Cuộc 'đại thanh lọc' của ngành xe điện Trung Quốc: Hàng triệu chủ xe bế tắc vì mất dịch vụ hậu mãi

Năm 2018, Trung Quốc có 487 nhà sản xuất xe điện, nhưng đến cuối năm 2023, chỉ còn lại khoảng 40 hãng. Ảnh: Xinhua.

Theo CCTV, khi những chiếc xe của họ trở thành "phiên bản giới hạn", không chỉ chế độ bảo hành bị vô hiệu mà phụ tùng sửa chữa cũng khó tìm, thậm chí cả bảo hiểm xe cũng khó mua. Trách nhiệm hậu mãi vốn do nhà sản xuất gánh vác giờ đây đã trở thành một vấn đề lớn đối với người sở hữu xe.

Nền kinh tế thị trường là một quá trình chọn lọc tự nhiên; chỉ những kẻ mạnh nhất mới tồn tại, còn những kẻ yếu kém sẽ bị đào thải. Theo thông tin công khai, năm 2018, Trung Quốc có 487 nhà sản xuất xe điện, nhưng đến cuối năm 2023, chỉ còn khoảng 40 hãng còn hoạt động bình thường.

Theo thống kê chưa đầy đủ của trang tin kinh tế Nhất Tài Kinh, trong 10 năm qua, các hãng xe phá sản đã liên quan đến hàng triệu người dùng xe. Trách nhiệm hậu mãi mà lẽ ra doanh nghiệp phải gánh giờ đây trở thành gánh nặng của chính chủ xe. Khi những hãng này biến mất khỏi thị trường, xe điện của người dùng bỗng biến thành “phiên bản tuyệt chủng”: Bảo hành không còn, phụ tùng khan hiếm, thậm chí mua bảo hiểm xe cũng bị từ chối…

Một báo cáo của Hiệp hội Người tiêu dùng Trung Quốc cũng cho thấy sau khi các hãng xe phá sản và rút khỏi thị trường, việc thiếu dịch vụ hậu mãi đã trở thành một nguồn khiếu nại chính của người tiêu dùng.

Mất dịch vụ hậu mãi, chủ xe phải tự lo

“Xe thì còn, bảo hành thì mất rồi”, ông Diêu, một người dân ở Ôn Châu, chia sẻ với phóng viên. Ông mua xe điện Weltmeister (WM Motor) năm 2019, nhưng đến năm 2023 hãng xe đã đệ đơn xin phá sản.

Sau đó, chiếc xe của ông liên tục phát sinh đủ lỗi: Ắc quy phụ hỏng, xe không khởi động được; gương chỉnh điện trục trặc, trời mưa không dám lái xe; màn hình trung tâm “chết” đen sì, biến thành cục gạch.

Weltmeister (VM) từng là thương hiệu đình đám một thời nhưng đã xin phá sản năm 2023. Ảnh: Sina.

Nghiêm trọng hơn, pin động lực suy giảm mạnh, quãng đường di chuyển sau khi sạc đầy từ 520 km xuống chỉ còn 200 km.

Ông kể: “Các trung tâm 4S đóng cửa hết rồi, gọi tổng đài không ai nghe, bảo hành thành lời hứa suông”.

Ông buộc phải đem xe ra xưởng tư nhân, giá sửa đắt mà lỗi vẫn không xử lý dứt điểm được: Thay một ắc quy phụ hết 600 NDT, bộ nâng kính và bộ điều khiển không tương thích, phải sửa đi sửa lại.

Cuối cùng, ông đành dán lên phía sau xe dòng chữ: “Xin đừng chạm vào tôi – xe không có linh kiện để sửa!”, trở thành đề tài đàm tiếu của người đi đường.

Tình cảnh như ông Diêu không hề hiếm gặp.

Theo CCTV ngày 27/10, ông Trương Lỗi người quận Triều Dương, Bắc Kinh năm 2020 dồn tiền mua chiếc xe WM EX6 với giá 200.000 NDT, cho biết phụ tùng giờ hiếm và đắt như vàng. Bộ phận quan trọng như động cơ điện, pin gần như không nơi nào sửa được.

