Cuộc hôn nhân của thiên tài Albert Einstein và người vợ thứ hai

Elsa Einstein và Albert Einstein. Ảnh: Wikimedia Commons

Theo trang andmeetings.com, từng là bạn chơi thuở nhỏ và lớn lên cùng nhau, cả hai đã kết hôn với người khác trước khi nhận ra tình cảm thật sự dành cho nhau khi trưởng thành. Điều khiến mối quan hệ của họ trở nên đặc biệt thú vị là hai người còn là chị em họ, khi hai gia đình có quan hệ huyết thống chằng chịt.

Dịp kỷ niệm 70 năm ngày mất của Einstein vào tháng 4/2025 đã làm dấy lên sự quan tâm trở lại đối với cặp vợ chồng nổi tiếng một thời. Văn hóa hiện đại gọi ông là “ngôi sao nhạc rock của ngành khoa học”.

Rất ít điều được biết về đời sống cá nhân của ông cho đến năm 2006, khi các nhà sử học phát hiện 1.300 bức thư ông từng viết trong suốt bốn thập kỷ. Những bức thư gửi cho Elsa và các thành viên khác trong gia đình khi ông đi diễn thuyết và công tác đã phá vỡ định kiến rằng ông là người lạnh lùng với vợ con. Thay vào đó, các bức thư phác họa chân dung một người chồng, người cha giàu tình cảm, yêu thương gia đình và thừa nhận sự mệt mỏi khi liên tục bị công chúng để ý vì các công trình khoa học đột phá. Ông cũng nhận thức rõ những yếu điểm của bản thân và thành thật về những sai sót trong vai trò làm chồng.

Sau khi kết hôn với Einstein, Elsa bắt đầu quản lý các vấn đề tài chính và luôn trung thành, tận tụy với chồng trong suốt cuộc hôn nhân kéo dài của họ.

Hầu như ai cũng từng nghe nói về người là cha đẻ của thuyết tương đối, nhưng ngày nay khuôn mặt ông đã trở nên quen thuộc hơn vì bị các hãng quảng cáo sử dụng để tiếp thị sản phẩm trên truyền hình.

Albert Einstein sinh ra ở Đức vào tháng 3/1879, là một thiên tài có chỉ số IQ khoảng 160, so với mức trung bình từ 90 đến 109. Cha mẹ ông là kỹ sư Hermann và bà Pauline Einstein. Họ là người Do Thái Ashkenazi đến từ vùng Württemberg.

Là một trong sáu anh chị em, ông Hermann học rất giỏi tại trường ở Stuttgart và từng mơ ước học đại học ngành toán học, nhưng vì gia cảnh nghèo nên không thể tiếp tục học. Ông rời trường để đi làm.

Gia đình chuyển đến Munich vào năm 1880, nơi ông Hermann và em trai Jakob thành lập công ty Elektrotechnische Fabrik J Einstein & Cie chuyên sản xuất thiết bị điện. Niềm đam mê vật lý của Einstein bắt đầu khi còn nhỏ, khi cha tặng ông một chiếc la bàn và ông bắt đầu suy nghĩ về việc có một “điều gì đó ẩn sâu bên trong” đang tồn tại.

Lần gặp đầu tiên giữa Einstein và Elsa diễn ra khi cả hai còn là trẻ con. Elsa sinh tại Hechingen vào tháng 1/1876, có quan hệ họ hàng với Albert cả bên nội và bên ngoại. Gia phả của họ rất phức tạp: cha của Elsa là ông Rudolf Einstein – là anh họ một đời của Albert Einstein. Điều này là do ông nội của Elsa – ông Rafael Einstein – là bác của ông Hermann, tức là cha Albert Einstein. Vì thế, Elsa mang họ Einstein từ khi sinh ra và sau này kết hôn thì họ vẫn không thay đổi. Gia phả thêm rối rắm khi mẹ của Elsa – bà Fanny – chính là chị gái của mẹ Albert Einstein.

Đại gia đình này rất thân thiết và con cái các gia đình thường xuyên chơi cùng nhau và gắn bó khi lớn lên. Những ký ức tuổi thơ chung và các lần nói chuyện khi Elsa đến Munich thăm cậu em họ “Albertle” đã tạo nên một tình bạn thân thiết cho đến năm 1894, khi Albert Einstein lúc đó 15 tuổi cùng gia đình di cư đến Milan.

Cuộc hôn nhân đầu tiên

Năm 18 tuổi, Elsa gặp thương nhân dệt may Berlin là Max Löwenthal và họ kết hôn vào năm 1896. Họ có hai con gái gồm Ilse sinh năm 1897 và Margot sinh năm 1899. Cuộc hôn nhân dần rạn nứt khi Max nhận công việc ở Berlin còn Elsa vẫn sống tại nhà riêng ở Hechingen với các con. Họ ly dị vào tháng 5/1908 và Elsa lấy lại họ cũ là Einstein.

Albert Einstein kết hôn với Mileva Marić vào năm 1903 và có hai con trai là Hans sinh năm 1904 và Eduard sinh năm 1910. Tuy nhiên, cuộc hôn nhân của họ không hạnh phúc và ông mô tả đó là sai lầm. Mileva và Albert Einstein ly thân vào năm 1914. Mileva đưa theo hai con trở về Zurich. Họ chính thức ly hôn vào tháng 2/1919 sau 5 năm sống ly thân.

Các bức thư cho thấy Albert Einstein và Elsa đã liên lạc lại với nhau vào năm 1912.

