh dấu chính quyền địa phương cấp huyện đã hoàn thành và kết thúc sứ mệnh lịch sử của mình.

Chính quyền địa phương hai cấp hoạt động, sứ mệnh lịch sử trong kỷ nguyên mới đã đặt lên vai cấp xã. Hầu hết các nhiệm vụ, quyền hạn của cấp huyện được trao cho cấp xã, với kỳ vọng cấp chính quyền gần dân nhất sẽ đáp ứng hiệu quả mọi mong đợi của người dân và nhiệm vụ chính trị tại địa phương. Việc chuyển giao này chính là cuộc kiến tạo mang tầm vóc thời đại, vì mục tiêu thịnh vượng, hùng cường của dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Trong cuộc cách mạng nhiều ý nghĩa này, có một điểm đáng chú ý là với việc hoàn thiện thể chế cho chính quyền Trung ương và chính quyền địa phương hai cấp hoạt động, đã cho thấy sự phân định rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền và ủy quyền trong quá trình thực thi các nhiệm vụ chính trị được giao.

Việc tăng thẩm quyền cho cấp xã, rõ trách nhiệm của cấp tỉnh và cấp Trung ương chính là chuyển từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ; từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền, trao quyền rõ ràng, thực chất. Và trên hết là chúng ta triệt tiêu được bộ máy hành chính địa phương cồng kềnh, nhiều tầng nấc thành hệ thống tinh gọn, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Suy cho cùng, đây là cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới của Đảng, Nhà nước ta để đất nước đủ điều kiện vững bước vào kỷ nguyên mới. Sự đột phá về tư duy và thể chế này sẽ bảo đảm thống nhất, thông suốt hoạt động hành chính vì mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, ổn định chính trị, phát huy và làm giàu thêm các giá trị của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, vì hạnh phúc của nhân dân.

2. Thủ đô Hà Nội - trái tim của cả nước, hòa cùng đất nước trong cuộc kiến tạo lịch sử, đã và đang có những chuyển mình mạnh mẽ.
Bộ máy chính quyền và cơ sở vật chất các trụ sở công quyền của 126 xã, phường sau sắp xếp đơn vị hành chính đã sẵn sàng hoạt động. Để chuẩn bị cho sự kiện trọng đại khi chính quyền địa phương hai cấp chính thức hoạt động từ ngày 1-7-2025, trong những ngày cuối tháng 6, toàn bộ 126 xã, phường mới đã tiến hành đồng loạt việc vận hành thử nghiệm các cơ chế của chính quyền địa phương hai cấp.

Với sự chủ động, rõ người, rõ trách nhiệm và chuẩn bị từ sớm, từ xa, các xã, phường mới đã tiến hành tổ chức vận hành thử nghiệm các hội nghị ban chấp hành Đảng bộ, kỳ họp HĐND, họp tập thể UBND... Các cuộc họp này dù là trong giai đoạn thử nghiệm nhưng không phải “họp cho có”, mà đều diễn ra nghiêm túc, bài bản, bàn thảo những vấn đề dân sinh sát sườn ở từng địa phương; đồng thời đề ra những quy chế, quy định mới phù hợp với bối cảnh cấp xã, phường mới đi vào hoạt động.

Không những vậy, các hoạt động thường ngày của cấp chính quyền xã, phường trước đây cũng được vận hành theo cơ chế mới trên tinh thần bảo đảm sự thuận tiện nhất cho người dân. Đó là vận hành việc tiếp nhận, giải quyết các thủ tục hành chính có liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp như về hộ tịch, đất đai, xây dựng...; tiếp nhận, giải quyết các dự án đang thực hiện, tồn đọng của cấp huyện cũ; thực hiện thủ tục về sao y, chứng thực, khai sinh, khai tử...; giải quyết thủ tục hồ sơ hành chính liên thông xã, phường mới với cơ quan cấp thành phố...

Toàn bộ quy trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp cho thấy, việc giải quyết vấn đề phát sinh, nội dung chuyển tiếp đều bảo đảm hoạt động liên tục và diễn ra bình thường. Hơn hết, người dân khi đến cơ quan công quyền cấp xã ở Thủ đô đều cảm nhận được tinh thần phục vụ lan tỏa mạnh mẽ. Mỗi cán bộ, công chức, viên chức ở các xã, phường mới đều đang trong tâm thế thay đổi tư duy để xây dựng chính quyền ngày càng thân thiện, gần dân, sát dân hơn trong kỷ nguyên mới.

Trên tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”, quá trình sắp xếp và vận hành thử nghiệm chính quyền địa phương hai cấp, Thành phố đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng, bảo đảm quy trình chặt chẽ về công tác tổ chức, cán bộ cho bộ máy chính quyền 126 xã, phường mới. Thành phố xác định biên chế của các xã, phường theo đúng vị trí việc làm, chuyên môn đào tạo của cán bộ, công chức, viên chức.

Nói cách khác, việc tổ chức, sắp xếp cán bộ được Thành phố dựa trên cơ sở “vì việc tìm người” và thông qua sản phẩm, kết quả cụ thể, được đánh giá bằng sự hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp, bằng uy tín đối với nhân dân, đồng nghiệp. Mục tiêu là xây dựng một bộ máy xã, phường gần dân, sát dân, hoạt động hiệu lực, hiệu quả trên nền tảng quản trị hiện đại, chuyên nghiệp và ứng dụng rộng rãi khoa học, kỹ thuật.

3. Chính quyền mới, trách nhiệm mới, phương pháp làm việc mới. Tất cả đang thúc đẩy sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Sự chuyển động nhanh chóng và đột phá này đang mở ra hành trình mới đầy hứa hẹn, nơi chính quyền không còn là cỗ máy hành chính nặng nề, mà là một cấu trúc vận động linh hoạt, phục vụ đúng lúc, đúng nơi và đúng người.

Thực tiễn rất đa dạng và phong phú, nhưng đồng thời đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết. Hà Nội cũng như các tỉnh, thành phố trong cả nước khi vận hành chính thức chính quyền địa phương hai cấp chắc hẳn sẽ gặp những khó khăn, thách thức nhất định. “Vạn sự khởi đầu nan”, nếu không thay đổi, lười thay đổi hay còn do dự thì không bao giờ có thể tiến bộ và phát triển; chỉ có thay đổi tư duy, đổi mới cách làm mới thực sự thay đổi được bản thân mỗi cán bộ, công chức, từ đó góp phần xây dựng quê hương, đất nước giàu đẹp, văn minh.

Cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là công cuộc kiến tạo lịch sử - tiền đề quan trọng để đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên mới giàu mạnh, thịnh vượng.

Chí Kiên