“Đợi thay một cái cản trước mà 6 tháng vẫn chỉ là ‘có thể có hàng’. Tôi phải tự đi lục tìm mua phụ tùng tháo từ xe cũ trên chợ đồ cũ”, ông than thở.

Sau khi công ty ô tô phá sản, Trương Lỗi trở thành "thợ máy bán thời gian" bất đắc dĩ.

"Trong nhóm Wechat chơi xe, chúng tôi thường chia sẻ các video hướng dẫn cách thay tay nắm cửa và lốp xe, cũng như thông tin về phụ tùng", ông cho biết. "Tuy nhiên, ban đầu nhóm có hơn 200 thành viên, nhưng hiện chỉ còn khoảng 60 người, vì hầu hết những người có điều kiện đều đã bán xe tháo chạy và mua xe mới".

Thương hiệu Neta giờ không còn trên bản đồ xe điện Trung Quốc nữa. Ảnh: Sina.

Khó mua bảo hiểm, chủ xe không dám lái

Tại Thái Châu, cô Vương – chủ chiếc xe Neta (còn gọi là Na Tra) của hãng Hozon Auto – hỏi 3 công ty bảo hiểm thăm dò việc mua bảo hiểm vật chất xe, nhưng không công ty nào trả lời rõ.

Một công ty nói: có thể bảo hiểm, nhưng phải tăng phí hoặc giảm quyền lợi, vì phụ tùng hiếm, khi xảy ra tai nạn rất dễ phát sinh tranh chấp bồi thường.

“Nếu không có bảo hiểm, lái xe chẳng khác gì ‘trần truồng ra đường’, tôi thật sự không dám chạy xe nữa”, cô nói.

Một nhân viên bảo hiểm tiết lộ: “Với các hãng xe có dấu hiệu rủi ro tài chính, hệ thống chấm điểm sẽ tự động từ chối đơn bảo hiểm”. Nguyên nhân: Khi hãng xe phá sản, chuỗi cung ứng sửa chữa cũng sụp đổ, bảo hiểm không thể định mức chi phí; lợi nhuận âm, rủi ro bồi thường mất kiểm soát.

Theo quy định của “Biện pháp quản lý bán xe hơi”, hãng cung cấp phải đảm bảo phụ tùng và dịch vụ ít nhất 10 năm sau khi ngừng sản xuất. Nhưng thực tế, khi đại lý giải thể, hãng phá sản, điều khoản này chỉ còn trên giấy.

Tóm lại, cuộc cạnh tranh khốc liệt trong ngành xe điện Trung Quốc không chỉ khiến doanh nghiệp biến mất, mà còn đẩy hàng triệu người mua xe vào cảnh xe vẫn còn – nhưng không ai chịu trách nhiệm.

Một chiếc xe vốn được quảng cáo là “bước vào tương lai”, cuối cùng lại biến thành gánh nặng không thể sửa, không thể bảo hành, không thể bảo hiểm. Tương lai xe điện Trung Quốc – hào nhoáng nhưng bất định – đang bắt đầu phải trả giá.

Tình cảnh “xe năng lượng mới bị bỏ rơi” đang làm khổ hàng triệu chủ xe, đồng thời cũng là lời nhắc nhở đối với người tiêu dùng: khi mua xe điện, cần ưu tiên lựa chọn các hãng có quy mô ổn định, hệ thống hậu mãi hoàn thiện và vận hành lâu dài.

Ngoài ra, khi ký hợp đồng mua xe, người mua cần yêu cầu ghi rõ các điều khoản về dịch vụ hậu mãi và bảo hành, để tạo áp lực buộc hãng xe thực hiện đúng trách nhiệm. Như vậy, nếu sau này cần bảo vệ quyền lợi, người tiêu dùng cũng không rơi vào thế bị động, không biết xoay xở ra sao.

Theo Sina

Thu Thủy