Cuộc sống hôn nhân của Albert Einstein và Elsa

Elsa và Albert Einstein trong chuyến đi tới Nhật Bản năm 1922. Ảnh: Wikimedia Commons

Tình bạn thuở nhỏ giữa Albert Einstein và Elsa dần trở thành tình yêu, rồi họ kết hôn vào tháng 6/1919. Albert Einstein trở thành cha dượng của hai con gái Ilse và Margot. Gia đình định cư tại Berlin từ năm 1929, khi sự nghiệp của ông đang ở đỉnh cao.

Sau khi viết các bài báo khoa học đầu tiên từ năm 1900, ông đã trở thành nhà vật lý lý thuyết hàng đầu thế giới. Năm 1908, ông trở thành giảng viên tại Đại học Berlin, sau đó làm giáo sư tại Đại học Zurich. Sau đó, ông gia nhập Viện Hàn lâm Khoa học Phổ, làm giám đốc Viện Vật lý Kaiser Wilhelm và Chủ tịch Đại học Humboldt ở Berlin.

Vị khoa học gia lừng danh thế giới nổi tiếng với các nghiên cứu và lý thuyết đột phá về thuyết tương đối và lực hấp dẫn, trong đó có công thức E = MC² về khối lượng và năng lượng; chuyển động Brown về sự chuyển động của các hạt; sóng hấp dẫn và hàng trăm chủ đề khác. Trong suốt cuộc đời, ông công bố hơn 300 bài báo khoa học và khoảng 150 bài viết khác, cũng như viết sách, bài báo và tài liệu nghiên cứu.

Tính cách của Albert Einstein và Elsa bổ sung cho nhau. Tính cách thực tế và chu toàn của Elsa giúp quản lý tài chính gia đình, để chồng tập trung vào công việc nghiên cứu. Là người cực kỳ ủng hộ chồng, Elsa còn được mô tả là “người gác cổng”, bảo vệ ông khỏi những kẻ lừa đảo và những người ông không muốn gặp.

Albert Einstein được trao Giải Nobel Vật lý danh giá năm 1921. Theo thông tin báo chí, ông đã đưa toàn bộ tiền thưởng cho vợ cũ Mileva để lo cho hai con trai.

Những bức thư của Einstein

Elsa và Albert Einstein năm 1923. Ảnh: Wikimedia Commons

Gần như suốt một thế kỷ, người ta biết rất ít về đời tư của Albert Einstein và Elsa. Danh tiếng học thuật của ông khiến nhiều người suy đoán ông là người lạnh lùng và xa cách. Tuy nhiên, mọi chuyện thay đổi khi các bức thư viết từ năm 1912 đến 1955 được Đại học Do Thái tại Jerusalem công bố.

Con gái riêng của Elsa là Margot đã hiến tặng những bức thư này, với điều kiện chúng phải được giữ kín ít nhất 20 năm sau khi bà qua đời vào tháng 7/1986. Yêu cầu đó đã được tôn trọng và các bức thư được công bố vào năm 2006. Các bức thư xác nhận Elsa luôn ủng hộ chồng, dù bị áp lực từ công việc của ông và phải xa cách trong thời gian dài khi ông đi thuyết trình tại Mỹ, châu Á, Viễn Đông và châu Âu. Họ viết thư cho nhau gần như mỗi ngày, trong đó Albert Einstein thể hiện nỗi nhớ gia đình. Khi ở Prague, ông viết: “Chẳng bao lâu nữa, anh sẽ phát ngán với ‘thuyết tương đối’. Ngay cả một thứ như vậy cũng sẽ mờ nhạt khi người ta bị cuốn vào quá nhiều”.

Ông cũng than phiền về việc bị phụ nữ bám đuổi một cách vượt tầm kiểm soát, dường như củng cố thêm hình ảnh mà thời ngày nay ví ông như “ngôi sao nhạc rock”. Ông kể rằng ông sắp phải nói với một người trong số họ rằng cô ta nên “biến đi ngay lập tức”. Một số nhà sử học đã suy đoán về khả năng ông Albert Einstein ngoại tình, nhưng ông vẫn sống cùng Elsa cho đến khi vợ qua đời và không bao giờ tái hôn.

Năm 1933, vợ chồng Einstein di cư sang bang New Jersey (Mỹ) và chuyển đến ngôi nhà mới trên phố Mercer.

Vào năm 1935, Elsa bắt đầu mắc bệnh tim và gan. Trong khi sức khỏe của vợ suy giảm, Albert Einstein lại càng đắm chìm vào công việc.

Dù Albert Einstein có vẻ thờ ơ, nhưng Elsa lại cảm nhận được tình cảm của ông. Bà từng nói với một người bạn rằng chồng bị ảnh hưởng sâu sắc bởi bệnh tình của bà và nói: “Tôi chưa từng nghĩ ông ấy lại yêu tôi nhiều đến thế”.

Elsa Einstein qua đời ngày 20/12/1936, tại ngôi nhà mà bà sống cùng chồng. Một người bạn tên là Peter Bucky cho biết đó là lần đầu tiên ông thấy Albert Einstein bật khóc. Albert Einstein cũng viết năm 1938: “Tôi chẳng muốn sống tiếp nếu không có công việc”.

Tuy nhiên, đến thập niên 1950, Albert Einstein dường như đã nhẹ lòng hơn. Trong một lá thư năm 1952 gửi một người bạn thời niên thiếu, vài năm trước khi ông qua đời năm 1955, ông dí dỏm viết: “Tôi vẫn sống khá ổn, vì tôi là người sống sót vinh quang qua thời kỳ phát xít… và hai đời vợ”.

Albert Einstein đã để lại một di sản vẫn truyền cảm hứng cho giới khoa học toàn cầu cho đến ngày nay.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc