Cuộc chiến sinh tồn của xe điện Trung Quốc

Mẫu xe điện BYD SEAL 5. Ảnh: Bnews phát

Ngành công nghiệp xe điện (EV) của Trung Quốc đang trải qua một giai đoạn phát triển đầy biến động, được đánh dấu bằng sự cạnh tranh gay gắt về giá ở trong nước và sự trỗi dậy của các thương hiệu Trung Quốc trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, “cuộc chiến giá cả” khốc liệt gây áp lực lên lợi nhuận, tạo ra tình trạng dư thừa công suất và có thể dẫn đến việc đào thải nhiều nhà sản xuất nhỏ.

* Bùng nổ và bứt phá

Các sản phẩm của Trung Quốc luôn mang lại cho người tiêu dùng một giá trị lớn trên số tiền bỏ ra và nhiều lựa chọn đa dạng. Xe EV không phải là ngoại lệ. Ông Paul Gong, chuyên gia tại ngân hàng đầu tư UBS phụ trách nhóm phân tích ngành ô tô Trung Quốc, cho rằng người tiêu dùng được lựa chọn nhiều mẫu xe chất lượng cao với giá bán thấp hơn chính là kết quả của quá trình thúc đẩy công nghệ trên một thị trường cạnh tranh. Các mẫu xe EV "nhiều công nghệ, giá phải chăng" do Trung Quốc sản xuất ngày càng được ưa chuộng.

Cạnh tranh gay gắt trong ngành sản xuất EV đang thúc đẩy quá trình đổi mới cả về công nghệ và thiết kế. Lấy cảm hứng từ Tesla, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã phát triển các nền tảng mô-đun giúp cắt giảm chi phí, đẩy nhanh quá trình phát triển và qua đó cho phép một doanh nghiệp có thể nhanh chóng gia nhập thị trường. Ông Forest Tu, cựu giám đốc điều hành của nhà sản xuất pin CATL, cho rằng các công ty Trung Quốc có khả năng học hỏi rất nhanh. Thế mạnh này thậm chí còn giúp các thương hiệu EV của Trung Quốc có nguồn thu bản quyền khi phát triển ra các thị trường ngoài nước.

Phát triển ra bên ngoài cũng là một cách để ngành xe điện Trung Quốc giải quyết tình trạng dư thừa công suất. Trong tám tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu tổng cộng 4,3 triệu chiếc ô tô, trong đó có 1,5 triệu xe điện, tăng đáng kể so với dưới 1 triệu xe trong cả năm 2020. Hãng BYD dẫn đầu xu hướng này, với doanh số bán hàng ở nước ngoài tăng hơn gấp đôi lên hơn 630.000 xe trong tám tháng kể từ đầu năm. Các nhà phân tích của ngân hàng đầu tư Goldman Sachs dự báo cán cân cung cầu trên thị trường EV nội địa ở Trung Quốc sẽ được cải thiện nhờ xuất khẩu tăng. Tỷ lệ hoạt động của các dây chuyền sản xuất EV sẽ tăng từ 61% của năm 2024 lên 81% vào năm tới.

Công nghệ xe điện của Trung Quốc cũng đang định hình lại quy trình thiết kế ô tô toàn cầu. Các hãng ô tô lớn trên thế giới đang tìm cách áp dụng các công nghệ của Trung Quốc để nhanh chóng đưa ra các mẫu xe mới. Ví dụ, Audi đã rút ngắn thời gian tạo hình cho mẫu E5 Sportback còn dưới 18 tháng, bằng cách mua bản quyền của đối tác Trung Quốc là hãng quốc doanh SAIC, bao gồm pin nhiên liệu, hệ thống truyền động điện, phần mềm giải trí và hệ thống hỗ trợ lái xe. Toyota và Volkswagen cũng có kế hoạch phát triển các mẫu xe dành riêng cho thị trường Trung Quốc với các công nghệ do GAC và Xpeng cung cấp.

Các chuyên gia ngành ô tô cho rằng việc sử dụng khung gầm và phần mềm sẵn có của Trung Quốc có thể giúp các nhà sản xuất ô tô truyền thống tiết kiệm hàng tỷ USD và nhiều năm phát triển. Ông Forest Tu nhận định việc xuất khẩu công nghệ của Trung Quốc có thể giúp các quốc gia kém phát triển hơn xây dựng "thương hiệu EV riêng”. Các thỏa thuận cấp phép này tạo ra nguồn doanh thu tuy còn nhỏ nhưng đang tăng cho các nhà sản xuất EV Trung Quốc.

Dây chuyền lắp ráp ô tô điện tại nhà máy ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc ngày 24/4/2024. Ảnh: THX/TTXVN

*Cuộc chơi “khô máu”

Tuy nhiên, ngành chế tạo EV Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với một "cuộc chiến giá cả" khốc liệt. Trong bối cảnh các nước thúc đẩy chuyển đổi từ xe chạy xăng dầu sang xe EV, nhiều công ty lo ngại sẽ bị tụt hậu về quy mô sản xuất và công nghệ. Vì vậy, họ sẵn sàng hy sinh lợi nhuận ngắn hạn để thúc đẩy doanh số. Ông Bill Russo, người sáng lập công ty tư vấn Automobility tại Thượng Hải, gọi đây là “một cuộc chơi khô máu”, trong đó không bên nào chịu lùi bước. Ông nói: “Nếu họ coi thành công là phải bán được nhiều hàng và muốn bán nhiều hàng thì phải giảm giá, khi đó bán hàng quan trọng hơn lợi nhuận”.

Cuộc chiến giảm giá cũng gây áp lực lên các nhà cung cấp, do các công ty xe điện thường dựa vào đó để trì hoãn thanh toán hoặc yêu cầu giảm giá linh kiện. Rất may là cả chính phủ cũng như các tập đoàn lớn đều nhận ra vấn đề.

Trong một bài phát biểu hồi tháng Bảy vừa qua, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cảnh báo về tình trạng cạnh tranh cực đoan, xuất phát từ sự dư thừa công suất khi đặt câu hỏi "tại sao tỉnh thành nào cũng phải có nhà máy xe điện?".

Phát biểu bên lề Triển lãm ô tô Munich mới đây, Phó chủ tịch, Tổng giám đốc BYD, bà Stella Li dự báo chiến dịch của chính phủ Trung Quốc nhằm chống lại tình trạng các hãng xe EV đua giảm giá có thể sẽ khiến 100 trong số hơn 120 nhà sản xuất hiện nay bị loại khỏi cuộc chơi.

Trà My/Bnews/vnanet.vn