Cuộc bầu cử Chủ tịch Đảng LDP: Kế thừa hay đổi mới?

Bộ trưởng Nông nghiệp Shinjiro Koizumi (phải) phản ứng khi cựu Bộ trưởng An ninh kinh tế Sanae Takaichi phát biểu trong cuộc tranh luận ứng cử viên Chủ tịch của Đảng Dân chủ Tự do vào ngày 24/9. Ảnh: Reuters

Cuộc đua song mã

Mặc dù có 5 ứng cử viên chính thức, cán cân quyền lực đã nhanh chóng thu hẹp thành cuộc so kè sít sao giữa 2 gương mặt nổi bật: Sanae Takaichi, chính trị gia bảo thủ và Shinjiro Koizumi, gương mặt cải cách trẻ tuổi, con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi.

Theo SCMP, các cuộc thăm dò gần đây ghi nhận ông Koizumi nhỉnh hơn với khoảng 23,8% ủng hộ, sát nút với 21% dành cho bà Takaichi. Các ứng viên khác chỉ đạt mức một chữ số. Điều này phản ánh sự phân cực của cử tri LDP: một bên muốn duy trì tính liên tục bảo thủ, bên kia mong đợi đổi mới để khôi phục hình ảnh đảng.

Trong nhiều thập kỷ qua, LDP gần như thống trị tuyệt đối chính trường Nhật Bản, nhưng vị thế ấy đang lung lay bởi hàng loạt vụ bê bối tài chính, khủng hoảng chi phí sinh hoạt và sự chia rẽ nội bộ. Tình trạng mất đa số tại cả Hạ viện lẫn Thượng viện đã khiến Chính phủ của Thủ tướng Ishiba Shigeru rơi vào thế thiểu số, thường xuyên phải nhượng bộ phe đối lập để thông qua luật.

Trong bối cảnh ấy, đảng cầm quyền buộc phải lựa chọn một nhà lãnh đạo vừa có khả năng khôi phục niềm tin công chúng, vừa đủ bản lĩnh duy trì tính ổn định của hệ thống chính trị. Và ở đây, hai hướng đi nổi lên: bảo thủ - kế thừa và cải cách - đổi mới.

Từng giữ vị trí Trưởng ban Chính sách của LDP dưới thời cố Thủ tướng Abe Shinzo, bà Sanae Takaichi được xem là người mang đậm dấu ấn của ông Abe trong tư duy và định hướng chính sách. Trong cương lĩnh tranh cử, bà cam kết tiếp tục các trụ cột của “Abenomics”, bao gồm nới lỏng tiền tệ, thúc đẩy chi tiêu công và cải cách cơ cấu nhằm hỗ trợ tăng trưởng. Ngoài lĩnh vực kinh tế, bà cũng nhấn mạnh ưu tiên củng cố năng lực quốc phòng và thúc đẩy sửa đổi hiến pháp.

Hình ảnh chính trị của bà Takaichi gắn với 2 yếu tố nổi bật: khả năng trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản và sự kiên định trong việc theo đuổi đường lối mà cố Thủ tướng Abe Shinzo để lại. Những quan điểm bảo thủ mạnh mẽ giúp bà nhận được sự ủng hộ từ một bộ phận trong đảng, nhưng đồng thời cũng khiến dư luận còn nhiều ý kiến trái chiều.

Về nội bộ đảng, lợi thế của bà Takaichi là sự hậu thuẫn từ nhiều nhân vật bảo thủ chủ chốt, đặc biệt là nhóm từng thân cận với Abe Shinzo. Theo SCMP, Giáo sư Stephen Nagy (Đại học Quốc tế Cơ đốc giáo Tokyo) nhận định, bà có thể tập hợp một nội các bảo thủ vững chắc, quy tụ cả những đối thủ hiện tại như Hayashi Yoshimasa hay Motegi Toshimitsu, nhằm xây dựng sự ổn định cho đảng.

Trái ngược với hình ảnh bảo thủ của Sanae Takaichi, Shinjiro Koizumi thường được xem là gương mặt đại diện cho “thế hệ lãnh đạo mới”. Ở tuổi 44, ông mang dáng dấp trẻ trung, năng động, từng được đào tạo ở nước ngoài và xây dựng hình ảnh gần gũi với công chúng. Trong thời gian giữ cương vị Bộ trưởng Nông nghiệp, ông gây chú ý với khả năng điều hành hiệu quả thị trường gạo, trong khi ở vị trí Bộ trưởng Môi trường, ông thể hiện phong cách hiện đại khi thúc đẩy thông điệp về ứng phó biến đổi khí hậu theo cách dễ tiếp cận với người dân. Nhờ đó, ông Koizumi nhận được sự ủng hộ từ một bộ phận đảng viên trẻ và tầng lớp cử tri kỳ vọng vào đổi mới.

Tuy vậy, để tranh thủ sự ủng hộ từ các nhóm nghị sĩ bảo thủ trong đảng, ông cũng phải điều chỉnh một số quan điểm mang tính cải cách. Điều này cho thấy sự linh hoạt trong chiến lược chính trị, nhưng đồng thời đặt ra câu hỏi về mức độ kiên định của ông trước những thách thức phức tạp trong nội bộ LDP vốn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ chính trị phe phái.

Thách thức chờ đợi tân Thủ tướng Nhật Bản

Từ khi Thủ tướng Ishiba Shigeru từ chức, bức tranh chính trị Nhật Bản bộc lộ rõ những khó khăn chồng chất cả đối nội lẫn đối ngoại.

Về an ninh, Nhật Bản đứng trước bài toán cân bằng chiến lược: một mặt phụ thuộc vào các cam kết đồng minh, mặt khác không thể tách rời quan hệ kinh tế với những đối tác vừa là thị trường quan trọng, vừa tiềm ẩn nhiều yếu tố cạnh tranh. Trong môi trường khu vực nhiều biến động như hiện nay, việc duy trì ổn định và củng cố vị thế quốc tế trở thành yêu cầu cấp bách đối với nhà lãnh đạo kế nhiệm.

Trong nước, Nhật Bản phải đối diện với lạm phát kéo dài, dân số già hóa nhanh chóng và bất bình đẳng xã hội ngày càng rõ nét. Khủng hoảng chi phí sinh hoạt đã tác động mạnh đến tầng lớp trung lưu - vốn được coi là nền tảng chính trị của LDP. Cùng lúc đó, chính phủ phải xử lý vấn đề nhập cư, một chủ đề gây nhiều tranh luận khi đan xen lợi ích kinh tế, an ninh xã hội và bản sắc văn hóa.

Trong bối cảnh ấy, các ứng viên lãnh đạo LDP cần chứng minh năng lực định hình chiến lược phát triển bền vững cho Nhật Bản. Nếu ông Koizumi chiến thắng, thách thức lớn nhất là dung hòa kỳ vọng cải cách từ cử tri trẻ với những ràng buộc từ phe bảo thủ trong đảng. Nếu bà Takaichi lên nắm quyền, ưu tiên đặt ra là cân bằng giữa lập trường bảo thủ với yêu cầu duy trì quan hệ đối ngoại ổn định và thực dụng.

Cuộc bầu cử lãnh đạo LDP lần này chứa đựng ý nghĩa lịch sử. Nếu bà Takaichi thắng, Nhật Bản lần đầu tiên có nữ thủ tướng. Nếu ông Koizumi giành chiến thắng, ông sẽ là thủ tướng trẻ nhất Nhật Bản thời hậu chiến - biểu tượng cho sự thay đổi thế hệ.

Tuy nhiên, những dấu mốc mang tính biểu tượng có thể nhanh chóng bị lu mờ trước sức ép thực tế. Bất kỳ ai trở thành thủ tướng cũng sẽ phải đối diện với một loạt thách thức lớn: duy trì các cam kết an ninh trong bối cảnh khu vực nhiều biến động, cân bằng lợi ích kinh tế với các đối tác chủ chốt, khôi phục uy tín của LDP và xây dựng chính sách khả thi nhằm ổn định đời sống người dân.

Hùng Anh (CTV)